Λάκης Χαλκιάς: «Η παράδοση και το καλό τραγούδι είναι απαγορευμένα»

Για τη σχέση της νεότερης γενιάς με την ελληνική παράδοση.
«Ο υπαρκτός και ζωντανός μουσικός περίγυρος κάθε περιοχής επιδρά έμμεσα και άμεσα σε κάθε άνθρωπο που γεννιέται και αναπτύσσεται σ’ αυτόν. Τραγούδι, χορός, έθιμα, πανηγύρι, έρωτας, δημιουργούν το βιωματικό περιβάλλον για τις προσωπικές υποθήκες του για το αισθητικό μέλλον του. Πιστεύω πως τα νέα παιδιά αναπτύσσουν μεγάλη σχέση με την παραδοσιακή μουσική ειδικά αν είναι αυτή του τόπου καταγωγής των. Καταλαβαίνουν ότι η πηγή που ακούν είναι σοβαρή και εμπεριέχει μουσικότητα. Νομίζω ότι έχουμε χάσει πολύ χρόνο να πιστεύουμε ότι το παιδί πρέπει να φτάσει σε μια ορισμένη ηλικία για να αρχίσει να καταλαβαίνει αυτά που εμείς οι μεγάλοι τα θεωρούμε δύσκολα. Με μέτρο και δείκτη την μετρήσιμη τεχνολογία, παρακολουθούμε μια ανέλπιστη άνθηση στο ελεύθερο διαδίκτυο. Εκτιμώ ότι δεν χάνονται πολλοί, όσο και αν θέλουν να αποπροσανατολίσου την νέα γενιά για εμπορικούς και πολιτικούς λόγους τα κατευθυνόμενα μέσα. Το μεγάλο ποσοστό των παιδιών μας έχουν βρει δυναμικές εναλλακτικές λύσεις και συνδιαμορφώνουν το πολιτιστικό μας γίγνεσθαι και μουσικά με τη δημιουργικά οικειωμένη μουσική έκφραση της περιοχής τους π. χ. το κοινό στα Κρητικά κέντρα της Αττικής ή τα νέα συγκροτήματα τέτοιας έκφρασης.»

Για τους σημερινούς δεξιοτέχνες του κλαρίνου
«Η νέα γενιά των μουσικών έχει ασχοληθεί με το καταπληκτικό αυτό όργανο με συγκριτική σπουδή και έχει μεταπλάσει με τον καλύτερο τρόπο την τεχνική έκφραση της παραδοσιακής μας μουσικής και όχι μόνο. Ένα πράγμα με προβληματίζει, μερικές συνεργασίες που γίνονται -θα έλεγα αναγκαστικά- γιατί εκεί υπάρχει το μεροκάματο. Μερικά πράγματα όμως χάνονται. Είναι ουσιαστικό πρόβλημα έκφρασης και υπόστασης για έναν που παίζει σε πανηγύρια το καλοκαίρι και το χειμώνα συνεργάζεται με καλλιτέχνες της σόου μπιζ και το αυτί του διαφθείρεται από ήχους απαγορευτικούς. Για έναν που εκφράζει την παράδοση, όπως λέει ο λαός μας δυο καρπούζια με το ίδιο χέρι δεν μπορεί να τα κρατήσει.»

Για το μέλλον της παραδοσιακής μας μουσικής
«Γίνεται και κακή χρήση στο χώρο της παραδοσιακής μουσικής. Πως μπορεί κανείς να αποφύγει το ηχητικό ναρκωτικό – την ηχορύπανση και το σκουπιδαριό που εκπέμπουν τα διάφορα τηλεοπτικά –προπάντων- μεγαλοκανάλια. Γνωρίζω το σύστημα πώς δουλεύει με το χρόνο και από γενιά σε γενιά. Η αλλοτρίωση δεν γίνεται σε μια γενιά, παίρνει δυο τρεις γενιές και τότε μπορείς να δεις το αποτέλεσμα. Εγώ πάντως δεν είμαι αισιόδοξος ότι η ελληνική μουσική γενικά θα επιβιώσει με αυτές τις συνθήκες όπως και καμία άλλη ζωντανή μουσική, π.χ. η συμφωνική μουσική. Η βάση της ζωτικότητας όλων των μουσικών εκφράσεων είναι η συνολική συμμετρική παίδευση και η αγωγή του αποδέκτη της, δηλαδή, του ανθρώπου κάθε ηλικίας. Χωρίς συστηματική συναισθηματική ανάπτυξη το κοινό, που είμαστε και εμείς, δεν ξεπερνά αυτά στα οποία όλοι προσβλέπουμε για ωριμότερη ουσιαστική ζωή. Στον πολιτισμό είναι πιο άσχημα τα πράγματα. Το πολιτιστικό έργο, η μουσική, η ποίηση, και όλες οι τέχνες γενικά μπορούν και προκαλούν και κακώσεις στο πνεύμα του ανθρώπου με στρεβλώσεις μονομέρειας, που βγαίνουν στη συμπεριφορά του, στον εαυτό του, στην οικογένεια του και τέλος στην κοινωνία. Δηλαδή με ό,τι τον ανατρέφεις πνευματικά ακριβώς τέτοιο είδος ανθρώπου-κοινωνίας φτιάχνεις.»

Για την (υπο)στήριξη της λαϊκής μας παράδοσης από την πολιτεία
«Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία φροντίδα εάν εξαιρέσουμε τη δημιουργία των μουσικών Γυμνασίων – Λυκείων που έδωσαν μια πνοή όχι μόνο στην παράδοση, αλλά σε όλο το φάσμα της ελληνικής μουσικής. Και είναι μεγάλη η χαρά μου όταν πηγαίνω κοντά τους και πολλές φορές συνεργάζομαι γιατί βλέπω ότι σε αυτά τα πρόσωπα των παιδιών είναι η Ελλάδα που θα ήθελα να είναι. Το χειρότερο κακό έγινε και σε αυτόν τον τομέα της μουσικής με το μαύρο που έπεσε στην κρατική ραδιοτηλεόραση. Η ΕΡΤ μέσα στα προγράμματά της είχε και πολλά πράγματα που μπορούσε να ακούσει και να δει κάποιος. Τώρα η παράδοση και το καλό τραγούδι είναι απαγορευμένα.»

Για το πάντρεμα της ηπειρώτικης μουσικής με αυτήν κρητικής της, στο «Ρυθμός Stage»
«Αυτό είναι μυστήριο της παραδοσιακής μας μουσικής . Είναι τελείως διαφορετική από άποψη ακούσματος και ρυθμών που είναι όμως απόλυτα συνδεδεμένοι με το χορό και την κίνηση της κάθε περιοχής. Είναι ακούσματα που προέρχονται από το βάθος των αιώνων, ο λαός μας τα έχει αποδεχτεί και συγκινείται ανάλογα. Ο Χαράλαμπος κι εγώ μαζί με τους συνεργάτες μας, αυτές τις τρεις Παρασκευές που θα είμαστε στη μουσική σκηνή του «Ρυθμός Stage», θα δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό για να κάνουμε τον κόσμο που θα μας τιμήσει, να ταξιδέψει, να τραγουδήσει και να χαρεί όλες τις στιγμές του προγράμματος. Θα περάσει μαζί μας όσο γίνεται καλύτερα. Βέβαια μέσα στις δυο αυτές κορυφές της ηπειρώτικης και της κρητικής παραδοσιακής μας μουσικής θα απολαύσει και όλο το φάσμα της μουσικής μας από το τραγούδι που μας γνώρισε.»

Για τον Χαράλαμπο Γαργανουράκη
«Ο Χαράλαμπος είναι ένα ξεχωριστό καλλιτεχνικό διαμάντι. Μεγάλος τραγουδιστής, κορυφαίος λυράρης και συγχρόνως συνθέτης της Λόγιας Κρητικής Μουσικής. Έχει δώσει μεγάλες δημιουργίες και στο κρητικό τραγούδι. Τον χαίρομαι γιατί είναι ντόμπρος, είναι ευαίσθητος καλλιτέχνης και πατάει στη γη. Μεγάλη μας η τύχη που σμίξαμε μέσα από την συνεργασία μας με τον Γιάννη Μαρκόπουλο και η φιλία μας έμεινε διαχρονική. Ατάραχη, δυνατή και μεγάλη όπως και τα βουνά της γενέθλιας γης μας, ο Ψηλορείτης και η Πίνδος. Με τον Χαράλαμπο είμαστε πρώτα αδελφικοί φίλοι και μετά συνάδελφοι και ο ένας έχει την απόλυτη εκτίμηση και αποδοχή του άλλου. Για την τέχνη και την ανθρωπιά . Μας έχουν δέσει μεγάλες στιγμές με το ελληνικό τραγούδι που ευτυχίσαμε να ζήσουμε. Τις στιγμές που η ελληνική μουσική είχε ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα και ξαπλώνονταν σε όλο τον κόσμο. Στα έργα του έλληνα πρωτοπόρου συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου, δώσαμε κι εμείς μεγάλη αναγνωρισημότητα με τα ηχοχρώματα της φωνής μας. Και αυτά μας έδωσαν την δύναμη και την ευκαιρία αφού και οι δυο προερχόμαστε από το χώρο της δημοτικής μουσικής να δώσουμε με τη σειρά μας τον αγώνα μας για την διάσωσή της και την διάδοσή της. Συγχρόνως ανυψώσαμε όλα τα είδη της μουσικής που έχουμε ερμηνεύσει. Εξάλλου η σαραντάχρονη φιλία μας και η συνεργασία μας τα λέει όλα. Προερχόμαστε από διαφορετικά κορυφαία μουσικά τζάκια. Όπως ο πατέρας μου Τάσος Χαλκιάς ήταν αδελφικός φίλος και στενός συνεργάτης με τον αξέχαστο και κορυφαίο κρητικό καλλιτέχνη Κώστα Μουντάκη. Τέτοιες σχέσεις είναι μυστήρια που κρύβουν δημιουργικές πνοές για όλα τα δημοτικά ακούσματα των περιοχών της Άγιας Χώρας μας.»

Για τις συνεργασίες του με μεγάλους ανθρώπους του πνεύματος και της μουσικής
«Θεωρώ τον εαυτό μου έναν κρίκο με όλη τη δημιουργική εποχή από το ’60 και μετά. Ευτύχισα να γνωρίσω, να συνεργαστώ και να διδαχθώ από τους ογκόλιθους -όπως τους αποκαλούσαν- εκείνης της εποχής, π.χ. τον Μάρκο Βαμβακάρη, τον Βασίλη Τσιτσάνη, τον Γιάννη Παπαϊωάννου, τη Σωτηρία Μπέλλου, τον Στέλιο Καζαντζίδη, τον Γιώργο Ζαμπέτα και άλλους. Από την νεώτερη γενιά ήταν η πολύχρονη συνεργασία μου με το συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Χρήστο Λεοντή, τον Νίκο Μαμαγκάκη, τον Μάριο Τόκα, τον Βαγγέλη Κορακάκη, κ.α. Από τους ποιητές μας και τους στιχουργούς ήταν ο Γιάννης Ρίτσος, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Μιχάλης Κατσαρός, ο Γιώργος Σκούρτης, ο Κώστας Βίρβος, ο Μάνος Ελευθερίου, ο Δημ. Ιατρόπουλος , θα μπορούσα να αναφέρω και πολλούς άλλους. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που συνεργάστηκα είναι μαζί με την οικογενειακή μου ιστορία, η πολύ βαριά κληρονομιά πολιτισμού που κουβαλάω. Με κάνουν να νιώθω ακόμα πιο υπεύθυνος.»

Για τη συνέχιση της βαριάς μουσικής κληρονομιάς, από τους εκπροσώπους της νεότερης γενιάς Χαλκιάδων
«Για την ακρίβεια 55 χρόνια τα δικά μου και σε σύνολο με αυτά που κουβαλάω από την οικογένεια μου είναι 167 χρόνια σήμερα. Από τη μεγαλύτερη μουσική οικογένεια στην Ελλάδα, με τη συνεχή προσφορά και δράση όλα αυτά τα χρόνια, έχω διδαχτεί. Από τους δικούς μου και από τις συνεργασίες που ευτύχισα να έχω με τους καταξιωμένους καλλιτέχνες πνευματικούς ανθρώπους, βίωσα ότι, το τραγούδι πρέπει να εκφράζει τα πραγματικά προβλήματα, τα πάθη, τις χαρές τις λύπες, τους αγώνες, και γενικά όλες τις εκφάνσεις της ζωής ενός λαού. Τότε έχει την ανάλογη αξία και γίνεται διαχρονικό. Όλα αυτά τα στοιχεία εμπεδώνονται σε μια και μοναδική πηγή. Το δημοτικό μας τραγούδι. Πέρασα από όλες αυτές τις σχολές και την εξέλιξη τους θα έλεγα. Είναι ένα συνεχές σχολείο που ακόμα θεωρώ ότι δεν έχω δώσει τις εξετάσεις μου. Αυτές έρχονται στο τέλος. Παρακαταθήκη για το μέλλον στο τέλος της καριέρας του καθενός μας.»

Για την πολυτιμότερη συμβουλή που του είχε δώσει ο πατέρας του και σπουδαίος δεξιοτέχνης του κλαρίνου, Τάσος Χαλκιάς.
«Όποιος με γνωρίζει καταλαβαίνει αμέσως ότι, αυτά που ο πατέρας μου Τάσος Χαλκιάς, τα είχε ως παρακαταθήκες από τους παλαιότερούς του, σχεδόν τα κουβαλάω κι εγώ. Λέω «σχεδόν» γιατί έχουν αλλάξει πολλά στη ζωή μας και στην εποχή που ζούμε. Αρχές που οι παλιοί είχαν, μερικές –σήμερα- μοιάζουν γραφικές. Πάντως αυτά που πάντα υπηρετούσαν ο πατέρας και οι θείοι μου ήταν: να είμαι αξιοπρεπής και υπερήφανος γι’ αυτό το επάγγελμα που κάνω. Να αγαπώ, να σέβομαι τον κόσμο και να βρίσκομαι πάντα κοντά του και στις καλές αλλά και στις κακές στιγμές του. Και αυτά προσπαθώ να τα ακολουθώ όσο πιο πιστά γίνεται.»

Συνέντευξη: Τζωρτζίνα Ντούτση

Info
Ο Λάκης Χαλκιάς και ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης στο Ρυθμός Stage (Μαρίνου Αντύπα 38, Ηλιούπολη) για τρεις Παρασκευές 20, 27 Μαρτίου και 3 Απριλίου. Είσοδος στο μπαρ: 12€ με μπύρα ή κρασί. Ώρα έναρξης: 22.30