«Κότσι»: Μήπως το χειρουργείο δεν είναι μονόδρομος;

«Βλαισός μεγάλος δάκτυλος» (ΒΜΔ) είναι ο ιατρικός όρος που χρησιμοποιούμε για περιγράψουμε το «κότσι». Στις περισσότερες συζητήσεις μεταξύ ειδικών και μή, η αντιμετώπηση του ΒΜΔ είναι συνιφασμένη με επώδυνα χειρουργία στο ένα ή και στα δύο πόδια ταυτόχρονα. Δύο εύλογα ερώτημα προκύπτουν: «Πρέπει όλα τα κότσια να χειρουργούνται»; και «Υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε την ασύμφορη σε χρόνο, πόνο και χρήμα χειρουργική επέμβαση»;

Ο ΒΜΔ εμφανίζεται σε άντρες και περισσότερο σε γυναίκες πάντα σε τρία εξελικτικά στάδια. Το πρώτο στάδιο (πρώιμο) χαρακτηρίζεται από ένα ελαφρύ στράβωμα του μεγάλου δάκτυλου προς τα υπόλοιπα δάκτυλα του ποδιού. Αυτή η εικόνα θα πρέπει να προβληματίσει τον ενδιαφερόμενο από νωρίς. Αυτό διότι το «στράβωμα» σημαίνει οτι υπάρχουν όλοι οι προδιαθεσικοί παράγοντες στο άκρο πόδι για να εξελιχθεί το κότσι προοδευτικά στο μη αντιστρέψημο τρίτο στάδιο. Το τελικό τρίτο στάδιο, πλήν της παραμόρφωσης, χαρακτηρίζεται και από αρθρίτιδα στην 1η ΜΤΦ άρθρωση. Για αυτό το τρίτο στάδιο πάντα χειρουργείται για να διορθωθεί η υπερβολική παραμόρφωση και να μειωθεί ο πόνος, που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό πλέον καθημερινές δραστηριότητες αλλά και τον τύπο υποδημάτων που μπορεί να φοράει ο πάσχοντας.

Από τα παραπάνω πρέπει να θυμάστε οτι κανείς δε γενιέται με χειρουργήσιμο κότσι. Το κότσι είναι μία προοδευτική παραμόρφωση στο πρώτο δάκτυλο που θα ξεκινήσει όταν το άκρο πόδι έχει προδιάθεση να δημιουργήσει κότσι. Το κότσι θα εξελιχθεί αν εσείς δεν κάνετε κάτι για να σταματίσετε την εξέλιξη του και απλά περιμένετε πότε θα φτάσετε στην ώρα του χειρουργείου.

Τη λύση σε αυτό το μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα δίνει η «Εφαρμοσμένη Εμβιομηχανική», η επιστήμη που ασχολείται με την διάγνωση και διόρθωση ανατομικών αποκλίσεων του ανθρώπινου σώματος από το φυσιολογικό. Ποιο συγκεκριμένα, οι δύο σπουδαιότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες που οδηγούν στην επώδυνη παραμόρφωση είναι το κοντό πρώτο μετατάρσιο και ο υπερβολικός πρηνισμός (δηλαδή η μείωση της ποδικής καμάρας). Εξωγενείς παράγοντες που επιταχύνουν τη πρόοδο παραμόρφωσης αποτελούν τα στενά παπούτσια και η ορθοστασία.

Το κότσι δεν χαρακτηρίζεται επιστημονικά ως κληρονομήσιμη παραμόρφωση. Οι αναφερόμενες όμως ανατομικές αποκλίσεις που προδιαθέτουν σε κότσι, μπορούν να κληρονομηθούν, και αν συνδιαστούν με εξωγενείς παράγοντες όπως στενά παπούτσια θα οδηγήσουν σε παραμόρφωση. Για αυτό δεν είναι τυχαίο που μητέρα και κόρη για παράδειγμα μπορεί να εμφανίσουν κότσι και μάλιστα στο ίδιο πόδι.

Η σημαντικότερη ίσως ανατομική απόκλιση που προδιαθέτει σε πλατυποδία και δευτερογενή ΒΜΔ, είναι η ανισοσκελία. Δηλαδή η ανατομική διαφορά στο μήκος των δύο ποδιών. Μάλιστα το δάκτυλο που αντιστοιχεί στο μακρύτερο πόδι είναι αυτό που συνηθέστερα στραβώνει πρώτο. Δεν είναι σκοπός του παρόντος άρθρου να αναλύσει τον τρόπο που συμβαίνει το παραπάνω φαινόμενο, αξίζει όμως να αναφερθεί ότι 85-90% του γενικού πληθυσμού έχει ανισοσκελία που δε θα καταφέρει ποτέ να διαγνώσει και αυτό από μόνο του είναι στατιστικά ένας σοβαρός παράγοντας που προδιαθέτει σε κότσι και δεν πρέπει να παραβλέπεται.

Από τη στιγμή που ο ΒΜΔ είναι μία εξελίξιμη κατάσταση, η γρήγορη αναγνώριση της παραμόρφωσης και η ακριβής διάγνωση των ανατομικών παρεκκλίσεων που προδιαθέτουν σε κότσι, αποτελούν τη λύση επιλογής για την αποφυγή ενός μελλοντικού χειρουργείου. Το πρώιμο και δευτερογενές στάδια μπορούν να αντιμετωπιστούν επιτυχώς με τη σωστή προσαρμογή ορθοτικών πελμάτων έσω υποδήματος. Πρόκειται για ειδικά σχεδιασμένα ορθοπεδικά πέλματα που φοριούνται καθημερινά με όλα τα παπούτσια προκειμένου να υποστηρίξουν ανατομικές παρεκκλίσεις και έτσι να προλάβουν την εξέλιξη του ΒΜΔ στο τρίτο μη αναστρέψιμο στάδιο.

Αν ανήκετε στη κατηγορία των «πρώην» ασθενών που έχουν πλέον χειρουργήσει το κότσι τους ή σκέπτεστε να χειρουργήσετε το παραμορφωμένο και ταλαιπωρημένο σας δάκτυλο, θα πρέπει να θυμάστε πως μία τοπική χειρουργική επέμβαση έχει κοσμητικό χαρακτήρα προς διευκόλυνση εφαρμογής υποδημάτων και μείωσης πόνου. Το χειρουργείο σπάνια επεμβαίνει στους πρωταρχικούς προδιαθεσικούς παράγοντες που μπορεί να είναι αρκετά απομακρυσμένοι από τη περιοχή όπως λόγου χάρη η διόλου ευκαταφρόνητη στατιστικά ανισοσκελία. Γι’ αυτό ακόμη και μετά το χειρουργείο, η εμβιομηχανική αξιολόγηση και κατασκευή ορθοτικών πελμάτων έσω υποδήματος είναι μονόδρομος. Σίγουρα όλοι μπορείτε να ανακαλέσετε μία περίπτωση όπου κάποιος στο οικείο σας περιβάλλον διόρθωσε χειρουργικά το κότσι του και μετά από 5-6 χρόνια η παραμόρφωση επανήλθε με περισσότερο πόνο.

Διευκρινίζεται ότι η έγκυρη διάγνωση των ανατομικών αποκλίσεων προς συνταγογράφηση πρότυπων ορθοπεδικών πελμάτων γίνεται από συγκεκριμένους επιστήμονες. Τα πέλματα πρέπει να τηρούν αυστηρά συγκεκριμένες προδιαγραφές και να κατασκευάζονται εξειδικευμένα για κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Τα έτοιμα πέλματα που βρίσκουμε σε ράφια φαρμακείων αποτελούν φτηνές επιλογές άλλα όχι λύση και σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να μεγαλώσουν το πρόβλημα.

Τέλος επειδή ο χρόνος και τα χρήματα σας, στις δύσκολες εποχές που διανύουμε, θα πρέπει να επενδύονται σε επαγγελματίες υγείας που πραγματικά γνωρίζουν το αντικείμενο τους και προσφέρουν αποτελεσματικές λύσεις, μην τυφλώνεστε από τεχνολογίες αιχμής. Οι μεταβλητές που αξιολογούνται στα ανθρώπινα εμβιομηχανικά του κάτω άκρου, προς συνταγογράφηση μιας τρισδιάστατης ορθωτικής συσκευής, είναι τόσες πολλές που δε μπορούν να αποτυπωθούν σε μία συσκευή δισδιάστατης μέτρησης της κατανομής πιέσεων κάτω από το πέλμα.