Ζάλη: Από ενοχλητική έως επικίνδυνη

Κάθε χρόνο εκατομμύρια ηλικιωμένοι υποφέρουν από ζάλη. Το ενοχλητικό αυτό αίσθημα ταλαιπωρεί και μικρότερες ηλικίες, αλλά οι ηλικιωμένοι αποτελούν ειδική πληθυσμιακή ομάδα, καθώς πάσχουν από διάφορες ασθένειες και λαμβάνουν αρκετά φάρμακα, τα οποία ίσως ευθύνονται για τα επεισόδια ζάλης.

Σε εργασία που δημοσιεύτηκε στο JAMA τον Απρίλιο 2000, ερευνητές από το Υale ανέφεραν ότι περίπου το 1/4 των ηλικιωμένων έχουν πάθει τουλάχιστον ένα επεισόδιο ζάλης εντός των προηγούμενων δύο μηνών. Επιπλέον, σουηδική έρευνα που διεξήχθη το 1995 αποκάλυψε ότι το 1/3 των 76χρονων που συμμετείχαν σε αυτήν υπέφεραν από ναυτία τόσο σοβαρή, που επηρέασε την ποιότητα της ζωής τους.

Η αίσθηση αυτή της ζάλης έχει άμεσο αντίκτυπο στον τρόπο ζωής των ηλικιωμένων, αφού πολλές φορές οδηγεί σε ατυχήματα που τους καθιστούν ανίκανους προς εργασία και τους στερούν την ανεξαρτησία τους.

Γιατί και πώς συμβαίνει

Οι ηλικιωμένοι συχνά πάσχουν από νοσήματα, όπως ο διαβήτης, τα οποία επηρεάζουν τη λειτουργία πολλών αισθήσεων και προξενούν τελικά αίσθημα ζάλης. Όλοι οι άνθρωποι προσανατολίζονται στο χώρο με τη βοήθεια της όρασης, της ακοής, τη λειτουργία του εσωτερικού αφτιού (που είναι υπεύθυνο για την αίσθηση της ισορροπίας) και την καλή λειτουργία των περιφερικών νεύρων. Εάν περισσότερες της μιας από αυτές τις αισθήσεις παρουσιάσουν πρόβλημα, τότε δημιουργείται το αίσθημα της ζάλης.

Ζάλη νιώθει κανείς όταν ο εγκέφαλος λαμβάνει ανεπαρκή ή αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα σχετικά με τη θέση ή την κίνηση του σώματος στο χώρο από τις αισθήσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν σε μεγάλο ποσοστό, επειδή αλληλεπιδρούν περισσότεροι παράγοντες που οδηγούν σε ζάλη. Για παράδειγμα, ένας ηλικιωμένος μπορεί να παίρνει φάρμακα για καταστάσεις όπως η υπέρταση ή ο προστάτης τα οποία είναι δυνατόν να του προκαλέσουν μεγαλύτερη πτώση της πίεσης από ό,τι προβλέπεται. Η υπόταση, με τη σειρά της, προκαλεί το αίσθημα της ναυτίας όταν το άτομο σηκωθεί και σταθεί όρθιο.

Πολλοί διαφορετικοί παράγοντες

Όπως αναφέρεται στο healthgate περισσότερες από 60 καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν ζάλη. Με το θέμα του καθορισμού της ακριβούς αιτιολογίας για τη ζάλη, πολλές φορές, αγανακτούν γιατροί και ασθενείς. Τα αίτια ποικίλλουν· περιλαμβάνουν την υπόταση, τις παρενέργειες των φαρμάκων, νευρολογικά προβλήματα ή, τέλος, προβλήματα του εσωτερικού αφτιού. Στις καταστάσεις που συμβάλλουν στο αίσθημα της ζάλης συγκαταλέγονται: ένα προηγούμενο καρδιακό επεισόδιο, η αρθρίτιδα, η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η νευρικότητα κ.ά.

Ένα από τα συχνότερα αίτια ζάλης είναι ο παροξυσμικός ίλιγγος θέσης. Χαρακτηρίζεται από αίσθημα περιστροφής και συμβαίνει όταν κάποιος ξαπλώνει, σηκώνεται ή γυρίζει πλευρό στο κρεβάτι. Αυτή η αίσθηση της περιστροφής είναι γνωστή και ως «αληθής ίλιγγος» και μπορεί να συνοδεύεται και από ναυτία.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως υπάρχει διαφορά μεταξύ ιλίγγου και ζάλης. Ο ίλιγγος αναφέρεται στην αίσθηση της κίνησης που έχει κάποιος όταν, όμως, είναι ακίνητος. Η ζάλη χαρακτηρίζεται από λιγότερο ειδικά συμπτώματα, όπως απώλεια ισορροπίας και ήπιο πονοκέφαλο. Αυτή η λεπτή διαφορά αποδεικνύεται σημαντικός παράγοντας για τη διάγνωση του προβλήματος.

Η ζάλη μπορεί, επίσης, να αποδοθεί σε διαταραχές του κυκλοφορικού συστήματος το οποίο τροφοδοτεί τον εγκέφαλο και το αφτί με αίμα και οξυγόνο. Η κακή κυκλοφορία του αίματος μπορεί να οφείλεται σε σκλήρυνση των αρτηριών, υπόταση ή κακή καρδιακή λειτουργία. Η απότομη πτώση της πίεσης, όταν κάποιος σηκώνεται -κατάσταση γνωστή και ως «ορθοστατική υπόταση»- συνεπάγεται πολλά επεισόδια ζάλης. Το άγχος και η ανησυχία επίσης επιφέρουν ζάλη.

Στα αίτια, εξάλλου, περιλαμβάνονται και διάφορες νευρολογικές διαταραχές. Τα παροδικά ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια μπορούν να προκαλέσουν ίλιγγο, ο οποίος σχεδόν πάντα συνοδεύεται από λοιπά συμπτώματα, όπως μούδιασμα ή αδυναμία του χεριού/του ποδιού. Επίσης, οι τραυματισμοί στο κεφάλι οδηγούν σε επεισόδια ήπιας κεφαλαλγίας και, ορισμένες φορές, σε ίλιγγο εάν υποστεί βλάβη το εσωτερικό αφτί. Σε νεότερα άτομα η σκλήρυνση κατά πλάκας αποτελεί εξίσου πιθανό αίτιο της ζάλης.

Από την άλλη μεριά, πολλά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν ζάλη. Εάν τυχόν παρατηρήσετε πως η ζάλη γίνεται εντονότερη σε συγκεκριμένη ώρα της ημέρας ή μετά τη λήψη ενός συγκεκριμένου φαρμάκου, τότε ο… ένοχος είναι μάλλον το φάρμακο.

Μην υποφέρετε σιωπηλά

Η ζάλη δεν είναι φυσιολογικό επακόλουθο της γήρανσης· όταν συμβαίνει, το σώμα προειδοποιεί πως δεν λειτουργεί σωστά. Ενώ συνήθως δεν είναι ενδεικτική κάποιας σοβαρής κατάστασης, ωστόσο μπορεί να αποτελεί σημάδι επικείμενου εγκεφαλικού επεισοδίου ή αρρυθμίας.

Σε περίπτωση που παρουσιάζετε συμπτώματα ζάλης, μη διστάσετε να απευθυνθείτε στο γιατρό σας. Για τη διάγνωση θα του φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο ένα ημερολόγιο στο οποίο θα έχετε καταγράψει τις ημερήσιες δραστηριότητές σας, τα φάρμακα που παίρνετε και τα συμπτώματα ζάλης που είχατε.

Διάγνωση και θεραπεία του προβλήματος

Για τη διάγνωση της νόσου είναι ιδιαίτερα σημαντική η νευρολογική εξέταση και ο έλεγχος της ακοής. Επίσης, μερικές εργαστηριακές εξετάσεις ίσως φανούν χρήσιμες. Ωστόσο, είναι λίγοι οι γιατροί που κατέχουν τις γνώσεις οι οποίες απαιτούνται ώστε να αξιολογήσουν όλα τα πιθανά αίτια της ζάλης, επειδή αυτά άπτονται πολλών ειδικοτήτων και ποικίλλουν από την αγοραφοβία και τα εγκεφαλικά επεισόδια μέχρι επεισόδια υπότασης ή αρρυθμίες.

Η πρώτη θεραπευτική παρέμβαση είναι η αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας. Ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης μπορεί να αντιμετωπιστεί σε μερικά λεπτά, χωρίς φαρμακευτική ή χειρουργική θεραπεία. Αρκούν μερικές ασκήσεις από έναν έμπειρο γιατρό και εξαλείφονται εντελώς τα συμπτώματα της ζάλης.

Για άλλους μπορεί να αρκεί μια αλλαγή στη φαρμακευτική θεραπεία. Οι γιατροί μπορούν να προτείνουν επιπλέον φάρμακα ή διαφορετική θεραπεία.

Προστατεύστε τον εαυτό σας

Η αλλαγή μερικών συνηθειών μπορεί να βελτιώσει την κατάστασή σας:

– Να σηκώνεστε αργά. Το πρωί καθίστε για λίγο στην άκρη του κρεβατιού προτού σηκωθείτε.

– Να αλλάζετε τις στάσεις του σώματός σας σταδιακά και να αποφεύγετε τις απότομες κινήσεις του κεφαλιού σας.

– Όταν κοιμάστε να έχετε ανοικτό κάποιο φως και πάντα να ανοίγετε τα φώτα προτού μπείτε στο δωμάτιο.

– Χρησιμοποιείτε μπαστούνι εάν σας το συστήσει ο γιατρός σας.

– Φορέστε ένα βοήθημα της ακοής εάν δεν ακούτε καλά.

– Μη φοράτε γυαλιά με διπλοεστιακούς φακούς, όταν κυκλοφορείτε έξω.

– Βελτιώστε τη δύναμη και την αντοχή σας ακολουθώντας ένα ειδικό πρόγραμμα ασκήσεων στο σπίτι, εφόσον φυσικά το εγκρίνει ο γιατρός σας.

– Να παίρνετε τα φάρμακά σας, όπως σας τα έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός.

– Ελαττώστε την πρόσληψη καφεΐνης και αλατιού, τα οποία επηρεάζουν δυσμενώς την κυκλοφορία του αίματος.

– Αποφεύγετε τα αλκοολούχα ποτά.

– Αντιμετωπίστε τις αγχογόνες καταστάσεις με μεθόδους χαλάρωσης.

– Μην οδηγείτε, σκαρφαλώνετε ή ανεβαίνετε σκάλες όταν αισθάνεστε ζάλη.

Επιστροφή στην Κεντρική Σελίδα

health.in.gr