East Med: Ο αγωγός που μπορεί να ανατρέψει το ενεργειακό και γεωπολιτικό παιχνίδι στη Μεσόγειο

Μια μεγάλη ανατροπή στο ενεργειακό παιχνίδι που παίζεται τα τελευταία χρόνια στη Μεσόγειο, θα προκαλέσει η κατασκευή του αγωγού EastMed από το Ισραήλ. Ενας αγωγός άγνωστος για το ευρύ κοινό που, όμως, αν γίνει πραγματικότητα θα αλλάξει τα δεδομένα σε ολόκληρη την περιοχή και θα έχει τεράστια οφέλη για την Ελλάδα.
Θα μπορούσε επίσης να είναι η αρχή μιας ειρηνικής περιόδου για τη Μεσόγειο, να γίνει «θάλασσα ειρήνης» όπως δήλωσε χθες ο πρωθυπουργός.

Η κυβέρνηση Νετανιάχου φαίνεται αποφασισμένη να προχωρήσει το μεγάλο αυτό έργο το οποίο έχει προϋπολογισμό 6 – 7 δις ευρώ. Ο ίδιος ο Νετανιάχου δήλωσε προχθές στο υπουργικό συμβούλιο ότι ήρθε η ώρα για τον κοινό αγωγό Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας και θα φτάνει μέχρι την Ιταλία. Αλλά και στη χθεσινή τριμερή συζητήθηκε εκτενώς ο East Med, γεγονός που δείχνει ότι η ισραηλινή πλευρά βλέπει ζεστά το θέμα και στέλνει έτσι μηνύματα παντού.

Και στην Αγκυρα, που θέλει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο ενεργειακό παιχνίδι, και στη Μόσχα και την Ουάσιγκτον που επιδιώκουν να γίνουν ισχυροί παίκτες στην περιοχή. Και βεβαίως στις Βρυξέλλες που ενδιαφέρονται σφόδρα για τις εξελίξεις γύρω από τα ενεργειακά, κυρίως για την αποδέσμευση από το ρωσικό αέριο.

Οι τρεις ηγέτες συζήτησαν για το «εμβληματικό ενεργειακό πρότζεκτ» όπως χαρακτήρισε ο κ. Τσίπρας τον αγωγό EastMed (που θα ενώνει το Ισραήλ και την Κύπρο με την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη) και το παράλληλο πρότζεκτ ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia Interconnector (ένα μεγαλόπνοο έργο ανάπτυξης ηλεκτρικής ενέργειας και πληροφοριών, μέσω υποθαλάσσιας διασύνδεσης).

Έκανε λόγο για κορυφαίο έργο διασυνδεσιμότητας ανάμεσα στις τρεις χώρες. Όπως σημείωσε, το γεγονός ότι σήμερα συμφώνησαν να υπογράψουν τη διακρατική συμφωνία γι’ αυτό το «ύψιστης γεωπολιτικής σημασίας έργο» το συντομότερο δυνατόν, εντός του 2018, χαρακτηρίζει τη σημερινή συνάντηση ως εξόχως εποικοδομητική.

Πρόκειται πράγματι περί ενός έργου ύψιστης γεωπολιτικής σημασίας που ο κόσμος θα πρέπει να γνωρίζει. Κυρίως να γνωρίζει ότι πρόκειται για έναν αγωγό που θα μπορεί να μεταφέρει φυσικό αέριο από τα μεγάλα κοιτάσματα που έχουν βρεθεί στη Μεσόγειο μέσω Κύπρου και Ελλάδας στην Ευρώπη.

Ανατρέχοντας στο παρελθόν βρίσκει κανείς στοιχεία για το έργο από τη ΔΕΠΑ. Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο ο αγωγός 1.900 χιλιομέτρων θα είναι βυθισμένος σε πολύ μεγάλα βάθη και γι’ αυτό έχει πολλές δύσκολες τεχνικές λεπτομέρειες.

Όπως τονίζεται:

Τη διετία 2011 – 2012, η ΔΕΠΑ διερεύνησε τη δυνατότητα κατασκευής του αγωγού Eastern Mediterranean Pipeline (EastMed) με στόχο την απευθείας μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Λεβαντίνης στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου, μέσω της Ελλάδας. Το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου θα κατευθύνεται υποθαλάσσια προς την Κύπρο, στη συνέχεια προς τις ακτές της Κρήτης, και ακολούθως, μέσω της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας, στην Ιταλία. Στη γειτονική μας χώρα θα φθάνει μέσω του αγωγού IGI – Poseidon (ΠΟΣΕΙΔΩΝ), που θα συνδέεται με τον EastMed στο Φλωροβούνι της Θεσπρωτίας. Από τον Ιούλιο του 2014, η διαχείριση του Έργου ανήκει στην θυγατρική της ΔΕΠΑ «ΥΑΦΑ – ΠΟΣΕΙΔΩΝ», στην οποία συμμετέχει ισομερώς η ιταλική Edison.

Ο αγωγός EastMed εντάχθηκε στον Κατάλογο των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest – PCIs) της ΕΕ, το 2013. Βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 347/2013, η συμμετοχή του σε αυτόν ανανεώθηκε το 2015. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε η συγχρηματοδότησή του από την ΕΕ για τη Δράση «Eastern Mediterranean Νatural Gas Pipeline – Pre-Feed Studies».

Το σύνολο των ανωτέρω συγχρηματοδοτούμενων μελετών που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο των Pre-Feed Studies καταστούν σαφή την τεχνική εφικτότητα, την οικονομική βιωσιμότητα και την εμπορική ανταγωνιστικότητα του Έργου. Επίσης, επισημαίνουν την προστιθέμενη αξία του αγωγού EastMed, αλλά και το συμπληρωματικό του χαρακτήρα, στο πλαίσιο των προοπτικών εξαγωγής του φυσικού αερίου της Νοτιοανατολικής Μεσογείου για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης.

Σύμφωνα με τις εν λόγω μελέτες, η σχεδιαζόμενη δυναμικότητα του αγωγού είναι 10 δισ. κυβ. μέτρα φυσικού αερίου (φ. α.) ετησίως, με δυνατότητα να ανέλθει στα 16 δισ. κυβ. μέτρα φ. α.

Τα κοιτάσματα

Στα ανοικτά του Ισραήλ έχουν ανακαλυφθεί κοιτάσματα 900 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων προερχόμενα κυρίως από 3 κοιτάσματα: Το «Tamar» με περίπου 300 δισ. κ.μ., το «Leviathan» με εκτιμώμενα περίπου 500 δισ. κ.μ. και έναρξη παραγωγής το 2019 και το σύμπλεγμα των μικρότερων κοιτασμάτων «Karish- Tanin» με επιβεβαιωμένα αποθέματα 55 δισ. κ.μ. και εκτιμώμενη έναρξη παραγωγής το 2020.

Το κυπριακό κοίτασμα Αφροδίτη έχει άλλα τουλάχιστον 128 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ωστόσο και τα δύο κοιτάσματα εκτιμάται ότι στην πραγματικότητα είναι μεγαλύτερα.

Υπολογίζεται ότι το Ισραήλ, παρότι η κατανάλωση φυσικού αερίου έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία, θα είναι σε θέση να εξαγάγει 400 ως 500 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.

Το Ισραήλ εξέταζε, επίσης, το ενδεχόμενο να κατασκευάσει έναν αγωγό προς την Τουρκία. Ωστόσο, η επιδείνωση των σχέσεων των δύο χωρών οδηγεί σε ναυάγιο το έργο και δίνει «μπόνους» στον East Med βάζοντας την Ελλάδα στο κόλπο του μεγαλύτερου ενεργειακού παιχνιδιού της περιοχής.

Οι συμφωνίες που έχουν γίνει για γεωτρήσεις, είναι με την ιταλική ΕΝΙ, μια στον γεωτρητικό στόχο «Καλυψώ» του κοιτάσματος 6 και άλλη μια στον στόχο «Σουπιά» του κοιτάσματος 3. Επίσης, η κοινοπραξία ExxonMobil – Qatar Petroleum, έχει στοχεύσει σε 2 γεωτρήσεις στο κοίτασμα 10, συγκεκριμένα στους στόχους «Άνθεια» και «Δελφίνος».

Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου», οι προσδοκίες είναι για ένα κοίτασμα κάπως μεγαλύτερο από την «Αφροδίτη», που ερμηνεύεται ως προσδοκία για ανακάλυψη της τάξης των 5 τρισ. κυβικών ποδών.

Σύμφωνα με τους καθηγητές Κονοφάγο, Φωκιανού και Φώσκολο, η γεωφυσική εταιρεία «PGS», η οποία έχει πραγματοποιήσει συστηματικές σεισμικές γεωφυσικές καταγραφές σε Ελλάδα και Κύπρο, παρουσίασε στο Λονδίνο χαρτογραφήσεις ανατολικά του τεράστιου κοιτάσματος «Zohr» της Αιγύπτου, από γλώσσες τουρβιδιτών προερχόμενων από τον Παλαιο-Νείλο ποταμό, οι οποίες δημιούργησαν τους ταμιευτήρες ψαμμιτών, οι οποίοι με την σειρά τους οδήγησαν στις ανακαλύψεις των κοιτασμάτων φυσικού αερίου των «Leviathan», «Tanin», «Karish» στο Ισραήλ και της «Αφροδίτης» στην Κύπρο.

Παρόμοια γεωφυσικά χαρακτηριστικά εμφανίζουν τα κυπριακά κοιτάσματα 6,7 και 10. Με βάση τα στοιχεία της «PGS», οι τρεις ενεργειακοί αναλυτές εκτιμούν ότι το αποθεματικό του κοιτάσματος 6 αναμένεται να είναι πολύ σημαντικό και άξιο επένδυσης για το μέλλον προς την προοπτική εξαγωγής του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.