Ελένη Καραΐνδρου

Αυτό το μήνα, η στήλη «Σε Πρώτο Πρόσωπο», φιλοξενεί τη μεγάλη δημιουργό Ελένη Καραΐνδρου.

Η Ελληνίδα συνθέτις, και μια από τις ελάχιστες μουσικούς της χώρας μας που κατέχουν δίπλωμα διεύθυνσης ορχήστρας, έχει συναντήσει αρκετές φορές με τη μουσική της εικόνες μεγάλων σκηνοθετών με αποτέλεσμα που αγγίζει πάντα τα όρια μιας δυσεύρετης πλέον τελειότητας.

Η πιο πρόσφατη δισκογραφική δουλειά της, εμπνέεται από το έργο του συγγραφέα Μ. Καραγάτση «Το 10» σε σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου.

Μπονάτσα για το καλoτάξιδο η μουσική της Ελένης Καραΐνδρου και νανουρίσματα για καλά όνειρα!

ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΪΝΔΡΟΥ

Για το 10

Όλα ξεκίνησαν από τον Λεωνίδα Προυσαλίδη.

Είχα γράψει τη μουσική για το έργο του «Εφτά λογικές απαντήσεις» που ανέβηκε πέρσι στο Απλό Θέατρο σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντύπα.

Ένα φοβερό έργο για το οποίο είχα επιστρατεύσει τον σπαραχτικό ήχο του μπουζουκιού παντρεύοντάς τον με τους ήχους του όμποε, του κλαρινέτου και του φλάουτου. Αυτό ήταν!

Η Πηγή Δημητρακοπούλου που δυο χρόνια δούλευε για να στήσει το «10» και να συλλάβει τα επιμέρους καλλιτεχνικά στοιχεία, συγκινήθηκε από αυτό το πάντρεμα ηχοχρωμάτων κι ένιωσε πως αυτό γύρευε για τη μουσική της σειράς που θα σκηνοθετούσε. Γι’ αυτό και μ’ αναζήτησε.

Κι ως συνήθως, εγώ πνιγόμουν κι επιπλέον πλησίαζε καλοκαιράκι και η Σίφνος θα με περίμενε, χώρια από τον Αγγελόπουλο που ξεκινούσε το φθινόπωρο και χώρια τη συναυλία στην Πολωνία το Σεπτέμβριο.

Είπα πως θα το σκεφτώ, άρχισα να ξαναδιαβάζω το «10» και να μιλάω με τον Καταλειφό που κι’ αυτός σκεφτόταν την πρόταση της Πηγής κι είχε αρχίσει να διαβάζει τους διαλόγους που τον αφορούσαν. Πέρασε καιρός, το σκεφτόμουν, με άγχωνε αλλά και κάτι μου έλεγε πως θα το κάνω. Είχα νωπή τη μνήμη της ωραίας δουλειάς της Πηγής για την «Αίθουσα του θρόνου», είχα τη διαβεβαίωση του Κώστα Λαμπρόπουλου που τον εμπιστεύομαι γνωρίζοντάς τον από παλιά, από τις συνεργασίες του με τον Αγγελόπουλο, ότι θα δουλέψω ελεύθερα και δημιουργικά σαν να επρόκειτο για ταινία και πάνω εκεί με πήγαν να δω το ντεκόρ στη ΧΡΩΠΕΙ.

Αυτό όντως με ενθουσίασε και με έπεισε ότι θα γινόταν κάτι αλλιώτικο, κάτι που θα έμενε. Λίγες μέρες αργότερα, ήρθε η χαριστική βολή, από τον φίλο μου, τον Λεωνίδα Προυσαλίδη. «Να το κάνεις» μου είπε. «Αισθάνομαι ότι πρέπει να το κάνεις. Πρέπει να βοηθήσεις να γίνει μια ωραία δουλειά. Την έχει ανάγκη ο κόσμος». Αυτά και άλλα παρόμοια μου είπε ο Λεωνίδας και με επηρέασε πολύ.

Στην Πηγή αναγνωρίζω το ότι βάζει στόχους και ξέρει να περιμένει. Ξέρει επίσης να χαλαρώνει τους συνεργάτες της. Με τίποτα δεν μου έδειξε ότι την πιέζει ο χρόνος κι αυτό ήταν ό,τι έπρεπε για τον χαρακτήρα μου. Ήταν ήδη καλοκαίρι και οι προετοιμασίες για τα γυρίσματα προχωρούσαν με γρήγορους ρυθμούς. Πήρα την απόφαση να μπω σ’ αυτή την περιπέτεια και από εκείνη τη στιγμή ό,τι έκανα το έκανα με φοβερό κέφι. Και συνεχίζω να το κάνω.

Τις Τρίτες περνάω μερικές από τις πιο ευχάριστες ώρες μου όταν μαζί με την Στέλλα Φιλιπποπούλου, που κάνει το μοντάζ, καταπιανόμαστε με τις μουσικές του επεισοδίου κι έχω τη χαρά να βλέπω να γεννιέται το νέο επεισόδιο και να μπαίνουν τα μουσικά θέματά μου.

Αλλά ας έρθω στην αρχή, όταν οι συναντήσεις μου με την Πηγή, πριν αρχίσουν τα γυρίσματα, δημιουργούσαν μια στέρεη γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσά μας. Το βιβλίο είναι το ένα, η ταινία όμως είναι πια κάτι άλλο και αυτό το κάτι άλλο φέρει τη σφραγίδα του σκηνοθέτη.

Η Πηγή αγαπούσε όλους τους ήρωες, όλους τους χαρακτήρες κι έβλεπε σ’ αυτούς μια αξεδίψαστη χαρά ζωής. Παράλληλα σαν φοβερή ερευνήτρια που είναι αναζήτησε τα τραγούδια της εποχής και τα έφερε να τ’ ακούμε.

Αυτό ήταν ένα λουτρό στον ψυχισμό της εποχής απαραίτητο και για μένα που μέσα σ’ αυτή την εποχή έπρεπε ν’ αναζητήσω τόνους και χρώματα για να τραγουδήσω τα πάθη, τους έρωτες, τους καημούς και τις απογοητεύσεις τους αλλά και τη χαρά ζωής που οι άνθρωποι είχαν τότε. Πολύ γρήγορα έγραψα 10 μουσικά θέματα. Τόσα μου βγήκαν κι αυτό χωρίς να έχει σχέση με το 10 της οδού Παρασάγγη.

Κάθε μέρα τα δούλευα, τα έπαιζα στο πιάνο και σιγά-σιγά πήραν τη μορφή τους.
Νομίζω ότι όλη η γειτονιά μου στο Μετς, μουρμούριζε τις μελωδίες που αργότερα άκουγε στα επεισόδια της σειράς, ήδη από το μήνα Αύγουστο, βλέπεις τα παράθυρα ήταν ανοιχτά!

Δεν θα ξεχάσω μια μέρα που ήρθε η Πηγή στο σπίτι μου ν’ ακούσει μερικά μουσικά θέματα. Ανάμεσά τους ένα ταξίμι αυτό που αργότερα είπαμε «το ταξίμι του λιμανιού». Είχε συγκινηθεί πολύ κι έβλεπα τα μάτια της δακρυσμένα. Ήταν εκείνη τη μέρα που της έπαιξα και το θέμα της γειτονιάς-των τίτλων, στη συνέχεια. Η λιγόλογη Πηγή μού είπε κάτι που περιγράφει μ’ ένα ιδιαίτερο τρόπο τη μουσική μου: «Ακούγοντας τις νότες από τα δάχτυλά σου, είναι σαν να τραγουδούν λόγια».

Αρχισαν τα γυρίσματα κι εγώ σιγά-σιγά βλέποντας το υπέροχο υλικό, τις εξαίσιες ερμηνείες και τα ποιητικά πλάνα, φόρτωνα τις μπαταρίες μου για τις μέρες της ηχογράφησης που πλησίαζαν. Έτσι, αρχή Σεπτέμβρη ήρθε η στιγμή που κάθε συνθέτης απολαμβάνει, έστω και αν καταθέτει ένα τεράστιο τίμημα ενέργειας. Οι μέρες της ηχογράφησης.

Έχοντας υπέροχους μουσικούς και κλασικούς και λαϊκούς φτιάξαμε μια ζηλευτή ατμόσφαιρα αγάπης και συνενοχής κι ένα-ένα άρχισαν να γεννιούνται τα θέματα: Το θέμα της γειτονιάς, το ταξίμι του λιμανιού, το χασάπικο του 10, το βαλς της βροχής, το τανγκό του έρωτα, το νοσταλγικό σε 5/8, τα χαμένα όνειρα, και η Romance. Κι ύστερα ήρθαν τα δυο λαϊκότερα θέματα, το θέμα της Φωτιάς και ο Γάμος, για να δεθούν με δυο δραματουργικά κορυφαίες σκηνές: Τη σκηνή που πηδώντας τις φωτιές του Αη Γιάννη γεννιέται ο έρωτας της Μαρίας με τον Κίτσο και τη σκηνή του γάμου τους.

Μέσα στο Studio Sierra, κάτω από το άγρυπνο μάτι και αυτί του Γιώργου Καρυώτη ζήσαμε σπουδαίες στιγμές που συνοδεύονταν από εκρήξεις χαρά και ενθουσιασμού.
Παλιοί μου συνεργάτες, αγαπημένοι συνοδοιπόροι από το ξεκίνημά μου, ο ομποΐστας Βαγγέλης Χριστόπουλος, ο κλαρινετίστας Νίκος Γκίνος, και η φλαουτίστα Στέλλα Γαδέδη συνομιλούσαν υπέροχα με το γλυκόλαλο μπουζούκι του Σπύρου Γκούμα, με το νοσταλγικό ακορντεόν του Ντίνου Χατζηιορδάνογλου, με το γεμάτο πάθος βιολί του Κυριάκου Γκουβέντα και την ευαίσθητη κιθάρα του Θωμά Κωνσταντίνου. Πολύτιμος αρωγός, τα σίγουρα πατήματα του μπάσου του Μίμη Ντούτσουλη.

Όσο για μένα, από την αρχή μέχρι το τέλος της ηχογράφησης ανακάλυπτα συνεχώς νέες φωτοσκιάσεις για το δικό μου 10 που είχα βαλθεί να σχεδιάσω. Κι όταν ήρθε η Μαρία Μπιλντέα, η μοναδική αρπίστρια που η Ελλάδα χαίρεται την παρουσία της, κάτω από τα αέρινα δάχτυλά της έβλεπα να μεταμορφώνονται οι νότες σε πουλιά που ταξίδευαν αγκαλιά με το λυγμό του όμποε ή το νοσταλγικό ψίθυρο του ακορντεόν.

Μέχρι που έφτασε στο στούντιο ο Σέργκιου Ναστάζα, το άλλο της μισό, το κονσερτίνο της Καμεράτα κι έσμιξαν στη «Romance», σ’ ένα μουσικό θέμα που στα χέρια τους ενδύθηκε όλη η ιστορία άλλων πολιτισμών, άλλων εποχών.

Όταν ρώτησα τον Σέργκιου τί του έφερνε στο νου αυτή η μουσική, μού απάντησε ότι είχε κάτι από τις Romances που παίζονταν σε αρχοντικά σαλόνια της Ρουμανίας τα παλιά τα χρόνια. Κι εγώ το είχα εμπνευστεί για το Φουντούκο, τον ήρωα του Καραγάτση που πεθαίνει μέσα σε μεγάλη ευδαιμονία ακούγοντας βιολιά.

Όταν όλα τέλειωσαν στο στούντιο ή νόμιζα πως τέλειωσαν, οι μουσικοί μου ζήτησαν να παίξω στο πιάνο μαζί τους το νοσταλγικό σε 5/8 που ήδη είχε ηχογραφηθεί για ορχήστρα. Μετά από αναστολές, τελικά, προς ενθουσιασμό των φίλων μουσικών κάθισα στο πιάνο και έγινε η επιθυμία τους. Το αποτέλεσμα είχε κάτι που επιβεβαίωνε την όμορφη ατμόσφαιρα που βιώσαμε εκείνες τις μέρες κι εγώ άφησα τη σφραγίδα μου σ’ αυτό το νοσταλγικό θέμα.

Όταν ξεκίνησε η μίξη και φτάσαμε στα ιδιότυπα ταξίμια μου που τόσο υπέροχα απέδωσε ο Σπύρος Γκούμας με το μπουζούκι του, όλοι μ’ ένα στόμα και ιδίως ο Σπύρος ήθελε ν’ ακούγεται ο οδηγός-πιάνο, σαν απόηχος κάτω από το μπουζούκι. Ο Γιώργος Καρυώτης που είχε τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, υιοθέτησε την ιδέα και έβαλε τα μαγικά του στον ήχο.

Η ηχογράφηση, η μίξη τελείωσαν και πήγαμε στα σπίτια μας.

Κάθε Τρίτη όμως το ταξίδι για μένα συνεχίζεται με τη Στέλλα και την Πηγή, όταν προλαβαίνει να έρθει, γιατί τόσους μήνες νύχτα-μέρα δουλεύει για την ολοκλήρωση του «10». Μέχρι σήμερα.

6/3/08

Επιμέλεια: Ελσα Γράψα