Σύγχρονη δουλεία ακόμη και στη Γερμανία

Σύμφωνα με τον δείκτη Global Slavery Index της οργάνωσης Walk Free Foundation από την Αυστραλία πάνω από 40 εκατομ. άνθρωποι σήμερα ζουν υπό συνθήκες δουλείας. 167.000 εξ αυτών στη Γερμανία. Σε αντίθεση όμως με την ιστορική έννοια της δουλείας, που αποτελούσε μια νομικά αναγνωρισμένη σχέση κυριότητας ενός προσώπου έναντι ενός άλλου, οι σύγχρονες μορφές δουλείας λειτουργούν διαφορετικά. Ο Ντίτμαρ Ρόλερ, διευθυντής του γερμανικού παραρτήματος της διεθνούς ανθρωπιστικής οργάνωσης Ιnternational Justice Mission αναφέρει στη DW: «Η δουλεία σήμερα δεν είναι νόμιμη, αλλά υπάρχει εν κρυπτώ. Ωστόσο, έχει αλλάξει μορφή, λειτουργεί σαν χαμαιλέοντας».

Σύμφωνα με τo Walk Free Foundation, βασικό χαρακτηριστικό των νέων μορφών δουλείας είναι ότι πρόκειται για σχέσεις που λειτουργούν στη βάση του καταγκασμού και της εκμετάλλευσης και από τις οποίες οι άνθρωποι δεν μπορούν να ξεφύγουν λόγω φόβου ή απειλών που δέχονται ή κατάχρησης εξουσίας που υφίστανται. Έτσι ο όρος «σύγχρονη δουλεία» εκφράζει μια σειρά από πολύπλοκες σχέσεις υποταγής και εκμετάλλευσης, όπως η εμπορία ανθρώπων, η καταναγκαστική εργασία ή ακόμη και οι αναγκαστικοί γάμοι. Τα όρια βέβαια μεταξύ του τι αποτελεί « δουλεία» και τι όχι, μπορει να είναι δυσδιάκριτα.

Προειδοποιήσεις από το Συμβούλιο της Ευρώπης

Πάντως τα φαινόμενα αυτά δεν αφορούν μόνο χώρες όπως η Λιβύη, το Κατάρ ή το Κονγκό, σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε τον Απρίλιο στη δημοσιότητα οι νέες μορφές δουλείες βρίσκονται σε έξαρση και στην Ευρώπη, ιδίως το δουλεμπόριο και η καταναγκαστική εργασία. Στη Γερμανία, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Εγκληματολογική Υπηρεσία (BKA), το 2017 καταγράφηκαν τέτοια φαινόμενα κυρίως στον κατασκευαστικό τομέα και τη γαστρονομία και αφορούσαν ως επί το πλείστον μετανάστες. Και στους κλάδους της μεταποίησης κρέατος, της αγροτικής παραγωγής, των μεταφορών αλλά και στον χώρο των οικιακών βοηθών παρατηρήθηκαν αντίστοιχα περιστατικά. Συνολικά πέρυσι 180 περιπτώσεις θυμάτων, κυρίως από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, έγιναν γνωστές στις γερμανικές αρχές.

Στη Γερμανία παρατηρείται επίσης έντονα το φαινόμενα της σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Για να υπογραμμίσει τη σοβαρότητα του προβλήματος ο Ντίτμαρ Ρόλερ λέει χαρακτηριστικά: «Η Γερμανία είναι ο οίκος ανοχής της Ευρώπης». Σύμφωνα με την BKA το 2017 καταγράφηκαν 327 σχετικές υποθέσεις και 500 θύματα. Στη μεγάλη πλειονότητά τους τα θύματα ήταν γυναίκες, αν και υπήρχαν και άνδρες. Όπως αναφέρει ο Ντ. Ρόλερ τα τελευταία χρόνια σημειώνει άνοδο και ένα νέο είδος σεξουαλικής εκμετάλλευσης μέσω διαδικτύου. «Γερμανοί πελάτες μπορούν να νοικιάσουν για μία ώρα ένα παιδί από τις Φιλιππίνες, το οποίο πρέπει να κάνει μπροστά στην κάμερα ό,τι του ζητήσουν» αποκαλύπτει ο Ντ. Ρόλερ. Ακραία περιστατικά όπως αυτό δείχνουν στην πράξη ότι πλέον το φαινόμενο της σεξουαλικής εκμετάλλευσης λαμβάνει, λόγω ίντερνετ, παγκόσμιες διαστάσεις και δεν είναι κάτι που αφορά μόνο μια χώρα.

«Πόσους σκλάβους έχετε;»

Αυτός είναι ο τίτλος του βιβλίο της γερμανίδας οικονομολόγου Έβι Χάρτμαν, σύμφωνα με την οποία κάθε Γερμανός με την καταναλωτική του συμπεριφορά είναι σαν να έχει ο ίδιος 60 σκλάβους κατά μέσο όρο. Κι όπως εξηγεί ο Ντ. Ρόλερ «όταν αγοράζω ρούχα ή άλλα προϊόντα από πρώτες ύλες που παράγονται σε περιοχές όπου μαίνονται συγκρούσεις, είναι σαν να προωθώ τις συνθήκες εργασίας με όρους δουλείας σε άλλες περιοχές του πλανήτη».

Πάντως στη συζήτηση περί σύγχρονων μορφών δουλείας δεν θα πρέπει κανείς να ξεχνά ότι ιδίως οι ανήλικοι είναι αυτοί που κινδυνεύουν να πέσουν θύματα σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Τα τελευταία χρόνια και το θέμα των αναγκαστικών γάμων ανηλίκων έχει έρθει στην επιφάνεια. Μόνο στη Γερμανία η αστυνομία έρχεται αντιμέτωπη κάθε χρόνο με 50 έως 60 περιπτώσεις.

Τέλος, όπως σημειώνει ο Ντ Ρόλερ, στο πεδίο των σύγχρονων μορφών δουλείας υπάρχουν ακόμη πολλά σκοτεινά σημεία, ενώ η αντιμετώπισή τους δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Από την πλευρά της πάντως η οργάνωση Ιnternational Justice Mission προσπαθεί να συμβάλει στην καταπολέμηση αντίστοιχων φαινομένων και μάλιστα σε διακρατικό επίπεδο. Για παράδειγμα στις Φιλιππίνες βοηθά αστυνομικούς στην πάταξη της παιδικής πορνείας, με στόχο να φέρει τους εκάστοτε δράστες, από όποια χώρα κι αν προέρχονται, ενώπιον της δικαιοσύνης.

Ίνες Άιζελε / Δήμητρα Κυρανούδη