Σε μια κλωστή η παγκόσμια ειρήνη – Κίνδυνοι για Ελλάδα και Κύπρο

Παγκόσμια ανατριχίλα έχει προκαλέσει η προχθεσινή απόφαση του αμερικανού προέδρου να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν. Μια συμφωνία που επιτεύχθηκε με πολλούς κόπους, υπογράφηκε το 2015 από τον Μπάρακ Ομπάμα και οδήγησε σε μια μερική τουλάχιστον αποκλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή.
Πλέον η παγκόσμια ειρήνη μπαίνει σε επικίνδυνες ατραπούς, όχι μόνο γιατί οι διεθνείς αγορές ή η αγορά πετρελαίου θα καταγράψουν αναταράξεις που θα πληρώσουν οι πολίτες. Αλλά κυρίως γιατί αλλάζει ριζικά το διεθνές σκηνικό στην ευρύτερη περιοχή και οι αποφάσεις μπορεί να αποτελέσουν θρυαλλίδα απρόβλεπτων εξελίξεων.

Εξελίξεως από τις οποίες δεν μπορεί να μείνει ανεπηρεάστη τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος.

Σε μια περίοδο όπου η γεωπολιτική σταθερότητα ήταν το ζητούμενο, που γίνονταν σχέδια για την εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου της Μεσογείου και που Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ είχαν έρθει κοντά ώστε να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος από την πλευρά της Τουρκίας, ήρθε αυτή η σπίθα για να ανάψει ξανά τη φωτιά.

Είναι δεδομένο ότι οι κυρώσεις που θα επιβληθούν στο Ιράν το επόμενο διάστημα δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές από την Ευρωπαϊκή Ενωση, μέλος της οποίας είναι και η Ελλάδα. Ηδη οι Βρυξέλλες έχουν δηλώσει ότι θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη συμφωνία, επομένως έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με τον Ντόναλντ Τραμπ. Κι από την άλλη, η Ρωσία έχει τεράστια συμφέροντα στο Ιράν και δεν θα αφήσει αναπάντητες τις προκλήσεις της Ουάσιγκτον.

Δεν πέρασαν παρά λίγες ώρες για να επιβεβαιωθούν οι φόβοι. Ισραήλ και Ιράν ήδη είναι σε πόλεμο μέσα σε συριακό έδαφος από χθες το βράδυ.

O ρόλος της Ευρώπης

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η παγκόσμια ειρήνη κρέμεται σε μια κλωστή, έπειτα από την απόφαση Τραμπ. Κανείς δεν πρέπει να ξεχνά ότι στη Συρία επικρατεί ακόμη χάος ενώ στα σύνορά της βρίσκονται ιρανικές δυνάμεις, πολύ κοντά στο Ισραήλ.

Σύμφωνα με την ανάλυση που έχει κάνει το Stratfor, οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να περάσουν νόμο που θα βοηθά τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να έχουν επιχειρηματικές συναλλαγές με το Ιράν παρά τις αμερικανικές κυρώσεις και θα μπορούσαν επίσης να προσπαθήσουν να μπλοκάρουν την Ουάσινγκτον και να παραπέμψουν τις ΗΠΑ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Το Ιράν θα εξαρτηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από τους Ευρωπαίους συμβαλλόμενους της συμφωνίας, για να συνεχίσει τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, καθώς θα πρέπει να πλοηγηθεί σε ένα πολύ αυστηρότερο περιβάλλον κυρώσεων από τις ΗΠΑ, όμως η νομική αβεβαιότητα και ο κίνδυνος παραβίασης των αμερικανικών κυρώσεων θα αναγκάσει πολλές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να συμμορφωθούν με ορισμένες αμερικανικές κυρώσεις παρά την απόκρουση των Βρυξελλών.

Σε ανάλυσή του ο «Φιλελεύθερος» Κύπρου τονίζει πως οι εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Ιράν τα τελευταία χρόνια έχουν οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου αντιπαράθεσή τους, που δεν μένουν μόνο στις λεκτικές διαμάχες, αλλά έχουν φτάσει ακόμα και σε ευθεία στρατιωτική σύγκρουση με φόντο τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία.

Γενικευμένος πόλεμος;

Η ανάπτυξη μόνιμης ιρανικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία (μέσω της αποστολής δυνάμεων των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης) προς υποστήριξη του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ και η μεταφορά προηγμένων όπλων στη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, έχουν θορυβήσει το Τελ Αβίβ. Υπολογίζεται ότι τα τελευταία δύο χρόνια, το Ισραήλ έχει κάνει περισσότερες από 100 επιθέσεις στη Συρία (κυρίως εναντίον στόχων της Χεζμπολάχ και των Φρουρών της Επανάστασης), με τη συχνότητά τους αυτή να αυξάνεται δραματικά το 2018.

Αποτέλεσμα αυτών είναι η εκτίμηση αρκετών αναλυτών ότι η Μέση Ανατολή κατευθύνεται προς έναν γενικευμένο πόλεμο με την άμεση εμπλοκή των δύο χωρών.

Το Ισραήλ επεξεργαζόταν ένα σχέδιο δράσης για να επιτεθεί στο Ιράν μόνο του. Αυτό περιλαμβάνει στοχευμένους βομβαρδισμούς ακριβείας εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν από αεροσκάφη, τα οποία όμως θα πρέπει να ανεφοδιάζονται από ιπτάμενα τάνκερ. Οι στόχοι αυτοί βρίσκονται στη Νατάνζ, το Φόρντο, την Αράκ και το Ισφαχάν.

Η στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ έχει είχε εξετάσει σχέδια για ένα τέτοιο κτύπημα, είτε από μόνο από το Ισραήλ, είτε σε συνεργασία με τις ΗΠΑ.

Παλαιότερη ανάλυση του αμερικανικού think tank Stratfor αναφέρει ότι μια «μονομερής» επίθεση δεν αποτελεί την πρώτη επιλογή του Ισραήλ. Αντίθετα μια επίθεση μαζί με τις ΗΠΑ, θα είχε καλύτερα αποτελέσματα καθώς θα υπάρχουν μεγαλύτερες στρατιωτικές επιλογές, αλλά και καλύτερη ανταπόκριση σε τυχόν αντίποινα από πλευράς Ιράν.

Πως θα χτυπήσουν

Αναφορικά με το τι είδους κτύπημα θα πραγματοποιήσουν σε ενδεχόμενο πολέμου από μόνοι τους οι Ισραηλινοί, δύο είναι οι επιλογές που έχει το Τελ Αβίβ: Η μία αφορά στο πάρα πολύ απομακρυσμένο σενάριο που κάνει λόγο για εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων «Ιεριχώ 3» εναντίον του Ιράν. Η δεύτερη επιλογή που είναι και η πιθανότερη αφορά την αποστολή αεροσκαφών. Βασικό παράγοντα θα αποτελέσουν τα αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού, καθώς αυτά τα αεροσκάφη θα είναι αποφασιστικής σημασίας για την επιτυχία των βομβαρδισμών, αφού μόνο έτσι τα μαχητικά μπορούν να πετάξουν μέχρι τους στόχους και να επιστρέψουν στις βάσεις τους.

«Το Ισραήλ έχει περίπου 100 F-16, μαχητικά αεροσκάφη που έχουν μεγαλύτερη ακτίνα δράσης άλλες εκδόσεις F-16 λόγω των σύμμορφων δεξαμενών καυσίμων», αναφέρει το Stratfor το οποίο επισημαίνει και την χρησιμότητα των μαχητικών F-15 που διαθέτει το Ισραήλ. Επίσης η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία έχει λάβει και τα πρώτα μαχητικά πέμπτης γενιάς F-35, τα οποία αποτελούν την αιχμή της αεροπορικής τεχνολογίας παγκοσμίως, ωστόσο προς το παρόν θα πρέπει να θεωρείται αδύνατη η συμμετοχή τους σε μια τέτοια επιχείρηση, τουλάχιστον για τους επόμενους μήνες.

Το 2012 η αμερικανική εφημερίδα «New York Times» αποκάλυψαν ισραηλινό σχέδιο για κτύπημα στο Ιράν, σύμφωνα με το οποίο η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία έχει τρεις πιθανές κύριες διαδρομές για τους στόχους της.

Η πρώτη διαδρομή προβλέπει πτήση πάνω από το βορρά στην ανατολική Μεσόγειο μεταξύ Κύπρου και Συρίας (εντός του FIR Λευκωσίας) και στη συνέχεια προχωρώντας προς ανατολάς κατά μήκος των συνόρων Τουρκίας-Συρίας μέσα από το βόρειο Ιράκ και τελικά στο Ιράν. Αυτή η διαδρομή παρακάμπτει την αεράμυνα της Συρίας. Ωστόσο, η επιδείνωση του σχέσεων Τελ Αβίβ-Άγκυρας καθιστά τη διαδρομή αυτή μάλλον απίθανη.

Η δεύτερη διαδρομή περιλαμβάνει πτήσεις πάνω από την Ιορδανία και το Ιράκ. Λόγω της μικρότερης απόστασης, η πιθανότητα η Ιορδανία να επιτρέψει τη διέλευση είναι σοβαρή, όχι όμως σίγουρη, ενώ και η ανυπαρξία ιρακινής αεράμυνας κάνει το δρομολόγιο ελκυστικό. Ωστόσο, το Ιράκ έχει ραντάρ επιτήρησης και θα μπορούσε να προειδοποιήσει το Ιράν για την επίθεση.

Η τρίτη διαδρομή είναι βόρεια της Σαουδικής Αραβίας, και κτύπημα στο Ιράν από τον Περσικό Κόλπο. Το σενάριο αυτό όμως προϋποθέτει τη γνωστοποίηση της επίθεσης στο Ριάντ χωρίς όμως να είναι βέβαιο πως θα αντιδράσει. Ακόμα και στην περίπτωση που δεν αποκαλυφθούν τα σχέδια, υπάρχει ο κίνδυνος τα ισραηλινά αεροσκάφη, ειδικά τα ιπτάμενα τάνκερ να εντοπιστούν από τη σαουδαραβική αεράμυνα, μα άγνωστες συνέπειες.

Τέλος υπάρχει και μία τέταρτη επιλογή (με την κόκκινη γραμμή στον πιο κάτω  χάρτη), αυτή της πτήσης μέσω Συρίας και Ιράκ που είναι και η συντομότερη. Ωστόσο, παρά τον εμφύλιο στη Συρία, η συριακή αεράμυνα έχει ενισχυθεί, ενώ δεν πρέπει να ξεχνούμε και το γεγονός ότι η Ρωσία έχει εγκαταστήσει στην περιοχή το αντιαεροπορικό σύστημα S-400.

Το ερώτημα είναι τι θα κάνουν Ελλάδα και Κύπρος απέναντι σε μια τέτοια πολεμική δραστηριότητας του «φίλου» και συμμάχου Ισραήλ.