Γιάννης Μεγαλακάκης: Εχθρός της ελληνικής παράδοσης είναι η μουσειακή αντίληψή της

Συνέντευξη: Τζωρτζίνα Ντούτση

«Χορός δεν είναι….
να διεκπεραιώνεις τις εντολές κάποιου χοροδιδασκάλου…
να αντιγράφεις κάποιον χοροδιδάσκαλο…
να είσαι σοβαροφανής ή να χαζογελάς επειδή σε διέταξε κάποιος χοροδιδάσκαλος…
αν ο σκοπός που ακούς δεν «λέει» τίποτα μέσα σου…
αν το μόνο που σε νοιάζει είναι να μην κάνεις λάθος τις ομαδικές φιγούρες…
αν δεν ξέρεις την αξία του σκοπού και του καλλιτέχνη που ακούς…
να κάνεις την ίδια φιγούρα πάντα ό,τι σκοπό και να ακούς …
αν ποτέ δεν σε άφησε κάποιος χοροδιδάσκαλος να αυτοσχεδιάσεις…
αν δεν είσαι ο εαυτός σου…»

Τι είναι ο χορός για έναν Κρητικό και τι για τα αδέλφια Μεγαλακάκη;
«O χορός για τους Κρήτες είναι η εκφραστικότερη απόδοση του ψυχικού τους κόσμου, η ατομική επανάσταση και αντίσταση του πνεύματός τους, η συνέχεια των προγόνων αλλά και ο τρόπος να μιλήσουν στο σήμερα και στο αύριο. Είναι η ταυτότητά μας.
Για εμένα και το Γιώργο, ο κρητικός χορός είναι ο λόγος που γεννηθήκαμε. Το ξέρουμε και οι δύο αυτό από πολύ μικρή ηλικία . Κάθε φορά που πιανόμαστε να χορέψουμε και κοιταζόμαστε στα μάτια νιώθουμε βαθιά μέσα μας κάτι θεόσταλτο, κάτι που δεν εξηγείται με λόγια και προσπαθούμε μέσω της χορευτικής μας έκφρασης να το ερμηνεύσουμε.
Κάθε εμφάνιση – παράσταση για εμάς, είναι ένα καινούργιο ταξίδι και ταυτόχρονα μία ακόμα ευλογημένη στιγμή της ζωής μας».

Είστε χορευτές και ερευνητές-χοροδιδάσκαλοι κρητικών χορών. Εκτός από τα βήματα ενός κρητικού χορού, τι άλλο επιθυμείτε να μεταλαμπαδεύσετε στους μαθητές σας;
«Η συνεχόμενη – επί χρόνια- επαφή μας, με ντόπιους Κρήτες διαφόρων ηλικιών, κουλτούρας, κοινωνικού αλλά και οικονομικού υπόβαθρου ανέδειξε την πολυπλοκότητα και διαφορετικότητα των ολοένα και περισσότερων αναδυόμενων θεμάτων προς έρευνα.
Στοχεύουμε να ενώσουμε αρμονικά το παρελθόν με το σήμερα, για να μπορούν οι αυριανοί χορευτές και μελετητές του κρητικού χορού να γνωρίσουν την ρίζα του και να τον εξελίξουν. Όταν διδάσκουμε τους κρητικούς χορούς, περνάμε τα μηνύματα και την ιστορία τους. Συζητάμε με τα νέα παιδιά για τους καλλιτέχνες, τα μουσικά όργανα, τους άγραφους κανόνες και την φιλοσοφία των κρητικών χορών. Δεν μας ενδιαφέρει ο μαθητής μας να αντιγράψει αυστηρά το δικό μας χορευτικό ύφος. Αισθανόμαστε ότι μέσα από τον χορό, έχουμε ευθύνη και χρέος να διαμορφώσουμε χαρακτήρες οι οποίοι θα συνεχίσουν επάξια το τεράστιο οικοδόμημα του κρητικού πολιτισμού. Δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στην διαδικασία που προηγείται της διδασκαλίας των βημάτων, από ποιά περιοχή είναι το άκουσμα που θα χορέψουμε, σε ποιόν ανήκει η μαντινάδα του τραγουδιού και ποιος είναι ο μουσικός – τραγουδιστής.
Είναι πάρα πολύ σημαντικό να ξέρει κανείς τι χορεύει. Να γνωρίζει την βαρύτητα και την ιστορία του σκοπού και του καλλιτέχνη που ακούει».

Διδάσκετε κρητικούς χορούς και σε μαθητές που δεν έχουν κρητική καταγωγή. Διακρίνετε το ίδιο πάθος για τον κρητικό χορό και σε εκείνους;
«Στην Αθήνα, σε όλους νομούς της Ελλάδας αλλά και σε πολλές πόλεις του κόσμου, μας συμβαίνει να διδάσκουμε κρητικούς χορούς πολύ συχνά, σε ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με την Κρήτη αλλά και σε πολλούς ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με την Ελλάδα. Η αγάπη του κόσμου για τον κρητικό χορό μας χαροποιεί ιδιαίτερα και είμαι για εμάς μέγιστη τιμή. Δεν παίζει σημασία από πού είσαι αλλά το πώς μυείσαι σε μία τέχνη. Ο κρητικός χορός έχει ιστορία πάνω από 3.000 χρόνια , άρα είναι μνημείο του παγκόσμιου πολιτισμού. Προσεγγίζουμε την τέχνη του κρητικού χορού σαν μία τέχνη που έχει μία οικουμενική – παγκόσμια εμβέλεια και δυναμική.
Όραμά μας είναι να ανεβάσουμε το χορευτικό επίπεδο όσων χορεύουν ή διδάσκουν κρητικούς χορούς σε όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα την καταγωγή ή την εθνικότητά τους».

Μελετάτε τη μουσική και χορευτική παράδοση άλλων τόπων της Ελλάδας; Υπάρχει κάποιος άλλος τόπος –εκτός του τόπου καταγωγής σας- που σας συγκινεί ιδιαίτερα;
«Από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Κρήτη συναντούμε μία τεράστια και ποικιλόμορφη μουσική και χορευτική παράδοση. Έχω μεγάλη αδυναμία στην μουσική της Ηπείρου, του Πόντου και όλων των νησιών του Αιγαίου Πελάγους. Υποκλίνομαι στο πανάρχαιο πολυφωνικό τραγούδι».

Ποιος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της ελληνικής παράδοσης κατά τη γνώμη σας;
«Ο μεγαλύτερος εχθρός της ελληνικής παράδοσης είναι η μουσειακή αντίληψή της η οποία κυριαρχεί σε πολλούς χορευτικούς συλλόγους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Δεν μπορούμε να χορέψουμε όπως χόρευαν δεκαετίες πριν, γιατί πολύ απλά δεν ζούμε όπως έζησαν οι πρόγονοί μας.
Για να «μυρίζουν» Κρήτη οι χορευτικές κινήσεις μου θα πρέπει να βιώσω την Κρήτη από κοντά, να γλεντήσω με τους μερακλήδες της, να πραγματοποιήσω επιτόπιες έρευνες και καταγραφές στα χωριά της Κρήτης, να χορέψω με σημαντικούς καλλιτέχνες της Κρήτης, να μελετήσω την ιστορία της και την γλώσσα της, να μυηθώ στην μουσική της παράδοση και πάρα πολλά άλλα τα οποία θα με εμπνεύσουν να δημιουργήσω το δικό μου χορευτικό στίγμα για να υπάρχει μία αρμονική συνέχεια του χθες και όχι μία στείρα αναπαραγωγή και μίμηση σε ένα παρελθόν που δεν υπάρχει.
Όλα αυτά τα πραγματοποιούν ελάχιστα άτομα τα οποία ασχολούνται με τους ελληνικούς χορούς με αποτέλεσμα το επίπεδο των χορευτών να είμαι μέτριο καθώς και το αισθητικό – καλλιτεχνικό αποτέλεσμα των παραστάσεων.
Ο σύγχρονος χοροδιδάσκαλος ελληνικών χορών θα πρέπει να έχει μια πολύπλευρη καλλιέργεια, πολλές γνώσεις και να παρακολουθεί την εξέλιξη όλων των τεχνών για να μπορέσει να προχωρήσει στο αύριο την λαϊκή τέχνη των ελληνικών χορών χωρίς να αλλοιώσει την ουσία τους».

Θεωρείτε ότι οι παραδοσιακοί χοροί του τόπου μας, αντιμετωπίζονται με τη σοβαρότητα και το βάθος που τους αρμόζει ή έχουν μετατραπεί σε φολκλορικά δρώμενα;
«Σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, ο χορός δεν είναι τόσο πολύ δεμένος με την κουλτούρα, τη ζωή και την ιστορία του τόπου, όσο στην Ελλάδα.
Έχουμε την ευτυχία και τη μοναδικότητα ως λαός, να υπάρχουν διαφορετικά μουσικά ακούσματα και διαφορετικοί παραδοσιακοί χοροί από περιοχή σε περιοχή. Αυτή όμως η διαφορετικότητα αναδεικνύει την ομορφιά και την λεβεντιά των δημοτικών χορών μας.
Να σημειώσουμε ότι πανελλαδικά έχουν καταγραφεί περισσότεροι από 700 παραδοσιακοί χοροί, και αυτό γιατί τον ίδιο χορό τον συναντάμε με μικροδιαφορές από γειτονιά σε γειτονιά και από χωριό σε χωριό.
Κάθε χορός, κάθε βήμα έχει μία ξεχωριστή ιστορία. Θα πρέπει λοιπόν πρώτα να μελετήσουμε σε βάθος την ιστορία, την προέλευση του κάθε χορού και ποιες ανάγκες του λαού μας εξυπηρέτησε ανά αιώνες. Θα πρέπει να μελετήσουμε τις φορεσιές και τα ρούχα που ντύθηκαν οι μερακλήδες του χορού. Να τραγουδάμε τους στίχους των χορών και των τραγουδιών μας και να γνωρίζουμε την ιστορία του τόπου μας. Παράλληλα όσοι ασχολούμαστε με τους ελληνικούς χορούς θα πρέπει να παρακολουθούμε παραστάσεις από όλα τα είδη χορού για να καλλιεργήσουμε την αισθητική μας η οποία αποτελεί βασική προϋπόθεση για να δημιουργήσεις και να σκηνοθετήσεις μία χορευτική παράσταση.
Σε όλα τα προηγούμενα νομίζω έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας στην Ελλάδα. Γίνονται κάποια βήματα αλλά η πλειοψηφία των λεγόμενων «παραστάσεων» ελληνικών χορών έχουν μέτριο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον και κακή αισθητική. Επίσης αν θέλουμε να ανεβάσουμε το επίπεδο των παραστάσεων ελληνικών χορών θα πρέπει να δημιουργήσουμε εκπληκτικούς – μερακλήδες χορευτές οι οποίοι θα είναι ο πόλος έλξης για το κοινό και έμπνευσης για τους νεότερους».

«Αγαπημένη λέξη μου έγινε τ’όνομά σου»: Τι σημαίνει ο τίτλος αυτός, για τον Γιάννη Μεγαλακάκη;
«Αυτό το διάστημα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Captain Book το δεύτερο βιβλίο μου στο οποίο παρουσιάζω μία σειρά από τις καινούργιες μαντινάδες μου. Ο τίτλος του βιβλίου δημιουργήθηκε από την μαντινάδα μου η οποία υπάρχει μέσα στο βιβλίο: «Αγαπημένη λέξη μου έγινε τ’ όνομά σου, το κρύβω μα δεν κρύβεται πως έχω τον σεβντά σου». Από πολύ μικρή ηλικία το θέμα της μαντινάδας με είχε απασχολήσει πολύ και εύχομαι να με απασχολεί μέχρι τα βαθιά γεράματα γιατί είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι των πέντε αισθήσεών μου. Γράφω, λοιπόν, για να βρίσκουν φωλιά οι σκέψεις μου».

Από την Παρασκευή 8 έως τη Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2016 θα σας δούμε στη σκηνή του Half Note, στο Μετς. Τι θα περιμένει το κοινό να δει εκεί και τι θέση μπορεί να έχει ένας κρητικός χορός μέσα σε ένα Jazz Club;
«Οι εμφανίσεις μας στην σκηνή του Half Note είναι για εμάς ένα σημαντικό βήμα στην καλλιτεχνική μας πορεία και πολυπόθητο στόχος εδώ και πολλά χρονιά.
Στην συγκεκριμένη σκηνή έχουν εμφανιστεί και εμφανίζονται τεράστιες καλλιτεχνικές προσωπικότητες από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο. Η εμφάνισή μας στην σκηνή του, αποτελεί για εμάς μεγάλη τιμή. Το Half Νote προωθεί τον αυτοσχεδιασμό του καλλιτέχνη. Έτσι και εμείς, θα εκφράσουμε τον αυτοσχεδιασμό της τέχνης του κρητικού χορού και υποσχόμαστε σε όσους μας τιμήσουν, να ζήσουμε όλοι μαζί πολύ δυνατές στιγμές χορού γεμάτες Κρήτη!».

entertainment.in.gr