Άγγελος Πλέσσας: «Δεν έχω καλή σχέση με τα κανονικά λεφτά»

Συνέντευξη στην Ελισάβετ Σταμοπούλου

Έχει δημιουργήσει το δικό του νόμισμα που ακούει στο όνομα «Άντζελο» και «διαβάζεται» ως μια εν εξελίξει κοινωνική καμπάνια. Ο εικαστικός Άγγελος Πλέσσας, νικητής του φετινού βραβείου ΔΕΣΤΕ, δεν χάνει την ευκαιρία να σχολιάζει μέσα από έργα του την τρέχουσα εποχή του Διαδικτύου.

«Mε ενδιαφέρει πολύ πώς η ανθρώπινη συμπεριφορά εξελίσσεται με τα social media, πώς μεταβάλλονται τα όρια ιδιωτικότητας αλλά και τα όρια μεταξύ του ελεύθερου χρόνου και του χρόνου εργασίας», δηλώνει σε συνέντευξή του στο in.gr ο κ. Πλέσσας, και σημειώνει για άλλη μια φορά: «Δεν έχω καλή σχέση με τα κανονικά λεφτά». Αναφερόμενος στα πρωτότυπα εγχειρήματά του που φλερτάρουν με το Ίντερνετ, δεν παραλείπει να μιλήσει για τη «ρύπανση της πληροφορίας», αλλά και για τον «καθεστωτικό ολοκληρωτισμό» που μπορεί να επέλθει.

«Θεωρώ με το Ίντερνετ διανύουμε τη μεγαλύτερη ανθρωπολογική περιπέτεια», δηλώνει, για να προσθέσει: «Είναι αναγκαίο να καταλάβουμε ότι ζούμε σε μια εποχή τεχνό-ελευθερίας αλλά ταυτόχρονα τεχνό-σκλαβιάς».

Το χρυσό κέλυφος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών μεταμορφώνεται από τη νέα multimedia δημιουργία του Άγγελου Πλέσσα, με τίτλο EtherealSunrise.com. Κινούμενες εικόνες παραπέμπουν σε ένα αιθέριο ξημέρωμα, ξυπνούν την ανάγκη για αναγέννηση και κάθαρση. Την ίδια περίοδο, ο βραβευμένος εικαστικός εκθέτει στο Θυγατρικό Ίδρυμα Ωνάση στη Νέα Υόρκη την εικαστική εγκατάσταση I AMness, στο πλαίσιο του Narcissus Now Festival.

Έχοντας αποσπάσει το βραβείο ΔΕΣΤΕ και με μια πρωτότυπη εικαστική πορεία στο ενεργητικό σας, ποιο γεγονός ή ποιο ερέθισμα στάθηκε ως αφορμή για να ξεκινήσετε τη δημιουργία σας;
Γνώρισα τον Ανδρέα Αγγελιδάκη σε chat room στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 σε ένα τελείως πρωτόγονο πρόγραμμα που ούτε φωτογραφίες τότε μπορούσες να στείλεις. Εκείνη την εποχή ήταν σχεδόν ανήκουστο να γνωρίζεσαι online με ανθρώπους αλλά εμένα μου δημιουργούσε ένα αισιόδοξο συναίσθημα και μια θετική συνεργατική εμπειρία, μια σχεδόν φουτουριστική ουτοπία ήταν μπροστά στα μάτια μου. Και αυτό τώρα σχεδόν 20 χρόνια μετά είναι μέρος της ζωής μας. Τώρα το κοιτάω με πολύ νοσταλγικό τρόπο, υπάρχει μια γενιά που είναι εικοσάρηδες και είναι μια παραγωγική ομάδα που έχουν μεγαλώσει εξολοκλήρου με το Ίντερνετ στη ζωή τους.

Όταν πρωτοανακαλύψατε το Διαδίκτυο πιστεύατε ότι θα σας απασχολήσει σε τέτοιο βαθμό ώστε πίσω από τον ηλεκτρονικό εγκέφαλο να ερευνήσετε τον ανθρώπινο;
Ναι φυσικά. Το ιντερνετ είναι το μεγαλύτερο ανθρωπολογικό εργαστήριο. Από την στιγμή που μπήκε τόσο πολύ στη ζωή μας η σχέση μας με την πραγματικότητα έχει αλλάξει ριζικά. Στη δουλειά μου δημιουργώ μια τέτοια αντανάκλαση ανάμεσα στην ανθρώπινη και την τεχνητή νοημοσύνη, ανάμεσα στα offline και online χωρικά όρια. Mε ενδιαφέρει πολύ πώς η ανθρώπινη συμπεριφορά εξελίσσεται με τα social media, πώς μεταβάλλονται τα όρια ιδιωτικότητας αλλά και τα όρια μεταξύ του ελεύθερου χρόνου και του χρόνου εργασίας και επίσης πολύ σημαντικό ακόμα με ενδιαφέρει και η εξέλιξη της γλώσσας κτλ. Θεωρώ με το Ίντερνετ διανύουμε τη μεγαλύτερη ανθρωπολογική περιπέτεια.

Τα ιντερνετικά μέσα είναι για σας περισσότερο ελευθερία ή δέσμευση;
Είναι αναγκαίο να καταλάβουμε ότι ζούμε σε μια εποχή τέχνο-ελευθερίας αλλά ταυτόχρονα τεχνο-σκλαβιάς. Για παράδειγμα βλέπουμε η ψηφιακή εργασία που επεκτείνεται παντού ναι μεν σε ξεκολλάει από τη φυσική τοποθεσία αλλά ταυτόχρονα σε αποσπά από την προσωπική ελευθερία. Για αυτό γυρνάς και κοιτάς τους ανθρώπους πάντα ημί-συγκεντρωμένους σου μιλάνε και είναι παράλληλα απασχολημένοι με κάτι άλλο. Ένα από τα κύρια θέματα συζήτησης του 21ου αιώνα είναι κοινωνικές διαταραχές αποτέλεσμα της υπερβολικής επικοινωνίας. Από την άλλη πρέπει να ζούμε το zeitgeist και να τα βλέπουμε αυτά και με λίγο χιούμορ αλλά και να συνυπάρχουμε θετικά με αυτήν την υπό εξέλιξη ψυχοσωματική κατάσταση.

Εάν δημιουργούσατε ένα έργο αποκλειστικά για την επιρροή που ασκούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην πολιτική σκηνή, σε τι θα εστιάζατε;
Νομίζω ότι τα έργα Τέχνης δεν είναι εικονογραφήσεις. Θεωρώ ότι ήδη αυτό που κάνω είναι κάτι που αλλάζει τις συνθήκες ιεραρχίας. Αλλάζει τις συνθήκες που ερχόμαστε σε επαφή με την Τεχνη. Στο μέλλον περιμένω την πλήρη χειραφέτηση των κοινωνικών δικτύων. Τι θα γίνει με το Web.3.0; Εκτός της στενής εκδοχής της Τέχνης έχω πάντα στο μυαλό μου τα Wikileaks που θεωρώ είναι ότι πιο ανατρεπτικό έχει συμβεί στην εποχή του ιντερνετ.

Θα θέλατε να μας μιλήσετε για το σκεπτικό της «Αιώνιας Ιντερνετικής Αδελφότητας» και για την εμπειρία που είχατε όταν καλέσατε φίλους με τους οποίους γνωριστήκατε online να κατασκηνώσετε μαζί στην Ανάφη;
Η ιδέα πίσω από την Αιώνια Ιντερνετική Αδελφότητα ξεκίνησε τυχαία ως μια πρωτοβουλία για τη συγκέντρωση διαφορετικών ανθρώπων, τους οποίους θαύμαζα από το Ίντερνετ. Ήταν μια ευκαιρία για πιο βαθιά σύνδεση των internet «αδελφών» μου και να υλοποιηθεί σε ένα όμορφο περιβάλλον . Θα συνδυάσει δουλειά και ευχαρίστηση μαζί …κάποιο είδος residency, αλλά όχι με τη συμβατική έννοια, διότι δεν υπάρχει θεσμική φιλοδοξία, δεν υπάρχει υποστήριξη από πουθενά και θα λαμβάνει χώρα πάντα σε ένα απομακρυσμένο μέρος στη φύση. Με ενδιέφερε πολύ να δω ποια θα είναι η έκβαση μιας συγκέντρωσης σαν κι αυτή. Πιο συγκεκριμένα πώς ένα έργο τέχνης θα μπορούσε να «παραχθεί» ή να εξελιχθεί σε ένα περιβάλλον σαν και αυτό, μακριά από τις ανέσεις μας, τις πόλεις μας και τα studios μας. Ταυτόχρονα, η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα επιτάχυνε την υλοποίηση αυτής της ιδέας, επειδή πολλοί άνθρωποι εδώ ειδικά στην καλλιτεχνική κοινότητα ήμασταν πολύ αγχωμένοι με το τι θα γίνει. Το κράτος ως γνωστόν έχει πολύ μεγάλη απόσταση από τα εικαστικά παρόλο που η ελληνική τέχνη πάει πολύ καλά διεθνώς. Οπότε τότε άρχισα να σκέφτομαι να πάω κάπου στον κόσμο να δημιουργήσω ένα καλλιτεχνικό καταφύγιο και να ξεκινήσω κάτι εκεί. Τέλος, μετά από μια σειρά γεγονότων και διαφόρων αιτημάτων αποφάσισα να κάνω αυτή την εμπειρία πραγματικότητα για λίγες μέρες κάθε χρόνο, ακόμα κι αν ποτέ δεν ξέρεις μπορεί να είναι αιώνια στο μέλλον. Μάζεψα μερικά χρήματα από πλατφόρμες αυτοχρηματοδότησης και έφερα μαζί καλλιτέχνες, συγγραφείς, ποιητές, επιμελητές, αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, ηθοποιούς στην τελειότητα της φύσης, δημιουργήσαμε έργα επί τόπου αλλά και γίναμε φίλοι αιώνια. Η Αιώνια Ιντερνετική Αδελφότητα έχει συμβεί τέσσερις συνεχόμενες χρονιές στην Ανάφη, στο Μεξικό, στην Παλαιστίνη και στην Κάστρο Μαλασπίνα στην Ιταλία.

Τι σας έκανε εντύπωση όταν το εγχείρημα αυτό εφαρμόστηκε στο Μεξικό και στο Ισραήλ;
Η κοινότητα ανθρώπων που ανταποκρίθηκε σε αυτό το εγχείρημα μεγάλωσε σε αυτές τις δύο εκδοχές και ήταν πολύ γόνιμες για όλους. Οι τοποθεσίες ήταν καταλυτικός παράγοντας για την εξέλιξή τους. Για παράδειγμα το σουρεαλιστικό πάρκο Λας Πόζας βρίσκεται στη ζούγκλα του Μεξικού και δημιουργήθηκε από έναν Βρετανό υποστηρικτή της Τέχνης τον Edward James κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘50 . Αυτό το πάρκο είναι ένας φανταστικός κόσμος. Αν είχα να φανταστώ πώς θα ήταν ένας online παράδεισος θα φανταζόμουν αυτό το μέρος γιατί μοιάζει με ρετρο-φουτουρισιτικο theme park και σαν ένα ερείπιο από video game. Είναι τόσο γοητευτικό μέρος ως περιήγηση, μια αέναη αναζήτηση με άπειρα εννοιολογικά και αισθητικά ερεθίσματα. To ίδιο στη Νεκρά Θάλασσα η μεταφυσικότητα της φύσης εκεί, όπως πχ τα μέταλλα στον αέρα, μας δημιούργησε μια μεγάλη ενέργεια και κινητικότητα. Είναι ένα παραμύθι που έγινε πραγματικότητα.

Από πού εμπνευστήκατε τη φράση που ακολουθεί το «Ίδρυμα Άντζελο», τo διαδικτυακό οργανισμό που έχετε ιδρύσει, «Σας δίνουμε λεφτά, θέλουμε την αγάπη σας»;
Καταρχήν δεν έχω καλή σχέση με τα κανονικά λεφτά. Έχω δημιουργήσει το δικό μου νόμισμα » Άντζελο «. Το Άντζελο νόμισμα δημιουργήθηκε το 2008 για ανταλλαγές υλικο-συναισθηματικού τύπου με σλόγκαν «we give you money we want your love». Είναι μία εν εξελίξει οικονομική καμπάνια και υποστήριξη κοινωνικών ομάδων που το χρειάζονται . Το νόμισμα αυτό είναι ένας «Δούρειος Ιππος» που θα υπονομεύει τη σχέση μας με το συμβατικό χρήμα το οποίο στις μέρες μας είμαστε αναγκασμένοι να το κάνουμε.

Ποια δουλειά σας θα απομονώνατε ονομάζοντάς τη πιο τολμηρή;
Ίσως το Μνημείο Ιντερνετικών Συναντήσεων το 2009 που συνέδεσε το Athens Pride με την τότε 2η Αθηναϊκή Μπιενάλε που με κάποιο τρόπο συνέδεσε για πρώτη φορά τον ακτιβισμό με τα εικαστικά.

Ποιες άλλες πτυχές του Διαδικτύου επιδιώκετε να εξερευνήσετε στο μέλλον και τι θα θέλατε να αναδείξετε ακόμη;
Θέλω να ασχοληθώ πολύ με επιμόρφωση και παιδεία σχετικές με αυτόνομες μορφές παραγωγής. Επίσης, με μοντέλα ανακούφισης της ανθρώπινης πνευματικής υπερδιέγερσης που ζούμε στη σύγχρονη εποχή.

Tα τελευταία χρόνια της κρίσης τι παρατηρείτε έντονα στο Διαδίκτυο; Εκφράζετε κάποια ανησυχία;
Μετά από την οικονομική κρίση πιστεύω ότι μπαίνουμε σε μια κοινωνική κρίση … Το Διαδίκτυο παρόλο που έγινε πολύ συμμετοχικό γίνεται και ολοένα και πιο δυστοπικό … οι νεοφιλελεύθερες τακτικές διεισδύουν όλο και περισσότερο σε αντίθεση με τους αρχικούς κανόνες λειτουργίας του. Και όλο αυτό φυσικά πυροδοτεί μια ατομικιστική στάση και ναρκισσισμό. Όλη αυτή η ρύπανση πληροφορίας, αποσπά την προσοχή μας και μας κάνει διανοητικά ασταθείς επειδή υπάρχει ατελείωτη ανάγκη οπτικής διέγερσης και πληροφοριακής υπερβολής που είναι πολύ εθιστική. Τα πάντα γίνονται αμέσως παλιά, πληκτικά, βαρετά. Τίποτα δεν μας κάνει πια εντύπωση, με αποτέλεσμα πολλά γεγονότα να περνάνε στο ντούκου, να μας αδρανοποιεί πνευματικά που είναι σχεδόν καθεστωτικός ολοκληρωτισμός.

Θα στήνατε πλατφόρμα με σκοπό τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων οργανώνοντας συγκεντρώσεις;
Το βρίσκω πολύ σοβαρό αυτό που συμβαίνει για παράδειγμα με τους πρόσφυγες πολέμου αλλά στη δουλειά μου δεν έχω ασχοληθεί με το θέμα των μεταναστών και προσφύγων οπότε θα ήταν ανήθικο να ασχοληθώ ξαφνικά με αυτό. Είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα που χρειάζεται φυσικά σκέψη και πράξη αλλά κανένας δεν πρέπει να εκμεταλλεύεται τέτοια ζητήματα. Έχω στο παρελθόν ασχοληθεί με LGBT δικαιώματα. Πιστεύω η δουλειά μου γενικά είναι πολιτική με έναν άλλο τρόπο γιατί διερευνά ένα τρόπο ζωής που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια όπου κομμάτια της ζωής μας εναλλάσσονται online ή offline, μία κατάσταση τελικά που μας κάνει διπλoύς πολίτες.

entertainment.in.gr