Ο Ομηρικός λόγος στο Αρχαίο Θέατρο της Μαρώνειας

Ο κορυφαίος Έλληνας φιλόλογος την Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου στις 9 το βράδυ θα διαβάσει αποσπάσματα από τη νέα μετάφραση της Ιλιάδας που φέρει την υπογραφή του. Μαζί του μια από σημαντικότερες ηθοποιούς της γενιάς της, η Λυδία Φωτοπούλου.
Η σκηνοθεσία είναι του Θοδωρή Γκόνη, συμμετέχουν οι μουσικοί Βαγγέλης Κοντόπουλος (κοντραμπάσο) και Τάσος Καπζάλλας (πνευστά).

Το μεγαλύτερο πολιτιστικό κέντρο της χώρας ανοίγεται στην πόλη, την Ελλάδα και τον κόσμο. Στο κατώφλι των 21 χρόνων λειτουργίας του, το Μέγαρο εγκαινιάζει την νέα καλλιτεχνική του περίοδο με τρία ‘ταξίδια’ σε ισάριθμα αρχαία θέατρα της χώρας. Συνεργάζεται με τον Σταύρο Μπένο, τον Πρόεδρο του πολιτιστικού, μη κερδοσκοπικού σωματείου, «Διάζωμα» και ‘ταξιδεύει’ στη Μαρώνεια (στο πλαίσιο και σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Μαρώνειας και Σαπών 2011) την Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου, στο Ωδείο της Μεσσήνης (23/9) και το Ωδείο της Κω (28/9).

Το πρόγραμμα
Χώρος ιδανικός για αναγνωστική ερμηνεία ραψωδιών από την Ιλιάδα είναι το Αρχαίο Θέατρο της Μαρώνειας. Ο Δημήτρης Μαρωνίτης επέλεξε για να διαβάσει μαζί με τη Λυδία Φωτοπούλου δύο επεισόδια από δύο ραψωδίες της Ιλιάδας. Το ένα (η «Διός απάτη»), εντοπισμένο στη δεκάτη πέμπτη ραψωδία (Ξ 159 – 355) και το άλλο (η «Οπλοποιία», αλλιώς «Ασπίδα του Αχιλλέα») εντάσσεται στην δεκάτη όγδοη ραψωδία (Σ368 – 617). Και τα δύο αποσπάσματα διαφεύγουν από την εμπάθεια του ιλιαδικού πολέμου ανατρέποντας την παγιωμένη εικόνα ότι το ομηρικό αυτό έπος είναι μονοθεματικό, δηλαδή πολεμικό.

«Στην πραγματικότητα ο δραματικός (στο όριο επικής τραγωδίας) χαρακτήρας της Ιλιάδας προκύπτει από τη συμπλοκή και τη σύγκρουση τριών μεγαθεμάτων που είναι: ο πόλεμος, η ομιλία και ο νόστος. Ο πόλεμος, με το ισχυρότερο σθένος του στην Ιλιάδα (στην Οδύσσεια συμβαίνει το αντίθετο) προσβάλλει και κατά κανόνα εξαρθρώνει τις ομιλητικές σχέσεις των ανθρώπων (συζυγικές, παρασυζυγικές, αλλά και εταιρικές), που εκφράζουν την ειρηνική όρεξη του ανθρώπου για συνεύρεση: διαλογική ή σωματική· ερωτική ή φιλική. Συνάμα ο ιλιαδικός πόλεμος με το φονικό του μένος ακυρώνει τη δυνατότητα επιστροφής του πολεμιστή στο σπίτι του και στους δικούς του· στην καλύτερη περίπτωση αφήνει περιθώριο για να γυρίσει ο ήρωας στον τόπο του νεκρός. ΄Ετσι προκύπτει ο τύπος του νεκρώσιμου νόστου.» σημειώνει ο Δημήτρης Μαρωνίτης.
Όσο για τα δύο επεισόδια που θα αναγνώσουν με τη Λυδία Φωτοπούλου γράφει «αντιστέκονται, καθένα με τον τρόπο του, στο μεγάθεμα του πολέμου: Το πρώτο (η «Διός απάτη»), ανοίγει τολμηρά την αυλαία στον συζυγικό έρωτα του Δία και της ΄Ηρας, με χιούμορ και γοητευτικό λυρισμό, που θυμίζει Σαπφώ. Το άλλο (η «Οπλοποιία», αλλιώς:«Ασπίδα του Αχιλλέα») αποθεώνει την τέχνη: την ποιητική τέχνη μέσω της εικαστικής τέχνης· τον τυφλό ραψωδό μέσω του χωλού ασυναγώνιστου καλλιτεχνίτη Ηφαίστου. Πρόκειται για πραγματική αποκάλυψη.»

Το Αρχαίο Θέατρο
Το Αρχαίο Θέατρο της Μαρώνειας βρίσκεται στα νότια του ομώνυμου χωριού, στη θέση «Καμπάνα», στον Nομό Ροδόπης. Η Μαρώνεια ιδρύθηκε από Χιώτες αποίκους, στα μέσα του 7ου π.Χ. αιώνα. Η παράδοση αναφέρει ως οικιστή της Μαρώνειας τον Μάρωνα, ιερέα του Απόλλωνα. Στα ομηρικά έπη αναφέρεται η φιλοξενία και τα δώρα του Μάρωνα προς τον Οδυσσέα, όταν εκείνος βρέθηκε στη χώρα των Κικόνων. Η πόλη κατείχε σημαντική θέση στο διάβα των αιώνων μέχρι και τους βυζαντινούς χρόνους.
Το αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας βρισκόταν σε συνεχή χρήση από την ελληνιστική εποχή μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ. Χτίστηκε στο τέλος 4ου-αρχές 3ου αιώνα π.Χ. με νοτιοδυτικό προσανατολισμό, είχε 9 κερκίδες που χωρίζονταν από 8 κλίμακες και η χωρητικότητά του ήταν 3.000 θεατές. Η ορχήστρα ήταν χωμάτινη. Τη ρωμαϊκή περίοδο έγιναν μετατροπές για να πάρει τη μορφή αρένας, φιλοξενώντας πλέον παραστάσεις όπως θηριομαχίες και μονομαχίες. Τον 4ο αιώνα, όπως μαρτυρούν ευρήματα, σταμάτησε η χρήση του.
O χρόνος έσβησε το θέατρο από τη μνήμη των κατοίκων και η γη προφύλαξε τα αρχιτεκτονικά του μέλη καλύπτοντάς τα. Η πρώτη αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή έγινε τη δεκαετία του 1960 όπου και ταυτίστηκε η περιοχή του αρχαίου θεάτρου. Η ανασκαφή του αρχαίου θεάτρου άρχισε το 1981 από τη ΙΘ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Την επόμενη χρονιά ανακαλύφθηκε η ορχήστρα και σειρές καθισμάτων. Οι ανασκαφές διακόπηκαν το 1994 για να ξεκινήσουν έξι χρόνια αργότερα, το 2000, με υπεύθυνη την αρχαιολόγο Χρύσα Καραδήμα. Η αποκατάσταση του θεάτρου ξεκίνησε το 2005. H αποκατάσταση του μνημείου έγινε στη ρωμαϊκή φάση, την πληρέστερα διατηρημένη από τις τρεις Για την αναστήλωση του θεάτρου χρησιμοποιήθηκε υλικό που προέρχεται από την ίδια περιοχή με το αρχαίο υλικό του θεάτρου.
Το «Διάζωμα»

Η Κίνηση Πολιτών «Διάζωμα» με Πρόεδρο τον Σταύρο Μπένο, δημιουργήθηκε με στόχο τη μελέτη και ανάδειξη των αρχαίων ελληνικών θεάτρων.
«‘Όσοι συμμετέχουμε στο ΔΙΑΖΩΜΑ είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε πράξη την αγάπη μας για τα μνημεία και την πολιτιστική κληρονομιά. Επίκεντρο του ενδιαφέροντός μας είναι η ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων, η εξεύρεση πόρων και η ένταξή τους στην καθημερινότητα μας. Ανοιχτό σε όλους τους πολίτες το ΔΙΑΖΩΜΑ επιδιώκει να ανοίξει μια αγκαλιά για την προστασία των αρχαίων θεάτρων, αυτού του κορυφαίου επιτεύγματος της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής.»