Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια: Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία

Ο διαβήτης είναι μία πάθηση που οφείλεται στην μειωμένη έκκριση ή έλλειψη της ινσουλίνης με συνέπεια την αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Πρόκειται για μία αρκετά συχνή διαταραχή του μεταβολισμού. Η χρόνια υπεργλυκαιμία συνδυάζεται με μακροχρόνια βλάβη και δυσλειτουργία διαφόρων οργάνων και κυρίως των οφθαλμών, των νεφρών, της καρδιάς και των αρτηριών.

Μπορεί να προσβάλει διάφορα σημεία του ματιού, ένα από τα οποία είναι ο αμφιβληστροειδής χιτώνας που αντιστοιχεί στο βυθό του ματιού.

Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αφορά όλους του διαβητικούς ασθενείς είτε κάνουν χρήση ινσουλίνης, είτε όχι, και είτε είναι νεαρής ηλικίας ή εμφανίζουν την πάθηση σε μεγαλύτερες ηλικίες. Αποτελεί το πρώτο σε συχνότητα αίτιο μη αναστρέψιμης τύφλωσης στο Δυτικό κόσμο μεταξύ των ανθρώπων της παραγωγικής ηλικίας. Το 7,8% των Αμερικανών είναι διαβητικοί και από αυτούς υπολογίζεται ότι το 5% δεν έχει διαγνωσθεί.

Ο τριπλασιασμός των διαβητικών τα τελευταία 20 χρόνια αποδίδεται εν μέρει στην αύξηση του μέσου όρου ζωής, την παχυσαρκία από την παιδική ηλικία και το μεταβολικό σύνδρομο.

Εκτιμάται ότι περίπου δυόμισι εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως, σε παγκόσμιο επίπεδο, βιώνουν κάποιου βαθμού απώλεια της όρασης λόγω του διαβήτη κάτι που επηρεάζει την ποιότητα ζωής τους με τις ανάλογες κοινωνικές προεκτάσεις λόγω κόστους νοσοκομειακής φροντίδας, μειωμένης παραγωγικότητας και μακρόχρονης θεραπείας.

Τι είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια;

Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι η προσβολή των μικρών (τριχοειδών) αγγείων του αμφιβληστροειδούς.

Στα πλαίσια της γενικευμένης αγγειοπάθειας που προκαλεί ο σακχαρώδης διαβήτης, προσβάλλονται τα μικρής διαμέτρου αγγεία του αμφιβληστροειδούς με αποτέλεσμα την αύξηση της διαπερατότητας των τοιχωμάτων τους. Αυτό οδηγεί αφενός μεν στη ‘διαρροή’ συστατικών του αίματος στον περιβάλλοντα χώρο και αφετέρου στην ελλιπή οξυγόνωση της περιοχής.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας υψηλού κινδύνου είναι η διάρκεια της ασθένειας του διαβήτη. Η αμφιβληστροειδοπάθεια σπανίως εμφανίζεται τα πρώτα πέντε χρόνια από τη διάγνωση του διαβήτη. Επειδή η διάγνωση του διαβήτη και ειδικά του τύπου ΙΙ συνήθως γίνεται καθυστερημένα, μία πτώση της όρασης μπορεί να είναι μία προειδοποίηση.

Εάν η πάθηση δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα καταλήγει σε τύφλωση. Το 80% των πασχόντων από σακχαρώδη διαβήτη μετά από 15 χρόνια παρουσιάζουν βλάβες στα αγγεία του αμφιβληστροειδούς.

Διακρίνουμε δύο στάδια διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας

Μη παραγωγική: Στο στάδιο αυτό η εικόνα του βυθού παρουσιάζει μικροανευρύσματα, αιμορραγίες, εξιδρώματα και οίδημα στον αμφιβληστροειδή. Όταν η διαρροή συστατικών από το αίμα προς τους ιστούς, γίνεται στο πιο κεντρικό σημείο του αμφιβληστροειδούς (στην ωχρά κηλίδα) τότε έχουμε οίδημα ωχράς.

Παραγωγική: Λόγω της φτωχής κυκλοφορίας του αίματος στον αμφιβληστροειδή, δημιουργούνται ζώνες χαμηλής οξυγόνωσης (ισχαιμία). Το μάτι αντιδρώντας σε αυτή την κατάσταση δημιουργεί νέα παθολογικά αγγεία τα οποία είναι πολύ ευαίσθητα και μπορούν να αιμορραγήσουν. Το τελικό στάδιο της παραγωγικής αυτής μορφής περιλαμβάνει αιμορραγίες στο υαλώδες, ουλοποίηση, αποκόλληση και νεοαγγειακό γλαύκωμα το οποίο είναι επώδυνο, αντιμετωπίζεται δύσκολα και μπορεί ταχύτατα να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια της όρασης.

Εκτός από την αμφιβληστροειδοπάθεια οι διαβητικοί ασθενείς μπορεί να έχουν και άλλα οφθαλμολογικά προβλήματα. Όταν το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα δεν διατηρείται σταθερό προκαλείται διόγκωση, αλλαγή της διαθλαστικής δύναμης και θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού. Ο καταρράκτης παρουσιάζεται σε νεαρότερη ηλικία στους διαβητικούς.

Ο διαβήτης της εγκυμοσύνης δεν ενέχει κινδύνους για αμφιβληστροειδοπάθεια αλλά μία προϋπάρχουσα τέτοια πάθηση μπορεί να εξελιχθεί ταχύτερα κατά την περίοδο της κύησης.

Θεραπεία
Ο διαβητικός ασθενής θα πρέπει να γνωρίζει ότι το πιο σημαντικό που μπορεί να κάνει για την ασθένειά του είναι να ρυθμίζει σωστά το σάκχαρό του. Σύμφωνα με τις σύγχρονες μελέτες οι ασθενείς που παίρνουν ινσουλίνη και δεν έχουν εμφανίσει ή έχουν ήπιας μορφής διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια θα πρέπει να ακολουθούν τουλάχιστον συμβατική ή και εντατική αγωγή με ινσουλίνη.

Η αποτελεσματικότητα αυτής της αγωγής επιβεβαιώθηκε από μείωση του ποσοστού εμφάνισης αμφιβληστροειδοπάθειας κατά 75% και επιβράδυνση της εξέλιξής της κατά 50%. Επίσης διαβητικοί με χαμηλή γλυκοζηλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1C μικρότερη ή ίση από 7%) παρουσίασαν επιβράδυνση της εξέλιξης της αμφιβληστροειδοπάθειας κατά 25%.

Το απορυθμισμένο σάκχαρο προωθεί με γρηγορότερους ρυθμούς την διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Επίσης οι ασθενείς θα πρέπει να ρυθμίζουν την υπέρταση τους, την υπερλιπιδεμία (χοληστερίνη και τριγλικερίδια) αν υπάρχει και να περιορίζουν το κάπνισμα και το αλκοόλ.

Το οίδημα της ωχράς και κυρίως εάν προσβάλλει το κέντρο της είναι η συχνότερη αιτία απώλειας της όρασης η οποία μπορεί να προληφθεί με την θεραπεία με ακτίνες λέιζερ, αν η τελευταία γίνει στο σωστό χρόνο. Στην περίπτωση αυτή τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται τα τελευταία χρόνια με τις ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις (Avastin-Lucentis).

Λέιζερ επίσης χρησιμοποιείται όταν δημιουργηθούν ισχαιμικές περιοχές ή κυρίως όταν αρχίζουν να δημιουργούνται νεοαγγεία. Είναι μία άκρως αποτελεσματική θεραπεία για την υποχώρηση της νεοαγγείωσης και την αποφυγή σοβαρής απώλειας της όρασης. Είναι σχετικά ανώδυνη και γίνεται με μερικές συνεδρίες στο ιατρείο. Σε περίπτωση αιμορραγίας του υαλώδους δεν χρειάζεται επέμβαση εφόσον σχεδόν πάντα υποχωρεί σε μερικές εβδομάδες. Στόχος της θεραπείας είναι η διατήρηση των υγιών ιστών και η καταστροφή των ανώμαλων. Συνεπώς, η θεραπεία στοχεύει στον περιορισμό της βλάβης και όχι στην επιδιόρθωσή της. Η τελευταία, με τα σημερινά μέσα, δεν είναι εφικτή.

Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία ακόμη και της παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας ή οιδήματος ωχράς μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο τύφλωσης κατά 90% και είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της πάθησης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πάθηση μπορεί να υπάρχει χωρίς να δίνει συμπτώματα.

Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια δεν έχει οπτικά συμπτώματα στα αρχικά στάδια για αυτό οι διαβητικοί ασθενείς θα πρέπει να εξετάζονται προληπτικά ανά εξάμηνο. Εξάλλου όλες οι θεραπείες είτε είναι χειρουργικές είτε λέιζερ, είναι πολύ πιο αποτελεσματικές όταν χορηγούνται πριν την πλήρη αποδιοργάνωση του αμφιβληστροειδούς.

Η φλουοροαγγειογραφία και η οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) είναι δύο από τα διαγνωστικά μέσα, εκτός από την εξέταση στο μικροσκόπιο, τα οποία μας δίνουν απαραίτητες πληροφορίες για την κατάσταση των αγγείων, την ύπαρξη αιμορραγιών, την ύπαρξη οιδήματος της ωχράς κηλίδας και πως αυτό ανταποκρίνεται στην θεραπεία.

Σε περιπτώσεις νεανικού διαβήτη οι νεαροί ασθενείς θα πρέπει να εξετάζονται από οφθαλμίατρο το αργότερο πέντε χρόνια μετά την διάγνωση του διαβήτη.

Γυναίκες με διαβήτη που επιθυμούν να κυοφορήσουν θα πρέπει να εξετάζονται από οφθαλμίατρο συνήθως από την 24^η εβδομάδα και να ελέγχουν αυστηρά το σάκχαρό τους πριν την εγκυμοσύνη. Οι εξετάσεις θα πρέπει να γίνονται κάθε τρείς μήνες ή συχνότερα εάν η αμφιβληστροειδοπάθεια εξελίσσεται.

Οι γυναίκες που εμφανίζουν διαβήτη κατά την εγκυμοσύνη τους δεν πρέπει να ανησυχούν και αυτό δεν πρέπει να επηρεάζει την επιλογή τους για φυσιολογικό τοκετό ή καισαρική.

health.in.gr