Πώς τα βλήματα με απεμπλουτισμένο ουράνιο απειλούν την υγεία μας;

Το απεμπλουτισμένο ουράνιο έχει άμεση επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό και εμπλοκή στην τροφική αλυσίδα και τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής που έχει βομβαρδιστεί. Τα βλήματα αυτά κατά την πορεία και την έκρηξή τους απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες ραδιενεργού σκόνης, η οποία μπορεί να εισπνευστεί από τους στρατιώτες που είναι κοντά ή και να καταποθεί μέσω του νερού και των τροφίμων. Έτσι, απειλεί την υγεία μας τόσο μέσω της ακτινοβολίας που εκπέμπεται -είτε μέσα από τον οργανισμό είτε έξω- όσο και μέσω της χημικής του δράσης, αφού πρόκειται για ένα βαρύ μέταλλο.

Η εξωτερική έκθεση σε απεμπλουτισμένο ουράνιο αφορά κυρίως στην ακτινοβολία που αυτό εκπέμπει. Το 95% της ακτινοβολίας που εκλύεται έχει τη μορφή της ακτινοβολίας άλφα. Βήτα και γάμα ακτινοβολίες υπάρχουν, αλλά σε τόσο μικρή ποσότητα που δεν φαίνεται να προκαλούν κάποιο κίνδυνο. Από την άλλη πλευρά, η ακτινοβολία άλφα έχει πολύ μικρή διεισδυτική ικανότητα και γι’ αυτό δεν μπορεί καλά καλά να περάσει την εξωτερική στιβάδα της επιδερμίδας ή των ρούχων μας. Πράγματι, αν και οι μελέτες που έχουν γίνει είναι λίγες, δεν έχουν παρατηρηθεί καρκίνοι του δέρματος ή άλλες ασθένειες σε άτομα που εργάζονται είτε στα εργοστάσια επεξεργασίας ουρανίου είτε στη διαχείριση των πυρομαχικών τέτοιου τύπου. Εξάλλου, τα πυρομαχικά έχουν ειδικό περίβλημα προστασίας από την εκπομπή ακτινοβολίας μετά την έκρηξή τους. Αμερικανικές πηγές υποδεικνύουν ότι θα χρειάζονταν πάνω από 250 ώρες συνεχούς έκθεσης σε κατεστραμμένα πυρομαχικά με γυμνά χέρια, ώστε να απειληθεί η ανθρώπινη υγεία από την εκπεμπόμενη ακτινοβολία. Ο κίνδυνος αυτός μένει να αξιολογηθεί περαιτέρω, καθώς τα πυρομαχικά παραμένουν στο έδαφος και ακτινοβολούν συνεχώς, θέτοντας σε υπολογίσιμο κίνδυνο την υγεία των κατοίκων της περιοχής.

Τα συμπεράσματα της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας

Ενθαρρυντικά χαρακτηρίζει η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας τα πρώτα αποτελέσματα των μετρήσεων που πραγματοποίησε σε περιοχές του Κοσόβου όπου ζουν σήμερα Έλληνες στρατιώτες. Στις περιοχές αυτές δεν εντοπίστηκαν σημεία με υψηλή ραδιενεργό ρύπανση και η επιτόπια έρευνα έδειξε φυσιολογικές τιμές ραδιενέργειας. Οι συγκεντρώσεις συνολικού ουρανίου που μετρήθηκαν βρίσκονται σε απόλυτα φυσιολογικά επίπεδα, αν και έχει ολοκληρωθεί η ανάλυση μόνο στο 40% των δειγμάτων εδάφους.

Ο οργανισμός όμως κινδυνεύει και από την ακτινοβολία που εκπέμπουν τα θραύσματα ή η σκόνη από απεμπλουτισμένο ουράνιο που έχει εισπνευστεί ή καταποθεί. Η «εσωτερική» ακτινοβολία είναι μία πολύ σοβαρή πηγή κινδύνου της υγείας, αφού ο χρόνος κατά τον οποίο τα μικροσκοπικά θραύσματα απεμπλουτισμένου ουρανίου ακτινοβολούν είναι πολύ μεγάλος. Τα κύρια όργανα που προσβάλλονται από αυτή την ακτινοβολία είναι οι πνεύμονες, οι νεφροί, τα οστά, το ήπαρ και το αιμοποιητικό σύστημα. Οι επιδράσεις σε αυτά τα όργανα μεγεθύνονται όταν αφορούν σε αναπτυσσόμενους οργανισμούς, όπως τα παιδιά ή τα έμβρυα που κυοφορούνται.

Οι κυριότερες όμως επιπτώσεις του απεμπλουτισμένου ουρανίου στην υγεία είναι η χημική, τοξική δράση του, με τις ιδιότητες που έχει ως ένα βαρύ μέταλλο. Οι βλάβες που προκαλεί τότε είναι παρόμοιες με αυτές άλλων βαριών μετάλλων, όπως ο μόλυβδος. Τα κύρια σημεία προσβολής σε αυτές τις περιπτώσεις είναι τα νεφρά και οι πνεύμονες. Παρ’ όλα αυτά, μελέτες που έχουν γίνει σε εργάτες ορυχείων οι οποίοι έχουν εκτεθεί στην επεξεργασία και εκμετάλλευση του ουράνιου, δεν έδειξαν αξιόλογη αύξηση στις παθήσεις των νεφρών ή των πνευμόνων, όπως πιθανώς θα αναμενόταν. Επίσης, μικρές αυξήσεις στα ποσοστά παθήσεων, όπως η νεφρική ανεπάρκεια και ο καρκίνος των πνευμόνων, αποδόθηκαν τελικά σε άλλους παράγοντες, όπως το κάπνισμα. Ταυτόχρονα, οι βετεράνοι του Κόλπου, τόσο οι Αμερικανοί όσο και Βρετανοί, δεν παρουσίασαν αξιόλογη αύξηση του ποσοστού τέτοιων παθήσεων σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Όπως και να έχει, οι εξετάσεις που μπορεί να κάνει κάποιος για να διαπιστώσει εάν έχει προσβληθεί από το ραδιενεργό ουράνιο είναι τρεις.
Η πρώτη είναι μία γενική εξέταση του αίματος, ώστε να παρακολουθούνται οι αριθμοί των κυττάρων του αίματος και να ανιχνευθεί έγκαιρα η περίπτωση λευχαιμίας.
Η δεύτερη είναι η μέτρηση της ολόσωμης ακτινοβολίας από ειδικούς μετρητές, οι οποίοι υπάρχουν μόνο στην Αθήνα, ώστε να διαπιστωθεί σε ποιο βαθμό το άτομο έχει εισπνεύσει ή έχει καταπιεί ουράνιο.
Τέλος, η εξέταση ούρων μπορεί να μας δείξει τη λειτουργική κατάσταση των νεφρών που προσβάλλονται από την τοξική δράση του ουρανίου ως μετάλλου, αλλά και το βαθμό της ακτινοβολίας που εκπέμπει το άτομο.

Είναι γνωστό ότι ο χρόνος που έχει περάσει από την έκθεση των στρατιωτών μέχρι την εκδήλωση των όποιων παρενεργειών στην υγεία των ατόμων που εμπλέκονται είναι πολύ μικρός. Η επιστήμη δεν μπορεί εύκολα να συσχετίσει τα κρούσματα λευχαιμίας που έχουν αναφερθεί από πολλές ευρωπαϊκές χώρες με το απεμπλουτισμένο ουράνιο, και όλοι πιστεύουν ότι οι πραγματικές επιπτώσεις θα φανούν δύο με οκτώ χρόνια αργότερα. Πολλοί, μάλιστα, βρίσκουν τελείως πρόωρη τη συσχέτιση κρουσμάτων λευχαιμίας με τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Η ελπίδα όλων μας είναι οι λαοί της πρώην Γιουγκοσλαβίας αλλά και οι στρατιώτες μας που υπηρετούν εκεί να μην έχουν την ίδια μοίρα με τους κατοίκους των νότιων περιοχών του Ιράκ.



Επιμύθιο

Ένα από τα καίρια ερωτήματα που πρέπει να απαντηθεί είναι αν η χώρα μας κινδυνεύει από την εισβολή της ραδιενεργού μόλυνσης στο έδαφός μας. Όλες οι επιστημονικές μετρήσεις δείχνουν ότι τέτοιος κίνδυνος δεν υπάρχει και όλα τα στοιχεία πια συνηγορούν στο ότι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να διαπιστώσουμε τον πραγματικό κίνδυνο που διατρέχουμε, είτε εμείς είτε οι στρατιώτες μας, είναι να περιμένουμε. Ο μόνος που ίσως δεν μπορεί να περιμένει απαντήσεις είναι ο λαός της πρώην Γιουγκοσλαβίας, το έδαφος της οποίας έχει δεχτεί τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση.

health.in.gr