Νίκος Διαμαντής: Τα γεγονότα ξεπέρασαν τα όρια της Ελλάδας

Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου

Προσπαθεί να πατήσει «φρένο», να σταματήσει για λίγο την «παραφωνία» και να αναδείξει μια διαφορετική φωνή. Έναν «ψίθυρο» που θα βοηθήσει, όπως λέει, τον κόσμο να στοχαστεί και να βελτιωθεί. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, Νίκος Διαμαντής, εξηγεί στο in.gr γιατί το σανίδι δεν εξυπηρετεί πλέον τα «συμφέροντα μιας ελίτ», και υπογραμμίζει το πρόγραμμα αλληλεγγύης που έχει οργανώσει το Θέατρο. Ένα πρόγραμμα που προσφέρει τη δυνατότητα παρακολούθησης θεατρικών παραστάσεων σε ανθρώπους των φυλακών, σε ΑμΕΑ, ΚΑΠΗ και σε άλλους.

Όπως αναφέρει, σε έναν δημόσιο χώρο «η τέχνη δεν πρέπει να λειτουργεί κάτω από το εφήμερο. Πρέπει ο κόσμος να ωφελείται». Μιλώντας για την θητεία του στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, η οποία αναμένεται να ανανεωθεί, ο Νίκος Διαμαντής δεν παραλείπει να σημειώσει ότι αντιμετώπισε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, capital controls και μια χώρα που είναι βυθισμένη σε μια μεγάλη κρίση.

Παραδέχεται πως έχει αλλάξει «η σύνθεση του βλέμματός μας και ο ήλιος της χώρας μας. Ποτέ δεν βλέπαμε έξω από το σπίτι μας ανθρώπους να έχουν φτιάξει το δικό τους σπίτι. Αυτή τη στιγμή σε όλη την Ελλάδα υπάρχει εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση».

Μέσα στην περιδίνηση αυτή, ο Νίκος Διαμαντής εξηγεί γιατί η παράσταση Καιομένη του Γιαν Φόσσε, που σκηνοθετεί και που ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά στο Θεατρο Σημείο, είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.

Σκηνοθετείτε την «Καιομένη» του Γιον Φόσσε που βασίζεται στο θεατρικό του «Μια μέρα του καλοκαιριού» και στο διήγημά του «Η Αλίκη στις φλόγες»
Ο Φόσσε θα έλεγα ότι είναι ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της Ευρώπης. Με μια ποιητική και πολύ σύγχρονη γραφή διερευνά θέματα ουσίας μέσα στην ψυχή του ανθρώπου. Αποδεικνύει ότι το κείμενο παραμένει ζωντανό και βρίσκεται στον πυρήνα της θεατρικής πράξης. Αυτός είναι ο λόγος που επέλεξα να ασχοληθώ με τον Φόσσε, έναν συγγραφέα που είναι πολύ κοντά στους σημαντικούς συγγραφείς του 20ου αιώνα όπως στον Μπέκετ, στον Πίντερ και στην Σάρα Κέιν. Είναι ένας ανοιχτός, πολύ μοντέρνος συγγραφέας ο οποίος όμως δεν αμελεί να ασχοληθεί με το προσωπικό του στιλ και να επενδύσει πάνω στο κείμενο. Η Καιομένη είναι ένα κείμενο που προήλθε από μια εσωτερική διασκευή που κάναμε μέσα στο θέατρο. Ο πυρήνας του θέματος είναι η αγάπη όταν αφαιρέσουμε όλα τα πλουμίδια που υπάρχουν σε μια σχέση. Η παράσταση χρησιμοποιεί ένα αρχετυπικό ζευγάρι θέλοντας να μιλήσει για την αύρα που κάνει δυο ανθρώπους να είναι μαζί όταν δεν υπάρχει τίποτα δραματικό, τίποτα φανερό, ούτε πόθος, ούτε έρωτας, ούτε συμφέρον, αλλά υπάρχει η βαθύτερη ουσία της επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Χρησιμοποιείται η ιστορία μιας γυναίκας που χάνει τον άντρα της, που εξαφανίζεται, τον παίρνουν τα κύματα. Ζει σε ένα σπίτι στην άκρη του κόσμου, μπροστά στη θάλασσα. Επί 20 χρόνια καθηλωμένη αναπολεί όλη τη ζωή και τη σχέση με τον άντρα της. Δημιουργεί ένα τρίτο πρόσωπο, και το βάζει να μεταφέρεται πότε στις σκέψεις του άντρα και πότε στης γυναίκας και προσπαθεί να συνδέσει αυτά τα δύο πρόσωπα και να καταλάβει πόση ομορφιά κρύβεται σε αυτή την καθαρή αγάπη. Δεν μιλάμε για θέατρο εντυπωσιασμού, αλλά για θέατρο ουσίας που διεισδύει μέσα στην ψυχή των ανθρώπων.

Εντοπίζουμε μια μεγάλη συνάφεια ανάμεσα στον Μπέκετ και στον Φόσσε
Σαφώς και υπάρχει συνάφεια γιατί και οι δύο μιλούν για την ουσία της ύπαρξης. Ο Μπέκετ είναι πολύ πιο δραματικός με πολύ πιο κοφτή γλώσσα και άλλες φορές λειτουργεί με απλούστερο τρόπο γραφής. Στον Φόσσε έχουμε την ουσία της επανάληψης. Κινείται σπειροειδώς προς τα βάθη που θέλει να φτάσεις. Και οι δυο ανιχνεύουν το πιο απλό και συνάμα το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο: το γιατί ζούμε.

Τα ερωτηματικά γύρω από την αγάπη πόσο επίκαιρα μοιάζουν να είναι σήμερα;
Τα ερωτηματικά γύρω από την αγάπη σήμερα, που όλα είναι σκορπισμένα και χωρίς άξονα στην κρίση αξιών και πολιτισμού, είναι πιο επίκαιρα από ποτέ. Μέσα σε μια εποχή που ευνοεί την οριζόντια κινητικότητα και την παραφωνία. Εμείς προτείνουμε βάθος και να αφουγκραστούμε αυτό που υπάρχει μέσα μας. Ας σταματήσουμε και ας δώσουμε χρόνο στην εσωτερική φωνή μας. Να μην είμαστε εύκολοι στις κρίσεις και στις αποφάσεις. Προτείνουμε το εντελώς ανάποδο από αυτό που κυριαρχεί σήμερα. Η εποχή ουρλιάζει και εμείς προτείνουμε τον ψίθυρο. Ας σταματήσουμε για λίγο για να βρούμε την ανθρωπιά μας.

Θα λέγατε πως η έννοια της ανθρωπιάς έχει χαθεί;
Φυσικά και έχει χαθεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Και δεν εννοώ μόνο αυτή την επικοινωνία με το «κακό» που υπάρχει γύρω μας και που εισβάλει στις οθόνες μας, με τους αποκεφαλισμούς, με τη βιαιότητα του μαύρου και τους κοινωνικούς αποκλεισμούς. Εννοώ και πολλά άλλα πράγματα. Είναι μια εποχή που δεν μας δίνει τη δυνατότητα να στοχαστούμε, τρέχουμε για να προλάβουμε τα γεγονότα.

Τι χαρίζει το θέατρο στις μέρες μας;
Δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να είναι μαζί. Δημιουργεί πράξεις, σκεπτόμενους πολίτες και δίνει το έναυσμα στους ανθρώπους να στοχάζονται. Όταν λέω να στοχάζονται εννοώ να βρουν μέσα για να υπερβούν τον εαυτό τους. Αυτή η στιγμή είναι μια κρίσιμη στιγμή για την τέχνη γιατί καλείται να πάρει αποφάσεις μέσα σε έναν κυκεώνα πολύ σκληρών και ουσιαστικών αλλαγών που αφορούν στην πνευματικότητα του ανθρώπου, στον τρόπο με τον οποίο συνυπάρχουμε, στις ανισότητες και σε όλων των ειδών τις διαφορές. Έχει τελειώσει οριστικά, κατά τη γνώμη μου, η εποχή που η τέχνη εξυπηρετούσε τα συμφέροντα και το σκεπτικό μιας ελίτ. Η τέχνη αυτή τη στιγμή οφείλει να βρει απαντήσεις και να επανατοποθετηθεί πάνω στην κινητικότητα και στο χάος. Και κινητικότητα εννοώ την κινητικότητα της πληροφορίας και κάθε είδους κινητικότητα.

Σε μια εποχή κρίσης το θέατρο τείνει να υποβαθμιστεί;
Είναι μια σκληρή εποχή, αλλά είναι μια σκληρή εποχή για όλους. Εμείς οι καλλιτέχνες χωρίς επιχορηγήσεις και υποστήριξη από το κράτος καλούμαστε να βρούμε λύσεις και τρόπους. Αυτή τη στιγμή λείπουν τα χρειώδη από τα νοσοκομεία και τα σχολεία, από ανθρώπους , άρα δεν μπορούμε να συζητάμε στην ίδια βάση, έχει τελειώσει η πολυτέλεια προηγούμενων εποχών ανεπιστρεπτί. Και αναγκάζει το θέατρο να επανατοποθετηθεί και να βρει το νόημά του. Το θέατρο είναι ένα θνησιγενές γεγονός που προτείνει μια προσωρινή σύνθεση κοινωνικότητας, για ένα βράδυ συνθέτει ανθρώπους και μπορεί να δώσει το παράδειγμα σε μια εποχή συντριβής και ανισοτήτων. Εμείς οι καλλιτέχνες είμαστε υπηρέτες του κοινωνικού συνόλου και οφείλουμε να προτείνουμε επειγόντως ένα μέλλον, ένα όραμα, έναν βηματισμό ενός καινούριου κόσμου.

Ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά πιστεύετε ότι πετύχατε τους στόχους που θέσατε για το θέατρο;
Όχι βέβαια, δεν έχω κάνει απολύτως τίποτα. Ένας καλλιτεχνικός οργανισμός χρειάζεται χρόνο, σωφροσύνη και σύνθεση πραγμάτων. Έχουμε κινηθεί με εξωστρέφεια, με συνεργασίες υψηλού επιπέδου και με ένα πρόγραμμα που προσπαθεί να δώσει ένα παράδειγμα λειτουργίας δημόσιου οργανισμού. Είμαστε όμως στην αρχή. Χρειάζεται πολλή υπομονή για να χτίσουμε κάτι σημαντικό και να αφήσουμε ένα αποτύπωμα. Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά κινήθηκε και κινείται με μια συγκεκριμένη φιλοσοφία: Με πνευματικότητα και εξωστρέφεια. Στόχος μας είναι το πρόγραμμα να ανιχνεύσει την αισθητική του νέου και να συνθέσει όλες τις γενιές δημιουργών.

Παραθέσατε ορισμένους στόχους για το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Από ποιους πιστεύετε ότι βρίσκεται πιο μακριά το Θέατρο;
Είμαστε μόνο στην αρχή, αυτό έχω να πω. Ένας δημόσιος οργανισμός οφείλει να δημιουργεί μέλλον, οφείλει να δημιουργεί αποτύπωμα. Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά έχει αγκαλιαστεί και έχει δώσει βήμα σε νέους ανθρώπους, χρειάζεται όμως υπομονή και χρόνος. Τα πράγματα δεν είναι πυροτεχνήματα και θεωρώ πως η τέχνη σε έναν δημόσιο χώρο δεν πρέπει να λειτουργεί κάτω από το εφήμερο. Πρέπει να βάζει βαθιά τις ρίζες της έτσι ώστε ο κόσμος να ωφελείται.

Σε τι κατάσταση παραλάβατε το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά πέρσι;
Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά είναι έτοιμο να ανακοινώσει το πρόγραμμά του για του χρόνου και αυτή τη στιγμή συζητά για τον επόμενο χειμώνα. Έχει σημασία να πω ότι κατά τη διάρκεια της θητείας μου αντιμετώπισα τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, τα capital control και μια χώρα που είναι βυθισμένη σε μια μεγάλη κρίση.

Ο προκάτοχός σας, κ.Τάκης Τζαμαργιάς, υποστήριξε πως το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά θα πρέπει να αυτονομηθεί από τον Δήμο για να καταστεί η λειτουργία του πιο εύρυθμη
Δεν θέλω να σχολιάσω απόψεις του προκατόχου μου. Θεωρώ όμως πως ως καλλιτεχνικός διευθυντής πρέπει να μιλώ μόνο με έργα. Το πιο σημαντικό είναι να κρίνεται κανείς γι’αυτά που αφήνει πίσω του.

Θα φροντίσετε μέσα από το νέο πρόγραμμα να ανοίξετε τις πόρτες του Θεάτρου σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες;
To Δημοτικό Θέατρο Πειραιά θεωρώντας ότι υπάρχει μια πολύ μεγάλη δυσκολία, δημιούργησε το πρόγραμμα αλληλεγγύης σε συνεργασία με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος που ήδη υλοποιείται κι έστειλε παραστάσεις σε όλες τις δομές του Πειραιά. Δύο σκηνοθέτες, η Ρηνιώ Κυριαζή και ο Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου με δέκα νέους ταλαντούχους ηθοποιούς, κάτω των 30 ετών, δημιούργησαν δυο παραστάσεις βαλίτσας οι οποίες περιοδεύουν σε φυλακές, ΚΑΠΗ, ΑμΕΑ, σχολεία, και σε άλλη μέρη όπου οι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στο θέατρο. Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά δημιούργησε δομές όπως το Import Festival που είναι δομές της ακατάτακτης καλλιτεχνικής δημιουργίας και της παρουσίασής της στο Θέατρο για νέες ομάδες, πρόγραμμα που θα επαναληφθεί και φέτος. Δώσαμε και την δυνατότητα μέσα από τον θεσμό «Πάμε Πειραιά!» να παρουσιαστούν στο Δημοτικό Θέατρο από διάφορους τοπικούς φορείς, που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα, εκδηλώσεις και να κάνουν αυτό που ονειρεύονταν. Το Θέατρο έδωσε τη δυνατότητα σε σχολεία μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία επιμελούμαι εγώ ο ίδιος και φοιτητές μου από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, να μπορέσουν να κάνουν θέατρο και να το προσεγγίσουν με διαφορετικό τρόπο. Θέλω να τονίσω ότι το Θέατρο, θεωρώντας ότι η αποστολή του ως δημόσιος οργανισμός είναι η παρέμβαση, δημιούργησε ένα πρωτότυπο πρόγραμμα σε συνεργασία με το Ίδρυμα Λάτση. Το πρόγραμμα αυτό λέγεται το Τρίτο Κουδούνι ή το Θέατρο Αλλιώς και έδωσε τη δυνατότητα σε επτά καλλιτέχνες, σκηνοθέτες πρώτης γραμμής, να πάνε οι ίδιοι στα σχολεία στου Πειραιά και να συνδημιουργήσουν με τα παιδιά παραστάσεις οι οποίες θα παρουσιαστούν στο Δημοτικό Θέατρο. Πέρα από την τιμολογιακή πολιτική προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα αποτύπωμα που να αφήσει μέλλον.

Ως άνθρωπος του θεάτρου, πώς αξιολογείτε την κατάσταση που επικρατεί στο Προσφυγικό;
Υπάρχει μια σκληρή κινητικότητα που αναγκάζει ανθρώπους να ξεριζωθούν και να αναζητήσουν ένα μέλλον αλλού. Αισθάνομαι πολύ λίγος για να μιλήσω γι’αυτό. Αισθάνομαι ότι στην πραγματικότητα πρέπει να βρω τρόπους ως διευθυντής Δημόσιου Οργανισμού για να στηρίξω ανθρώπους που πραγματικά είναι έτοιμοι να πέσουν. Πήγα στο λιμάνι του Πειραιά με τον δήμαρχο του Δήμου, τον κ. Μώραλη. Είναι συγκλονιστικό αυτό που συμβαίνει. Έχει αλλάξει η σύνθεση του βλέμματός μας και ο ήλιος της χώρας μας. Ποτέ δεν βλέπαμε έξω από το σπίτι μας ανθρώπους να έχουν φτιάξει το δικό τους σπίτι. Αυτή τη στιγμή σε όλη την Ελλάδα υπάρχει εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση. Πρέπει να κάνουμε το καλύτερο για να στηρίξουμε τους ανθρώπους αυτούς.

Πώς κρίνετε τη στάση της πολιτείας;
Νομίζω πως την πολιτεία την έχουν ξεπεράσει τα γεγονότα. Τα γεγονότα ξεπέρασαν την κυβέρνηση και τα όρια της Ελλάδας. Από την άλλη, βρεθήκαμε απροετοίμαστοι, αμήχανοι, μετέωροι και φοβικοί για να πάρουμε αποφάσεις και να στηρίξουμε τη χώρα μας.

entertainment.in.gr