Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου: μια ψυχοσωματική νόσος

Έχετε σκεφτεί ότι συμπτώματα, όπως κοιλιακός πόνος, ήπιος ή έντονος, που συνοδεύεται από επεισόδια διάρροιας ή δυσκοιλιότητας και αίσθημα φουσκώματος μετά τα γεύματα, μπορεί σας κάνουν υποψήφιους για το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) ή όπως είναι ευρύτερα γνωστό σπαστική κολίτιδα;

Το ΣΕΕ είναι μια χρόνια διαταραχή της λειτουργίας του εντέρου που επηρεάζεται από την ψυχολογία του ασθενούς και μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της ζωής του. Είναι η δεύτερη κατά σειρά αιτία μετά το κοινό κρυολόγημα που ευθύνεται για τις απουσίες για λόγους υγείας από τη εργασία και πιο διαδεδομένη νόσος από το άσθμα,την κατάθλιψη, και το σακχαρώδη διαβήτη. Συχνά οδηγεί τον άρρωστο από γιατρό σε γιατρό μέχρι τελικά να μάθει να την αντιμετωπίζει αποτελεσματικά.

Που οφείλεται;
Φυσιολογικά το εντερικό περιεχόμενο προωθείται κατά μήκος του εντέρου με κανονικές, συντονισμένες μυϊκές συσπάσεις (περισταλτισμός). Στο ευερέθιστο έντερο οι κινήσεις αυτές είναι ακανόνιστες και ασυγχρόνιστες με αποτέλεσμα διαταραχή της προωθήσεως των κοπράνων μέσα στον αυλό του εντέρου.

Η αιτία της ανωμαλίας αυτής δεν είναι πλήρως κατανοητή. Αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η αιτία είναι κυρίως ψυχολογική καθώς η διαταραχή φαίνεται να εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα που βρίσκονται κάτω από συνθήκες άγχους.

Άλλοι συνδέουν την εκδήλωση του ΣΕΕ με διαταραχές των ερεθισμάτων από τον εγκέφαλο ή με ανωμαλίες στο νευρικό πλέγμα του έντερου. Η διατροφή έχει επίσης συσχετιστεί με τη νόσο καθώς τα συμπτώματα φαίνεται να επιδεινώνονται από τη λήψη κάποιων τροφών και γενικότερα να επηρεάζονται από τις διατροφικές συνήθειες του ατόμου.

Πως εκδηλώνεται;
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου εμφανίζεται σε ποσοστό 20% στο γενικό πληθυσμό και είναι συχνότερο στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες. Μπορεί να παρουσιασθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι συνηθέστερο σε άτομα από 15 έως 45 ετών.

Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι ο κοιλιακός πόνος, ο οποίος μπορεί να είναι συνεχής ή με εξάρσεις και υφέσεις (κωλικός). Ο πόνος μπορεί να εντοπίζεται στο ένα πλάγιο του κάτω μέρους της κοιλιάς ή να είναι διάχυτος και κατά κανόνα υποχωρεί πρόσκαιρα μετά την κένωση.

Ο πόνος μπορεί να συνοδεύεται από:
– διαταραχές στη συχνότητα των κενώσεων. Είναι το προέχον σύμπτωμα του ευερέθιστου εντέρου και εκδηλώνεται είτε με διάρροια (πάνω από τρεις κενώσεις την ημέρα) είτε με δυσκοιλιότητα (λιγότερες από τρεις κενώσεις την εβδομάδα), είτε με εναλλαγή αυτών,
– διαταραχές στη σύσταση των κοπράνων. Αυτά μπορεί να είναι είτε πολύ σκληρά, σαν κατσίκας είτε υδαρή και μη καλά σχηματισμένα.
– την ύπαρξη βλέννης στα κόπρανα,
– αίσθημα ατελούς κένωσης του εντέρου ή επιτακτικής αφόδευσης. Στην πρώτη περίπτωση ο ασθενής νιώθει ότι το έντερο του δεν έχει αδειάσει με την κένωση και έχει την τάση να την επαναλάβει. Στη δεύτερη περίπτωση ο ασθενής νοιώθει πολύ μεγάλη ανάγκη για άμεση αφόδευση, γεγονός που στην κυριολεξία τον αναγκάζει να τρέχει στην τουαλέτα. Το σύμπτωμα αυτό είναι εντονότερο τις πρωινές ώρες και μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική ζωή του ασθενούς.

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να νοιώθει κατά καιρούς ο πάσχων είναι κάποιου βαθμού ναυτία, φουσκώματα στην κοιλιά, δυσπεψία και ανορεξία.

Συχνή είναι και η παρουσία συμπτώματων άγχους, κατάθλιψης, διαταραχής πανικού, φοβιών και γενικά διαφόρων ψυχολογικών καταστάσεων που δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο ανάμεσα στην ψυχολογία του ασθενούς και στα εντερικά συμπτώματα. Η παρακάτω ιστορία είναι χαρακτηριστική των αποτελεσμάτων της αλληλεπίδρασης του ΣΕΕ και της ψυχολογικής κατάστασης του ασθενούς.

«Πριν από ένα χρόνο κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας είχα ένα ξαφνικό επεισόδιο διάρροιας που συνοδευόταν από πολύ έντονο πόνο στην κοιλιά. Από τότε εξακολουθώ να έχω τέτοια επεισόδια Έχω φτάσει σε σημείο να φοβάμαι να βγω από το σπίτι μου για να μη μου συμβεί στο δρόμο, δεν μπορώ να προγραμματίσω εκ των προτέρων τις δουλειές μου και η κατάσταση επιδεινώνεται όταν βρεθώ έξω λόγω του τρομερού άγχους που βιώνω. Η ζωή μου από τότε έχει περιοριστεί σημαντικά».

Γενικά, η βαρύτητα των συμπτωμάτων ποικίλει από άτομα σε άτομο, από την μη αξιοσημείωτη αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου μέχρι πολύ την σοβαρού βαθμού μεταβολή τους που εξουθενώνουν τον ασθενή σωματικά και ψυχικά.

Επίσης μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους ασθενείς υπάρχουν και στη διάρκεια των συμπτωμάτων. Σε μερικούς ασθενείς το ΣΕΕ εκδηλώνεται μόνο σε περιόδους άγχους και μετά υποχωρεί τελείως και σε άλλους συμβαίνει χωρίς προειδοποίηση, τυχαία και δεν υποχωρεί ποτέ ολοκληρωτικά.

Το ΣΕΕ αν και μπορεί να προκαλεί κοιλιακά ενοχλήματα επί πολλά χρόνια, δεν προκαλεί ουσιαστικά επιπλοκές, ούτε αποτελεί αξιόλογο κίνδυνο για την υγεία. Επομένως δεν αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης φλεγμονωδών νόσων του εντέρου ούτε του καρκίνου του εντέρου.

Πως θα βρω αν πάσχω από ΣΕΕ;
Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη εξέταση για τη διάγνωση του ΣΕΕ. Η διάγνωση στηρίζεται στην αναγνώριση των συμπτωμάτων που πληρούν τα κριτήρια της νόσου, στην κλινική εξέταση και σε εξετάσεις που γίνονται με σκοπό τον αποκλεισμό της πιθανότητας ύπαρξης άλλων νόσων με παρόμοια συμπτώματα όπως o καρκίνος του παχέος εντέρου, η ελκώδης κολίτιδα ή η νόσος του Crohn.

Για τη σωστή διάγνωση είναι επομένως απαραίτητο μια σειρά εξετάσεων, όπως η εξέταση κοπράνων, η ακτινογραφία ή το υπερηχογράφημα κοιλίας, η σιγμοειδοσκόπηση ή ο βαριούχος υποκλυσμός. Εάν, παρά τα παραπάνω, η διάγνωση παραμένει αβέβαιη τότε συμπληρωματικά μπορεί να γίνουν αξονική τομογραφία ή βιοψία του εντέρου.

Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές;
Η θεραπεία του ΣΕΕ βασίζεται στη φύση και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων κάθε ατόμου καθώς και στην παρουσία της επίδρασης ψυχολογικών παραγόντων στην πορεία της νόσου. Επομένως η θεραπεία προσαρμόζεται στις προσωπικές ανάγκες και μπορεί να περιλαμβάνει τα ακόλουθα: δίαιτα, φαρμακευτική αγωγή και ψυχολογική θεραπεία.

Δεν υπάρχει πάντως μία και μοναδική αποτελεσματική θεραπεία για το ΣΕΕ. Για το λόγο αυτό οι πάσχοντες πρέπει να προσπαθήσουν να ανακαλύψουν τους παράγοντες που κάνουν τα συμπτώματα χειρότερα και να δοκιμάσουν, σε συνεργασία με το γιατρό τους, διάφορες θεραπευτικές επιλογές μέχρι να βρουν την κατάλληλη για την ύφεση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.

Η δίαιτα για το ΣΕΕ βασίζεται στην αποφυγή τροφίμων που υπερδιεγείρουν ή ερεθίζουν το έντερο. Αυτό γενικά επιτυγχάνεται με τον περιορισμό της ποσότητας του λίπους, τη διατροφή εμπλουτισμένη με διαλυτές φυτικές ίνες, την αύξηση της πρόσληψης υδατανθράκων και τη λήψη τροφής σε έξι μικρά γεύματα την ημέρα αντί των συνήθων τριών μεγάλων γευμάτων.

– Για να ανακαλύψετε ποιες τροφές πυροδοτούν τα συμπτώματα πρέπει να αρχίσετε με μια ήπια δίαιτα και σταδιακά να προσθέτετε μία νέα τροφή κάθε μέρα καταγράφοντας ταυτόχρονα οποιοδήποτε σύμπτωμα σχετίζεται με την συγκεκριμένη τροφή. Αν λοιπόν ανακαλύψετε για παράδειγμα ότι τα τηγανιτά φαγητά ή τα άβραστα λαχανικά επιδεινώνουν τα συμπτώματα σας, προσπαθήστε να τα αποφύγετε.

– Διαλυτές φυτικές ίνες βρίσκονται σε τροφές όπως: η βρώμη, το κριθάρι, τα μπιζέλια και τα φασόλια. Αυτές μαζί με τους υδατάνθρακες (όπως πατάτες, ρύζι και μακαρόνια) δρουν καταπραϋντικά στο γαστρεντερικό σωλήνα, απορροφούν την περίσσεια νερού στο έντερο και σταθεροποιούν τις συσπάσεις του. Έτσι ανακουφίζουν από τους κωλικοειδείς πόνους, τη διάρροια και τη δυσκοιλιότητα.

Με τη βοήθεια των φαρμάκων μπορεί συχνά να περιορισθούν τα διάφορα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου, ωστόσο δεν επιτυγχάνεται η ίαση της νόσου. Αν έχετε έντονο πόνο μπορεί ο γιατρός να σας συστήσει αγωγή με σπασμολυτικά φάρμακα. Αν η δυσκοιλιότητα είναι το κύριο σύμπτωμα τότε ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει κάποιο ήπιο καθαρτικό (υπακτικό). Αντίθετα αν το κύριο σύμπτωμα είναι η διάρροια τότε μπορεί να σας δώσει φάρμακα (αντιδιαρροϊκά) για την αντιμετώπιση της.

Οι ψυχολογικές θεραπείες συνήθως απευθύνονται σε ασθενείς με μεγάλης έντασης συμπτώματα, αποβλέπουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους και ιδιαίτερα στη μείωση του άγχους και της υπερέντασης που φαίνεται να παίζουν ρόλο στην νόσο.

Τέτοιες είναι: η αναλυτική ψυχοθεραπεία, η γνωσιακή/συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, οι μέθοδοι χαλάρωσης, η γιόγκα και η υπνοθεραπεία. Επιπλέον βοήθεια μπορεί να προσφέρει η θεραπεία με αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Το θεραπευτικό όμως αποτέλεσμα φαίνεται μετά από τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες.

Εν κατακλείδι, το ΣΕΕ είναι μια χρόνια κατάσταση με συμπτώματα ποικίλου βαθμού και διάρκειας. Αρκετές φορές αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και με τη μείωση του άγχους. Όταν αυτό δεν είναι αρκετό τότε ο ασθενής μπορεί να δοκιμάσει, κατόπιν ιατρικής συμβουλής, διάφορα φάρμακα. Αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι ότι από την πάθηση αυτή δεν κινδυνεύει η ζωή σας και ότι δεν αυξάνει τον κίνδυνο για την εμφάνιση κάποιας άλλης σοβαρότερης νόσου.

health.in.gr