Πούρα: Η απόλαυση έχει το τίμημά της

Συμβολίζουν την εξουσία, τον πλούτο και το αριστοκρατικό στυλ. Ο λόγος για τα πούρα, που έχουν αρκετούς φανατικούς φίλους. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει τόσο της μόδας, που δεν μας ξενίζει πια η εικόνα ενός ατόμου ανεξαρτήτως φύλου να καπνίζει πούρο. Ιδιαίτερα δεδομένη είναι και η άποψη ότι τα πούρα έχουν λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία συγκριτικά με το τσιγάρο. Ευσταθεί αυτή η άποψη; Ποια η επίδραση των πούρων στην υγείας μας;

Μάθημα ιστορίας
Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά ο καπνός ή πότε ήταν η πρώτη φορά που ο άνθρωπος κάπνισε καπνό, αλλά μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι οι Ευρωπαίοι δεν γνώριζαν για την ύπαρξη του καπνού πριν το ταξίδι του Χριστόφορου Κολόμβου στην Κούβα το 1492.

Κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου ταξιδιού μέλη του πληρώματος παρατήρησαν ότι Κουβανοί Ινδιάνοι κάπνιζαν μια πρωτόγονη μορφή πούρου, με στριμμένα, ξερά φύλλα καπνού τυλιγμένα με άλλα φύλλα όπως φοινικόφυλλα.

Με το πέρασμα των χρόνων η συνήθεια υιοθετήθηκε από Ισπανούς και άλλους Ευρωπαίους ναυτικούς και διαδόθηκε και στη Γηραιά Ήπειρο. Μάλιστα αρχικά το κάπνισμα φύλλων καπνού είχε συνδεθεί με ιατρικές ιδιότητες, ενώ η συντηρητική Καθολική Εκκλησία το θεωρούσε διαβολικό.

Τα πούρα στη μορφή που τα ξέρουμε σήμερα παρήχθησαν για πρώτη φορά στην Ισπανία στις αρχές του 18ου αιώνα με καπνό προερχόμενο από τη Κούβα. Το 1790 η παραγωγή πούρων είχε επεκταθεί στη Γαλλία και τη Γερμανία, ενώ και η Ολλανδία παρήγαγε πούρα από καπνό που εισήγαγε από τις ανατολικές αποικίες της.

Το κάπνισμα πούρων έγινε σταδιακά δημοφιλές μεταξύ των αριστοκρατών της Ευρώπης και καθιερώθηκε το κάπνισμα του μετά από ένα επίσημο δείπνο, όταν ο πρίγκιπας της Ουαλίας Εδουάρδος ο VII, υιοθέτησε τη συνήθεια του καπνίσματος.

Σήμερα παρά τις επιβλαβείς επιπτώσεις του καπνού στην υγεία και παρά τη σταθερή μείωση των ατόμων που καπνίζουν, τα πούρα έχουν γίνει και πάλι της μόδας συμβολίζοντας το στυλ και την επιτυχία. Θιασώτες των πούρων είναι πολλές διασημότητες όπως ο Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ, ο Τζακ Νίκολσον, η Σάρον Στόουν, η Ντέμι Μπουρ και η Λίντα Ευαγγελίστα.

Το προφίλ του καπνιστή πούρων
Δύο διαφορετικές μελέτες που διεξήχθησαν στην Καλιφόρνια το 1990 και το 1996 έδειξαν ότι στην πλειοψηφία των νέων καπνιστών πούρων συγκαταλέγονται άτομα εφηβικής ηλικίας και γενικά νεαρά άτομα, κυρίως άνδρες, που καπνίζουν περιστασιακά.

Οι έφηβοι έχουν διπλάσιες πιθανότητες να καπνίζουν πούρα εν συγκρίσει με τις συνομήλικές τους, ενώ οι νέοι άνδρες έχουν οκταπλάσιες πιθανότητες να προτιμούν τα πούρα συγκριτικά με τις νέες γυναίκες.

Ειδικότερα, μεταξύ 7.000 μαθητών τα ποσοστά χρήσης πούρων από αγόρια την τελευταία 30ετία κατά περιόδους ήταν 14,9%, 24,9%, 30,3% και 23,7%. Ποσοστά τα οποία αντιστοιχούν σε ένα ή περισσότερα πούρα το χρόνο, ενώ 3% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι είχε καπνίσει 50 ή και περισσότερα πούρα σε χρονικό διάστημα 12 μηνών.

Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι τα πούρα έγιναν και πάλι δημοφιλή μεταξύ των ατόμων από τα υψηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα, ομάδα που μέχρι προσφάτως απείχε του καπνίσματος ή είχε διακόψει το τσιγάρο στα πλαίσια της ποιοτικής αναβάθμισης της ζωής. Μεταξύ των ανδρών με πανεπιστημιακή μόρφωση το κάπνισμα πούρων αυξήθηκε από 4,6 % το 1990 σε 11,4% το 1996 (αύξηση της τάξης του 150% περίπου). Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι μεταξύ των ηλικιωμένων ανδρών (65 και άνω) η συνήθεια παρουσιάζει φθίνουσα πορεία από το 1992.

Τι είναι το πούρο και σε τι διαφέρει από το τσιγάρο;
Ως πούρο ορίζεται εμπορικά «κάθε ρολό καπνού τυλιγμένο σε φύλλο καπνού ή σε κάθε άλλο υλικό που περιέχει καπνό», ενώ τσιγάρο θεωρείται «κάθε ρολό καπνού τυλιγμένο σε χαρτί ή σε κάθε άλλο υλικό περιέχον καπνό».

Τα τσιγάρα χαρακτηρίζονται από σχετική ομοιομορφία σε μέγεθος και εμφάνιση και περιέχουν λιγότερο από ένα γραμμάριο καπνού. Τα πούρα, ποικίλουν σε μέγεθος και περιέχουν από 5 έως 17 γραμμάρια καπνού. Δεν είναι ασυνήθιστο για ένα μέτριο πούρο να περιέχει ποσότητα καπνού ίση με αυτή που περιέχεται σε ένα πακέτο τσιγάρων. Τα μεγάλα πούρα διαρκούν περίπου μία με δυο ώρες, ενώ τα τσιγάρα δεν διαρκούν περισσότερο από 10 λεπτά.

Τα τσιγάρα φτιάχνονται από διάφορα μείγματα καπνού, ενώ τα πούρα κατασκευάζονται από μια ποικιλία καπνού. Ο καπνός των πούρων αφήνεται να ξηραθεί για περίπου έναν χρόνο και μετά υποβάλλεται σε μια πολυεπίπεδη διεργασία η οποία διαρκεί έως και πέντε μήνες. Οι χημικές και βακτηριακές αντιδράσεις κατά την ζύμωση αλλάζουν τη σύσταση του καπνού και παράγουν τη μοναδική γεύση και το άρωμα των πούρων.

Ο καπνός που απελευθερώνεται από τα πούρα και τα τσιγάρα περιέχει πολλούς κοινούς τοξικούς παράγοντες (μονοξείδιο του άνθρακα, νικοτίνη, υδροκυάνιο, αμμωνία και πτητικές αλδεϋδες) και καρκινογόνα (βενζίνη, βινυλχλωρίδιο, αιθελενοξείδιο, κάδμιο, νιτροζαμίνη και πολυνουκλεϊκούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες).

Ωστόσο οι ποσότητες των παραπάνω ουσιών στον καπνό των πούρων διαφέρει από τον καπνό του τσιγάρου. Για παράδειγμα, ένα μεγάλο πούρο εκπέμπει 20 φορές περισσότερη αμμωνία, πέντε έως δέκα φορές περισσότερο κάδμιο και μεθυλεθυλνιτρική ζαμίνη και 80 έως 90 φορές περισσότερη νιτροζαμίνη συγκριτικά με ένα τσιγάρο.

Οι διαφορές αυτές οφείλονται σε πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων η μακρά ξήρανση και ζύμωση των φύλλων καπνού, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα υψηλότερες συγκεντρώσεις νιτρικού άλατος στον καπνό των πούρων. Επίσης, η απουσία πόρων στο περιτύλιγμα συντελεί στην ατελή καύση των πούρων παράγοντας περισσότερα τοξικά συστατικά, ενώ όσο μεγαλύτερο είναι το πούρο τόσο περισσότερος καπνός παράγεται.

Ο πίνακας που ακολουθεί δίνει μερικές ποσοτικές διαφορές μεταξύ τσιγάρου και πούρου.

Οι επιπτώσεις στην υγεία
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι το κάπνισμα πούρων σε ημερήσια βάση εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία όχι μόνο του καπνιστή αλλά των ατόμων που συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο με αυτόν.

Μελέτη του Εθνικού Αντικαρκινικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ καταδεικνύει με σαφήνεια ότι το κάπνισμα πούρων συνδέεται με πολλές μορφές καρκίνου, όπως της στοματικής κοιλότητας (των χειλέων, της γλώσσας, του στόματος), του οισοφάγου, του λάρυγγα και των πνευμόνων. Επιπλέον, πρόσφατες μελέτες έχουν συσχετίσει τα πούρα με τον καρκίνο του παγκρέατος, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και τη στεφανιαία νόσο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές εκ των προαναφερόμενων μορφών καρκίνου χαρακτηρίζονται από πολύ χαμηλά ποσοστά επιβίωσης. Για παράδειγμα περίπου το 11-14% των πασχόντων από καρκίνο του πνεύμονα και του οισοφάγου ζουν μόλις πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση και μόνο το 4% των πασχόντων από καρκίνο του παγκρέατος επιβιώνουν έως πέντε χρόνια.

Ο κίνδυνος νόσησης σχετίζεται άμεσα με τον αριθμό των πούρων που καπνίζει κάποιος καθημερινά. Για παράδειγμα, ένα ή δυο πούρα ημερησίως διπλασιάζουν τον κίνδυνο καρκίνου της στοματικής κοιλότητας (καρκίνος των χειλέων, της γλώσσας, του στόματος, του φάρυγγα) και του οισοφάγου, ενώ εξαπλασιάζει τις πιθανότητες προσβολής από καρκίνο του λάρυγγα.

Αντιστοίχως, τρία ή τέσσερα πούρα αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου της στοματικής κοιλότητας κατά 8,5 φορές εν συγκρίσει με τους μη καπνιστές, ενώ ο κίνδυνος καρκίνου του οισοφάγου είναι εξαπλάσιος.

Αξίζει βέβαια να αναφέρουμε ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τσιγάρων και πούρων. Οι περισσότεροι καπνιστές τσιγάρων καπνίζουν καθημερινά αρκετά τσιγάρα και εισπνέουν τον καπνό. Αντιθέτως, μόνο τα 3/4 των καπνιστών πούρων καπνίζουν συστηματικά, μερικοί μάλιστα καπνίζουν ελάχιστα πούρα ετησίως. Τέλος, οι πλειοψηφία των ατόμων που καπνίζουν πούρα δεν εισπνέουν τον καπνό.

Παρά τη σημαντική αυτή διαφορά, οι καπνιστές πούρων σε καθημερινή βάση διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο με τους συστηματικούς καπνιστές τσιγάρων, να προσβληθούν από καρκίνο της στοματικής κοιλότητας και του οισοφάγου. Και ο κίνδυνος εξακολουθεί να υφίσταται ακόμα και για εκείνους που θα σπεύσουν να κατατάξουν τον εαυτό τους στους περιστασιακούς καπνιστές (δηλαδή ένα πούρο την ημέρα) και χωρίς να εισπνέουν τον καπνό. Έχουν δηλαδή επταπλάσιες πιθανότητες νόσησης συγκριτικά με τους μη καπνιστές για τα προαναφερόμενα νοσήματα και δεκαπλάσιες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του λάρυγγα.

Εξυπακούεται φυσικά ότι σε περίπτωση που κάποιος εισπνέει τον καπνό οι κίνδυνοι για την υγεία πολλαπλασιάζονται. Συγκριτικά με τους μη καπνιστές, τα άτομα που καπνίζουν καθημερινά πούρα και εισπνέουν τον καπνό, αντιμετωπίζουν 27 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο προσβολής από καρκίνο του στόματος, 15 φορές για καρκίνο του οισοφάγου και 53 φορές για καρκίνο του λάρυγγα.

Ο κίνδυνος είναι εξίσου μεγάλος και για καρδιαγγειακά και πνευμονικά νοσήματα εν συγκρίσει με τους μη καπνιστές. Ένας μέσος καπνιστής που εισπνέει τον καπνό διπλασιάζει τον κίνδυνο χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας ενώ αυξάνει κατά 23% την πιθανότητα στεφανιαίας νόσου.

Ωστόσο, συγκριτικά με τους καπνιστές τσιγάρων, οι λάτρεις των πούρων έχουν λιγότερες πιθανότητες νόσησης από καρκίνο του λάρυγγα και του πνεύμονα καθώς και καρδιαγγειακών και πνευμονικών νοσημάτων. Προφανώς η εισπνοή ή όχι του καπνού και η συστηματική ή περιστασιακή χρήση παίζουν καθοριστικό ρόλο.

health.in.gr