Ρένη Πιττακή: Υπάρχει κάτι το «πεθαμένο» τα τελευταία χρόνια

Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου

Ήρθε αντιμέτωπη με την λογοκρισία από την πρώτη παράσταση στην οποία πρωταγωνίστησε. Θυμάται που κατά την περίοδο της Χούντας δούλευε στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης πάνω σε έργα που είχαν να προτάξουν κάτι διαφορετικό. Ύστερα από 15 χρόνια απουσίας από τον χώρο και αφού έχει συμπληρωθεί μισός αιώνας από την πρώτη της εμφάνιση στο Θέατρο, η Ρένη Πιττακή επιστρέφει με την παράσταση Όταν ξυπνήσουμε εμείς οι νεκροί του Ερρίκου Ίψεν, την οποία σκηνοθετεί ο Δημήτρης Καραντζάς.

Σχολιάζει στο in.gr τον ρόλο της στον «δραματικό επίλογο», όπως προφητικά τον χαρακτήρισε ο ίδιος ο Ίψεν, ενώ θυμάται την συνεργασία με τον Κάρολο Κουν τον οποίο χαρακτηρίζει πατέρα και δάσκαλο. Δεν παραλείπει να αναφερθεί και στην λογοκρισία που παρατηρεί να ασκείται στο θέατρο, ενώ τοποθετείται πάνω στην απόφαση της διακοπής της «Ισορροπίας του Nash». Μιλά, ακόμη, για την αλλαγή στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ Αθηνών.

Η παράσταση, «Όταν ξυπνήσουμε εμείς οι νεκροί», επιχειρεί μέσα από πέντε διαφορετικές γενιές ηθοποιών και πέντε διαφορετικές οπτικές να θέσει το ζήτημα της συνέχειας και της αποδοχής της «φύσης» της ανθρώπινης ύπαρξης. Ποιος ο δικός σας ρόλος μέσα στο έργο;
Ο ρόλος μου είναι η Ιρένα, η μούσα του γλύπτη Ρούμπεκ η οποία τον ακολουθεί και κάποια στιγμή τον συναντά και γίνεται κατήγορος και κριτής του. Στο τέλος θεωρεί τον εαυτό της νεκρό γιατί δεν της επέτρεψε να ζήσει μια πραγματική ζωή. Ήταν αφιερωμένη σε εκείνουν χωρίς να υπάρχει μια πραγματική, μια γήινη σχέση. Η Ιρένα υπήρξε μόνο ως ιδέα, ως μούσα, ως έμπνευση στο έργο του και θεωρώντας τον εαυτό της νεκρό περνά ένα μεγάλο διάστημα μακριά από τον γλύπτη φεύγοντας από κοντά του. Στην τελική τους συνάντηση, μετά από πολλές παλινδρομήσεις και αφού γίνει κριτής του, σμίγει μαζί του ενώ εκείνος έχει παραδεχθεί την ενοχή του. Οι ενοχές και οι τύψεις είναι του ίδιου του Ίψεν απέναντι στη ζωή. Η μεταμέλεια για τη ζωή που χάθηκε μέσα από την ολοκληρωτική αφοσίωση στην ιδέα και το έργο του. Για μένα ζητούμενο είναι να υπάρχει μια συνάντηση γενεών.

Το έργο μιλά για τη ζωή και τον θάνατο
Ο Ίψεν όταν έγραφε το έργο δεν ήξερε πως θα ήταν τα τελευταίο του. Ο ίδιος έχει κι έναν δεύτερο τίτλο «Ένας δραματικός επίλογος» γιατί το έργο είναι σαν ένας επίλογος στην ίδια του τη ζωή, ένας απολογισμός. Πρόκειται για έναν διάλογο ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο, στη ζωή και την τέχνη που εκτός από τον άνθρωπο – καλλιτέχνη αφορά και οποιονδήποτε άνθρωπο ο οποίος αφοσιώνεται σε κάτι και μετά αισθάνεται ότι κάτι άλλο έχασε. Ο ίδιος ο Ίψεν ήταν απόλυτα δοξασμένος όταν έγραφε το έργο, αλλά μέσα του είχε αυτά τα ερωτηματικά, τις ενοχές που δεν τον άφηναν να γευτεί απόλυτα τη δόξα του.

Πόσο συχνά σκέφτεστε τον θάνατο; Tον φοβάστε;
Όχι, δεν μπορώ να πω ότι τον σκέφτομαι. Όταν τον βρίσκω μπροστά μου, με την απώλεια αγαπημένων προσώπων, με καταβάλλει και με θλίβει. Δεν συλλογίζομαι τον δικό μου όμως θάνατο. Φυσικά και πλησιάζει, ο άνθρωπος δεν σκέφτεται όμως αν θα πεθάνει γιατί αλλιώς θα σταματήσει να ζει.

Εξετάζοντας τον εαυτό σας, και μια που το έργο πραγματεύεται σε μεγάλο βαθμό την ανθρώπινη φύση, τι αργήσατε να αποδεχτείτε;
Στην νεανική μου ηλικία ήμουν πολύ πιο σοβαρή και σκοτεινή. Υπάρχει και μια φράση μέσα στο έργο που ο Ρούμπεκ λέει στην Ιρένα: «Τα παίρνεις τα πράγματα πολύ βαριά». Είχα και έγω μια τάση να παίρνω τα πράγματα πολύ βαριά και να τα δραματοποιώ. Μετά άρχισα να το κρίνω και να το ελαφραίνω αυτό μέσα μου.

Πιστεύετε πως ο κόσμος βρίσκεται σε λήθαργο τα τελευταία χρόνια;
Υπάρχει κάτι το «πεθαμένο», κάτι παθητικό. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως δεν υπάρχουν κάποιες σπίθες.

Ο πρώτος σας πρωταγωνιστικός ρόλος ήταν στον «Γυρισμό» του Χάρολντ Πίντερ την περίοδο της Χούντας. Η παράσταση κατέβηκε λίγο καιρό αφότου σήκωσε αυλαία
Κατέβηκε γιατί δεν ήταν δυνατόν να συνεχιστεί αφού περνούσε από λογοκρισία. Υπήρχε μια κινητοποίηση όμως την εποχή εκείνη. Άνθρωποι που βρέθηκαν εξόριστοι. Η πλειονότητα, ωστόσο, του κόσμου συνέχισε τη ζωή κι επί Χούντας. Εμείς κλειστήκαμε στο Υπόγειο του Κουν και δουλέψαμε προσπαθώντας να ανεβάσουμε κάποια έργα τα οποία κάτι είχαν να πουν να προτάξουν, να ξεπεράσουν τον σκόπελο της λογοκρισίας. Υπήρχαν άνθρωποι που παρακολουθούσαν τι κάναμε , δεν υπήρχε όμως κάτι φανερά επαναστατικό. Ήταν έμμεσο και δεν μπορούσαν να επέμβουν και να κατεβάσουν το έργο.

Στην εποχή μας είναι εμφανής η λογοκρισία στο θέατρο;
Το είδαμε πρόσφατα να συμβαίνει στο Εθνικό Θέατρο

Πώς κρίνετε την διακοπή της «Ισορροπίας του Nash» από την Πειραματική Σκηνή;
Ήταν καθαρή λογοκρισία. Δεν νομίζω ότι κανείς πρέπει να βάζει περιορισμούς στην τέχνη.

Πώς σχολιάζετε τις εξελίξεις στο Φεστιβάλ Αθηνών με την αλλαγή της καλλιτεχνικής του διεύθυνσης;
Είχα υπογράψει την επιστολή υπέρ της παραμονής του Λούκου. Θεωρώ αδιανόητο ότι κατηγορήθηκε αυτός ο άνθρωπος για οικονομικά θέματα.

Πώς αξιολογείτε την τοποθέτηση του Γιαν Φαμπρ στο τιμόνι του Φεστιβάλ;
Δεν έχει να κάνει με την προσωπικότητα του Φαμπρ, αλλά με ολόκληρη τη δομή του πράγματος. Ξέρει πρόσωπα και πράγματα; Ποιοι τον πλαισιώνουν ως καλλιτεχνικοί και οικονομικοί σύμβουλοι;

Επιστρέφετε μετά από 15 χρόνια στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης
Έχουν περάσει τόσα χρόνια. Η επιστροφή έχει να κάνει με τα 50 χρόνια που έχω στο θέατρο, με την αλλαγή πορείας στην καλλιτεχνική του διεύθυνση. Η Μαριάννα Κάλμπαρη ανέλαβε την πρωτοβουλία της ζεστής πρόσκλησης. Αισθάνομαι χαρά, για μένα είναι σαν γιορτή. Το θέατρο αυτό ήταν το πατρικό μου, ο χώρος όπου γεννήθηκα, μεγάλωσα, σπούδασα, έγινα ηθοποιός.

Τι κρατάτε από τη συνεργασία σας με τον Κάρολο Κουν;
Πολλές και διάφορες στιγμές, δύσκολες, υπέροχες, πολύτιμες. Ο Κάρολος Κουν ήταν δάσκαλός μου, πατέρας μου.

entertainment.in.gr