Αναστασία Παπαστάθη: «Πολλές φορές μια απουσία είναι πιο σημαντική από την παρουσία»

Μαρία Παπουτσή

Η καταξιωμένη ηθοποιός, σκηνοθέτις και συγγραφέας Αναστασία Παπαστάθη για δεύτερη σεζόν ανεβάζει την «Παρεξήγηση» του Αλμπέρ Καμύ στο Radar, που πρόσφατα έκλεισε ένα χρόνο πορείας στα θεατρικά δρώμενα της πόλης. Εκτός από τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έχει στην παράσταση υπογράφει και τη σκηνοθεσία, καθώς επίσης και τη μετάφραση του έργου το οποίο απέσπασε το βραβείο μετάφρασης 2016 από την Ελληνική Εταιρία Μεταφραστών Λογοτεχνίας.

Η ιδιαίτερη σχέση που έχει αναπτύξει με τον συγγραφέα «ξεκινάει από τα φοιτητικά της χρόνια»αναφέρει στο in.gr η Αναστασία Παπαστάθη και συμπληρώνει «αυτό που με ελκύει στα έργα του είναι το πόσο βαθιά διεισδύει στην ανθρώπινη ψυχή, ο τρόπος που την περιγράφει».

Στο έργο επωμίζεται το ρόλο της Μάρθας, μιας διαταραγμένης προσωπικότητας, που έχει περάσει στην αντίπερα όχθη όπου το έλλογο συγκρούεται με το παράλογο. «Για μένα είχε πολύ ενδιαφέρον να ερευνήσω τι ήταν αυτό που την οδήγησε στη διαταραχή» αποκαλύπτει.

Το έργο βασίζεται σε αληθινή ιστορία. Ο Καμύ μεταχειρίζεται τα πρόσωπα και τα πράγματα συμβολικά. Ως γνήσιος στοχαστής, θέτει ερωτήματα. Και για να απεγκλωβίσει τον θεατή, από το κυνήγι του μυστηρίου και της εξέλιξης του έργου, του αποκαλύπτει όλα τα μυστικά του.

• Tο Radar, που είστε καλλιτεχνική διευθύντριά του διανύει τη δεύτερη σεζόν. Απέκτησε την ανταπόκριση που περιμένατε;

Υπάρχει ανταπόκριση, τα μηνύματα που έχω εισπράξει μέχρι τώρα είναι θετικά. Τόσο οι θεατές όσο και οι πνευματικοί άνθρωποι, οι ειδικοί του θεάτρου, επιβράβευσαν την παράσταση, το χώρο και γενικότερα ό,τι συμβαίνει στο Radar. Ήδη η «Παρεξήγηση» έχει αποσπάσει το βραβείο μετάφρασης 2016 από την Ελληνική Εταιρία Μεταφραστών Λογοτεχνίας του οποίου η απονομή θα γίνει στις 12 Δεκεμβρίου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

• Σε παλαιότερη συνέντευξή σας είχατε πει: «Ονειρευόμουν ένα θέατρο, που θα εκπέμπει και θα δέχεται. Με ευαίσθητες κεραίες, να προσλαμβάνει κυματισμούς και να τους μετατρέπει σε δημιουργία». Το όνειρό σας πραγματοποιήθηκε;

Ένα όνειρο που σχετίζεται με κάτι έμψυχο αφορά στη διάρκεια.
Το θέατρο στο οποίο αναφέρομαι, προϋποθέτει τη σύνδεση των καλλιτεχνών με κοινό στόχο, την επικοινωνία μεταξύ τους, την αποδοχή της διαφορετικότητας του καθενός, την ανάπτυξη μιας σχέσης εμπιστοσύνης και σεβασμού του ενός προς τον άλλον.
Επίσης αναφέρομαι σε ένα θέατρο που θα εκπέμπει και θα δέχεται με την έννοια, να μπορεί να επικοινωνεί με τους θεατές του. Όλα αυτά χτίζονται σε βάθος χρόνου, με διαρκή προσπάθεια.

• Με τα έργα του Καμύ έχετε αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση από τα φοιτητικά σας χρόνια. Τι είναι αυτό που σας ελκύει;

Το ενδιαφέρον του για τον άνθρωπο, για την αγωνία του να υπάρξει. Η αγάπη του για την αλήθεια, για αυτό που κρύβεται πίσω από τα φαινόμενα. Το πόσο βαθιά διεισδύει στην ανθρώπινη ψυχή, ο τρόπος που την περιγράφει. Αυτά με έλκουν στα έργα του Καμύ.

• Τι συνδέει την «Παρεξήγηση», του 1943, με το σήμερα;

Η Παρεξήγηση είναι ένα έργο διαχρονικό. Ανεξάρτητα αν γράφτηκε το 1943, τα θέματα που ανοίγει αφορούν στο σύγχρονο άνθρωπο. Όχι με την έννοια της καθημερινότητας, αλλά με την έννοια της ύπαρξής του.
Για παράδειγμα, το θέμα του μοιραίου μάς αναγκάζει να σκεφτούμε για το αν μπορεί ο άνθρωπος να επέμβει στη ζωή του. Μπορεί να μην ευθύνεται για τη γέννησή του ή να μην μπορεί προδιαγράψει τον θάνατό του, μπορεί όμως να επιλέξει τον τρόπο που θα ζήσει, έχει την ευθύνη της ζωής του.
Ένα άλλο θέμα είναι το ανικανοποίητο στοιχείο στον άνθρωπο. Ο Γιαν αδερφός της Μάρθας, ζει στον νότο, πλούσιος και ευτυχισμένος και επιθυμεί να επιστρέψει στο βορρά, ενώ η Μάρθα ζει στο βορρά και επιθυμεί να ταξιδέψει στο νότο. Τα πρόσωπα του έργου αναζητούν την λύτρωση σε κάτι άλλο από αυτό που έχουν.
Επίσης το θέμα της εξάρτησης μητέρας-κόρης, και μέσω αυτού, η δυσλειτουργία μιας οικογένειας και οι επιπτώσεις που υπάρχουν στα παιδιά.
Όλα αυτά τα θέματα, νομίζω ότι μας αφορούν σήμερα. Επιπλέον μας ωθούν να στραφούμε μέσα μας και αν χρειάζεται να επανατοποθετηθούμε απέναντι στη ζωή.

• Ποια κοινωνία «ξεσκεπάζει» το έργο;

Αν θα μπορούσαμε να πούμε ότι ξεσκεπάζει κάποια κοινωνία, τότε νομίζω ότι η κοινωνία που «ξεσκεπάζει» είναι αυτή που ψεύδεται, κλέβει εξαπατά, σκοτώνει, χωρίς συναισθήματα. Αυτός είναι ο σκοτεινός κόσμος του πανδοχείου, ο οποίος στο τέλος οδηγείται σε αδιέξοδο.

• Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η υπόθεση του έργου θυμίζει σκηνικό αρχαίας τραγωδίας;

Κατά τη γνώμη μου «η Παρεξήγηση» είναι μια σύγχρονη τραγωδία. Έχει ενότητα τόπου και χρόνου. Όλα συμβαίνουν στο πανδοχείο μέσα σε μια μέρα. Επίσης ο μύθος του έργου υπηρετεί την νομοτέλεια αρχή-μέση-τέλος, αλλά και μέσα από το περιεχόμενό του αναδύονται τα πανάρχαια θέματα της σύγκρουσης του Θεού με τον άνθρωπο και του ανθρώπου με τη μοίρα του. Αναμφισβήτητα ο Καμύ αντλεί από την αρχαία ελληνική τραγωδία, επομένως «η Παρεξήγηση» είναι φυσικό να μας τη θυμίζει.

• Ποια είναι η φράση «κλειδί» στο έργο;

Δεν ξέρω αν υπάρχει φράση «κλειδί», μέσα στο έργο, νομίζω ότι υπάρχουν πολλές φράσεις που στον καθένα σημαίνουν διαφορετικά πράγματα. Αυτή είναι και η αξία του έργου.
Υπάρχει μια φράση που εμένα με συγκινεί ιδιαίτερα. Είναι αυτή που λέει η μητέρα στην κόρη της, αναφερόμενη στην απουσία του γιου της: «Πολλές φορές μια απουσία είναι πιο σημαντική από την παρουσία».

• Ερμηνεύετε τη Μάρθα, ένα χαρακτήρα αποκρουστικό, ένα πρόσωπο ψυχικά διαταραγμένο, αφού διαπράττει φόνους με φυσικότητα. Ποια είναι τα συναισθήματά σας απέναντί της;

Η Μάρθα είναι μια κόρη εξαρτημένη από τη μητέρα της, που μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον στέρησης, χωρίς φροντίδα και αγάπη, όπου η ευχαρίστηση αποτελούσε ενοχή. Ο πατέρας, ήταν απών στην οικογένεια. Το μόνο ανδρικό πρότυπο που είχε, ήταν ο αδερφός της, που κι αυτός την εγκατέλειψε σε μικρή ηλικία για να βρει τη δική του τύχη. Στη συνέχεια βίωσε την εγκατάλειψη και από τη μητέρα της. Σε ένα σημείο του έργου λέει: «Δύο φορές με εγκατέλειψε η μητέρα μου. Την πρώτη, όταν έφυγε ο αδερφός μου, που έπαψε να νοιάζεται για μένα και τώρα, που πήγε και πέθανε». Για να πάψει να πονάει, ξεριζώνει από μέσα της κάθε συναίσθημα. Σε όλη της τη ζωή, αναζητούσε απεγνωσμένα το ενδιαφέρον της μητέρας της, φτάνοντας μέχρι το έγκλημα. «Σκότωνα μαζί της για να ενωθώ μαζί της» λέει σε ένα άλλο σημείο του έργου.
Ως ανθρώπινος χαρακτήρας είναι αποτρόπαιος, ως θεατρικός χαρακτήρας είναι ελκυστικός.
Υπάρχει διαταραχή στην προσωπικότητά της. Σκοτώνει χωρίς καμία ενοχή και ταυτόχρονα υπερασπίζεται ηθικές αξίες.
Για μένα είχε πολύ ενδιαφέρον να ερευνήσω τι ήταν αυτό που την οδήγησε στη διαταραχή. Το πέρασμά της στην άλλη όχθη, εκεί όπου όλα είναι λογικά και παράλογα μαζί.
Προσπάθησα να κατανοήσω τη Μάρθα, να δω τον κόσμο με τα δικά της μάτια και πάνω από όλα να την αγαπήσω.

• Ποιο είναι το μέλλον του Ελληνικού Θεάτρου;

Με ενεργοποιεί η σαφήνεια της ερώτησής σας, αλλά μου είναι δύσκολο να προβλέψω το μέλλον, γενικότερα. Μπορώ όμως να εκφράσω μια ελπίδα ή να κάνω μια ευχή. Ελπίζω και εύχομαι το Ελληνικό Θέατρο να ανθίσει στην εποχή της κρίσης που διανύουμε. Να υπάρξουν καινούρια έργα, παραστάσεις καλλιτέχνες, που να έλξουν το ενδιαφέρον του σύγχρονου θεατή, και πάνω από όλα να δημιουργήσουν τα κίνητρα για να έλξουν ενδιαφέρον της νέας γενιάς.

• Μελλοντικά σας σχέδια…

Τα μελλοντικά μου σχέδια κυρίως σχετίζονται με συνεργασίες. Από αυτές θα προκύψει και το ρεπερτόριο του θεάτρου. Δίνω μεγάλη σημασία στα πρόσωπα που καλούνται να συνεργαστούν και ιδιαίτερα στους ηθοποιούς, με τους οποίους συνυπάρχω κάθε φορά, για ένα μακρύ διάστημα, αρκετές ώρες την ημέρα. Το επίπεδο της επικοινωνίας μας καθορίζει πολλά πράγματα. Συνηθίζω να λειτουργώ σε παρόντα χρόνο και αυτή τη στιγμή βρίσκομαι λίγο πριν την πρεμιέρα της «Παρεξήγησης». Αυτό είναι κάτι που δεν μου επιτρέπει να σχεδιάσω καινούργια πράγματα, αντίθετα μου επιβάλλει να αφοσιωθώ εξ ολοκλήρου στην παράσταση ώστε να επιτύχω το καλύτερο αποτέλεσμα.

Στην «Παρεξήγηση» εκτός από την Αναστασία Παπαστάθη παίζουν οι ηθοποιοί: Μαρία Σκούντζου, Νίκος Μπουσδούκος, Βαγγέλης Ψωμάς και Αλεξάνδρα Κουλούρη

Το έργο ανεβαίνει από την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου έως την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου στο Θέατρο Radar- (πλατεία Αγίου Ιωάννη Κυνηγού 13 – Σταθμός Μετρό «Άγιος Ιωάννης»), τηλ.: 210 9769294.

entertainment.in.gr