Αμελί

Πρωτότυπος τίτλος: Le Fabuleux Destin D’ Amelie Poulain

Γενικά στοιχεία: Γαλλία, 2001, 120 λεπτά, DTS/Dolby Digital, 2,35:1

Πρώτη προβολή: 19/10/2001

Σκηνοθεσία: Jean Pierre Jeunet

Σενάριο: Jean Pierre Jeunet, Guillaume Laurant

Παραγωγή: Jean Mark Deschamps, Claudie Ossard

Μουσική: Yann Tiersen

Μοντάζ: Herve Schneid

Φωτογραφία: Bruno Delbonnel

Παίζουν: Audrey Tautou, Mathieu Kassovitz, Rufus, Dominique Pinon, Yolande Moreau, Isabelle Nanty, Urbain Cancelier

Διανομή: Προοπτική

Η Αμελί Πουλέν δεν είναι ένα παιδί σαν όλα τα άλλα. Θύμα μιας τρομερής παρεξήγησης, ζει σε ένα απόλυτα προστατευμένο περιβάλλον, συναναστρεφόμενη μόνο τους γονείς της -έναν κενό από αισθήματα γιατρό και μια υστερική δασκάλα. Μοιραία, στρέφεται στον κόσμο της φαντασίας και αναπτύσσει κάποιες πολύ ιδιάζουσες ευαισθησίες. Τα χρόνια περνούν και η Αμελί φεύγει από το σπίτι, αφήνοντας το χήρο, έπειτα από μια ιδιοτροπία της τύχης, πατέρα της να ασχολείται με τις μονομανίες του. Η ίδια ζει σε ένα διαμέρισμα και εργάζεται σε ένα παρισινό καφέ.
Περνά τις μέρες της παρατηρώντας τον κόσμο και τους ανθρώπους γύρω της και απολαμβάνει τις μικρές και τις μεγάλες χαρές που μπορεί να προσφέρει η ζωή. Της αρέσει να βυθίζει τα χέρια της σε σακιά με κόκκους δημητριακών, να σπάει με το πίσω μέρος του κουταλιού της την κρούστα από τα γλυκά και να πετάει βότσαλα στο ποτάμι. Κάποια μέρα, έπειτα από ένα τυχαίο περιστατικό, η Αμελί θα ανακαλύψει τον προορισμό της στη ζωή. Από τότε, θα θέσει τον εαυτό της στην υπηρεσία της χαράς, προσφέροντας στους δυστυχισμένους ή απλώς βαρεμένους συνανθρώπους της λίγες στιγμές συγκίνησης και ευτυχίας. Την ίδια στιγμή, ενεργεί και ως τιμωρός σκαρώνοντας απολαυστικές φάρσες σε όσους το αξίζουν. Δρα πάντα στο παρασκήνιο και οργανώνει με πείσμα και υπομονή τις αποστολές της. Πλαστογραφεί επιστολές, στήνει καβγάδες και προξενιά, αναστατώνει τους πάντες και τα πάντα. Κάποτε, θα βρεθεί στο δρόμο της ο Νίνο (Ματιέ Κασοβίτς), ένας νεαρός χρονοφοβικός, που μοιράζει τη μέρα του ανάμεσα σε δύο παρτ τάιμ εργασίες. Το πρωί πουλά ερωτικά βοηθήματα και το απόγευμα τρομάζει τον κόσμο που «επισκέπτεται το τρενάκι του φόβου», σε ένα λούνα παρκ. Τον υπόλοιπο χρόνο, μαζεύει τις αποτυχημένες φωτογραφίες ταυτότητας από τα αυτόματα μηχανήματα της πόλης. Από ό,τι φαίνεται, η Αμελί και ο Νίνο είναι φτιαγμένοι ο ένας για τον άλλον…

Η ταινία διακατέχεται από μια μανιώδη αναζήτηση της χαράς και της χαμένης παιδικότητας. Τίποτα το συνταρακτικό δεν συμβαίνει στη διάρκειά της. Οι μικρές καθημερινές καταστάσεις όμως, οι οποίες βρίσκονται στο επίκεντρο, παίρνουν μέσα από το βλέμμα του Ζαν Πιερ Ζενέ βαρύτητα και αποκτούν μεγαλειώδεις διαστάσεις. Ο άνθρωπος που σκηνοθέτησε από κοινού με τον Καρό το «Delicatessen» και την «Πόλη των Χαμένων Παιδιών» και στη συνέχεια ανέλαβε μόνος το τέταρτο «Alien«, έχει ομολογουμένως ένα εκπληκτικό αισθητικό και αφηγηματικό χάρισμα. Δημιουργεί κόσμους παράλογους, που κινούνται μεταξύ φωτός και σκιάς και διέπονται από ένα ανατρεπτικό χιούμορ. Οι χαρακτήρες των ταινιών του δεν έχουν καμία σχέση με το ρεαλισμό. Είναι στην ουσία καρικατούρες που κινούνται σε ένα περιβάλλον τελείως εξωπραγματικό. Μοιάζουν με ήρωες παιδικών παραμυθιών, οι οποίοι ξεστράτισαν και βρέθηκαν στην κινηματογραφική οθόνη.

Η «Αμελί» είναι η πιο φωτεινή και αισιόδοξη ταινία του Ζενέ. Ίσως, μαζί με το «Delicatessen» και η πιο αστεία. Διαθέτει μια μοναδικής γλυκύτητας πρωταγωνίστρια (Oντρέ Τατού) που αιχμαλωτίζει το βλέμμα του θεατή, και παράλληλα μια παράδοξη και εντελώς απρόβλεπτη ανάπτυξη της πλοκής. Οι γωνίες λήψεις, καθώς και το όλο ντεκουπάζ πλημμυρίζουν από πρωτοτυπία φλερτάροντας, όπως και στις άλλες ταινίες του Ζενέ, με την τέχνη των κόμικς. Η φωτογραφία έχει μια μοναδική υφή. Κυριαρχούν όλες οι αποχρώσεις του πράσινου και του χρυσού -ένας συνδυασμός που εντείνει τα κύματα χαράς και αισιοδοξίας που αναβλύζουν από την υπόθεση (τα χρώματα και το κοντράστ έχουν υποστεί ψηφιακή επεξεργασία, ή αλλιώς digital grading, έπειτα από τη λήψη). Η δε επιλογή των φυσικών χώρων αποδεικνύει ότι και σε μια μεγαλούπολη, όπως το Παρίσι, υπάρχει ακόμη μπόλικη μαγεία κρυμμένη πίσω από την ασχήμια -αρκεί κανείς να διαθέτει φαντασία και να μην έχει χάσει τελείως την παιδικότητά του.

Εν ολίγοις, πρόκειται για μια ταινία ικανή να αλλάξει έστω για λίγο το βαρύ κλίμα των ημερών που περνάμε και να μας κάνει να αναπολήσουμε κάποιες απλές, ξεχασμένες, θεμελιώδεις αξίες. Έτσι, ακόμη και η «κοιλιά», που κάποια στιγμή κάνει την εμφάνισή της, δεν ενοχλεί στο βαθμό που θα το έκανε σε μια κλασικής ανάπτυξης ταινία. Είναι άλλωστε τόση η ομορφιά των εικόνων και των αισθημάτων, που ίσως απαιτείται και λίγη βραδύτητα στην ανάπτυξη, ώστε να την απολαύσουμε στο σύνολό της.

Η «Αμελί» έφερε τα πάνω κάτω στη Γαλλία, όπου, αφού έσπασε τα ταμεία (έκοψε περισσότερα από επτά εκατομμύρια εισιτήρια) και λατρεύτηκε από τους θεατές, κατηγορήθηκε από ορισμένους -από όσους ξεπέρασαν γρήγορα τη θετική επιρροή της ταινίας- για υπερβολική αφέλεια. Από το Νοέμβριο, η ταινία του Ζενέ θα προβάλλεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τι καλά που θα ήταν να την έβλεπαν ο Μπους και οι σύμβουλοί του…

Γιώργος Παναγιωτάκης