Όπως μια φράση που καταλήγει αγνώριστη περνώντας από παίκτη σε παίκτη στο παιχνίδι του «χαλασμένου τηλέφωνου», ο εγκέφαλός μας έχει την τάση να αλλάζει τις αναμνήσεις μας κάθε φορά που τις ανακαλούμε στη μνήμη, αποκαλύπτει ένα έξυπνο πείραμα σε μικρό αριθμό εθελοντών.

Τα αποτελέσματα της μελέτης που δημοσιεύεται στο Journal of Neuroscience υποδεικνύουν ότι οι αναμνήσεις αλλάζουν κάθε φορά που τις επαναφέρουμε στη σκέψη μας. Με άλλα λόγια, κάθε φορά που ανακαλούμε μια ανάμνηση, αυτό που θυμόμαστε δεν είναι το ίδιο το αρχικό συμβάν, αλλά αυτό που θυμηθήκαμε την προηγούμενη φορά.

«Οι αναμνήσεις δεν είναι απλώς εικόνες που παράγονται όταν ανατρέχουμε πίσω στο χρόνο στο αρχικό συμβάν. Είναι εικόνες που σταδιακά παραμορφώνονται από τις προηγούμενες φορές που το θυμηθήκαμε» εξηγεί η Ντόνα Μπριτζ του Πανεπιστημίου Νorthwestern στο Σικάγο.

«Η ανάμνηση ενός γεγονότος μπορεί να γίνεται όλο και πιο αναξιόπιστη με κάθε ανάκληση έτσι ώστε στο τέλος να καταστεί εντελώς ψευδή» επισημαίνει.

Η Μπριτζ δημοσιεύει τα αποτελέσματα των πειραμάτων σε 12 εθελοντές, συνολικά όμως είχε εξετάσει 70 άτομα στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής της. «Το ίδιο φαινόμενο παρουσιάστηκε σε όλους ανεξαιρέτως τους συμμετέχοντες. Είναι πραγματικά έντονο» σχολιάζει η ίδια.

Την πρώτη μέρα του πειράματος, οι εθελοντές κλήθηκαν να απομνημονεύσουν τις ακριβείς θέσεις 180 αντικειμένων που εμφανίζονταν πάνω σε ένα πλέγμα στην οθόνη του υπολογιστή. Τη δεύτερη και την τρίτη μέρα, οι συμμετέχοντες ξαναείδαν ένα μέρος από τα ίδια αντικείμενα και κλήθηκαν να τα επαναφέρουν στην αρχική τους θέση.

Η ανάλυση των αποτελεσμάτων αποκάλυψε ότι την τρίτη μέρα της δοκιμής οι εθελοντές ήταν πιθανότερο να τοποθετήσουν ένα αντικείμενο στη λανθασμένη θέση που το είχαν τοποθετήσει και την προηγούμενη μέρα, αντί στην αρχική του θέση.

«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η εσφαλμένη ανάκληση της θέσης του αντικειμένου τη δεύτερη μέρα επηρέασαν το πώς οι εθελοντές θυμούνταν τη θέση του αντικειμένου την τρίτη μέρα» εξηγεί η Μπριτζ.

«Η ανάκληση της ανάμνησης δεν ενίσχυσε απλά την αρχική σύνδεση, αλλά τροποποίησε την αποθήκευση της μνήμης έτσι ώστε να ενισχύει τη θέση που είχε ανακαλέσει ο εθελοντής στη δεύτερη θέση».

Την ερμηνεία αυτή δείχνουν εξάλλου να ενισχύουν τα αποτελέσματα του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος στο οποίο υποβλήθηκαν οι συμμετέχοντες τη δεύτερη μέρα της δοκιμής.

Η ανάλυση της εγκεφαλικής δραστηριότητας αποκάλυψε ένα χαρακτηριστικό ηλεκτρικό σήμα την ώρα που οι εθελοντές προσπαθούσαν να θυμηθούν την αρχική θέση του αντικειμένου. Και όσο πιο έντονο ήταν αυτό το σήμα, τόσο πιθανότερο ήταν να τοποθετήσουν οι εθελοντές το αντικείμενο στην ίδια θέση κατά την τρίτη μέρα του πειράματος.

«Το ισχυρό αυτό σήμα φαίνεται να δείχνει ότι μια νέα ανάμνηση σχηματιζόταν εκείνη τη στιγμή. Η νέα αυτή ανάμνηση δημιουργούσε την τάση για επανάληψη του ίδιου λάθους» αναφέρει η Μπριτζ.

Σύμφωνα με την ίδια, η τροποποίηση των αναμνήσεων με κάθε ανάκληση οφείλεται στην προσπάθεια του εγκεφάλου να προσαρμόσει τις αναμνήσεις σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον; «Αν θυμηθεί κανείς κάτι σε ένα νέο περιβάλλον και σε διαφορετικό χρόνο, ή ακόμα αν βρίσκεται σε διαφορετική διάθεση οι αναμνήσεις του είναι πιθανό να ενσωματώσουν τις νέες πληροφορίες» αναφέρει.

Όπως επισημαίνει, τα ευρήματα της μελέτης ίσως έχουν σημασία για την αναγνώριση υπόπτων στις αστυνομικές έρευνες. Όταν ένας μάρτυρας καλείται να αναγνωρίσει ένα πρόσωπο, είναι πιθανότερο να το κάνει σωστά με την πρώτη, αλλιώς οι αναμνήσεις του από το συμβάν ενδέχεται να επηρεαστούν από τους υπόπτους που παρουσιάστηκαν μπροστά τους.

Ακόμα και στην καθημερινή ζωή, όμως, το μάθημα που δείχνει να προκύπτει από τη μελέτη είναι ότι δεν πρέπει να έχουμε τυφλή εμπιστοσύνη στη μνήμη μας.

«Όταν κάποιος μου λέει ότι θυμάται ακριβώς τι έγινε, απλά γελάω» λέει η Μπριτζ.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Headlines