Τα αναψυκτικά πυροδοτούν την επιδημία παχυσαρκίας

Όπως αναφέρεται στο επιστημονικό έντυπο New England Journal of Medicine, οι τρεις έρευνες κατέβαλαν την μέγιστη προσπάθεια για να μελετήσουν αν πράγματι υφίσταται σχέση μεταξύ αναψυκτικών με ζάχαρη και παχυσαρκίας.

«Δεν γνωρίζω άλλη κατηγορία τροφίμων και ποτών, η εξάλειψη της οποίας θα συντελούσε σε απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα», εξηγεί ο Δρ Ντέιβιντ Λούντγουιγκ διευθυντής του Κέντρου Πρόληψης της Παχυσαρκίας του Ιδρύματος New Balance στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστόνης και επικεφαλής μιας εκ των ερευνών.

Παλαιότερες μελέτες είχαν καταλήξει σε αντικρουόμενα συμπεράσματα και οι παραγωγοί αναψυκτικών διαμαρτύρονται έντονα και αντικρούουν την άποψη ότι μια μόνο πηγή ημερησίων θερμίδων μπορεί να έχει τέτοια υπαιτιότητα για την παχυσαρκία.

«Γνωρίζουμε και το υποστηρίζει και η Επιστήμη, ότι η παχυσαρκία δεν προκαλείται αποκλειστικά από ένα τρόφιμο ή ποτό», αναφέρεται σε δήλωση της Αμερικανικής Εταιρείας Αναψυκτικών. «Μελέτες και αντιλήψεις που στοχεύουν αποκλειστικά τα ζαχαρώδη αναψυκτικά ή οποιαδήποτε άλλη συγκεκριμένη πηγή θερμίδων, δεν κάνει τίποτα χρήσιμο στην διευθέτηση του σοβαρού αυτού ζητήματος», υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση.

Μελέτη πάντως που δημοσιεύθηκε την τρέχουσα εβδομάδα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τουλάχιστον το 44% των ενηλίκων στις ΗΠΑ θα είναι παχύσαρκοι έως το 2030, συγκριτικά με το 35,7% σήμερα, επιβαρύνοντας το σύστημα υγείας κατά 66 δισ. δολάρια επιπλέον.

Την περασμένη εβδομάδα η πόλη της Νέας Υόρκης υιοθέτησε ρυθμιστικό κανόνα που απαγορεύει τη πώληση σακχαρωδών ποτών σε συσκευασίες μεγαλύτερες των 453 γραμμαρίων σε εστιατόρια και άλλα σημεία πώλησης που εποπτεύονται από το τμήμα υγεία της πόλης.

Τα σακχαρώδη ποτά έχουν μπει στο στόχαστρο επειδή από το 1997 μέχρι και το 2002 ο αριθμός των θερμίδων που καταναλώνουν οι Αμερικανοί έχει διπλασιαστεί, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, καθιστώντας τα την μεγαλύτερη μοναδική πηγή θερμίδων. Τα ποσοστά παχυσαρκίας μεταξύ των ενηλίκων από 15% στα τέλη της δεκαετίας του ’70 έχουν διπλασιαστεί.

Αν και οι περισσότερες μελέτες παρατήρησης καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι που πίνουν αναψυκτικά με ζάχαρη είναι πιθανότερο να είναι παχύσαρκοι, συγκριτικά με εκείνους που δεν πίνουν, δεν έχει τεκμηριωθεί σχέση αιτίου-αποτελέσματος. Οι άνθρωποι που πίνουν αναψυκτικά με ζάχαρη, ειδικά τα παιδιά, παρακολουθούν επίσης περισσότερες ώρες τηλεόραση και τρώνε πρόχειρα φαγητά πλούσια σε θερμίδες, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα η ζάχαρη σε υγρή μορφή να είναι ο κύριος υπαίτιος.

Μετα-ανάλυση 12 ερευνών που δημοσιεύθηκε το 2008 από επιστήμονα που τελικά κατέληξε να εργάζεται για την Αμερικανική Εταιρεία Αναψυκτικών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η σχέση μεταξύ ζαχαρωδών ποτών και δείκτη μάζας σώματος είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Στις μελέτες που τα παιδιά μείωσαν την πρόσληψη ζαχαρωδών ποτών καταγράφηκαν μετριοπαθή οφέλη, αλλά «κρίθηκαν ανεπαρκείς, καθώς οι περισσότερες είχαν μικρό δείγμα και ήταν μεσοπρόθεσμες», εξηγεί ο Δρ Μαρτιτζ Καταν από το Πανεπιστήμιο VU του Άμστερνταμ.

Στην μελέτη DRINK (Double-Blind Randomized Intervention in Kids), ο Ολλανδός ερευνητής χορήγησε σε 641 παιδιά 5-12 ετών με φυσιολογικό ΔΜΣ (κάτω από 17) 250 ml μη ανθρακούχου ποτού ημερησίως, με ζάχαρη ή τεχνητές γλυκαντικές ουσίες. Τα ροφήματα χωρίς ζάχαρη είχαν σχεδιαστεί έτσι ώστε να μοιάζουν και να έχουν γεύση όμοια με αυτά που περιείχαν ζάχαρη, ώστε τα παιδιά να μη μπορούν να τα διακρίνουν.

Το ένα τέταρτο των παιδιών σταμάτησε να πίνει τα αναψυκτικά. Μεταξύ εκείνων που συνέχισαν την έρευνα για 18 μήνες, τα παιδιά που δεν κατανάλωναν ζάχαρη πήραν λιγότερο σωματικό λίπος, κατά 1 κιλό και 0,36 μονάδες λιγότερο ΔΜΣ, συγκριτικά με τα παιδιά που ήπιαν αναψυκτικά με ζάχαρη.

«Όταν τα παιδιά αντικατέστησαν ένα αναψυκτικό με ζάχαρη με ένα χωρίς, ο οργανισμός τους δεν αντελήφθη την απουσία των θερμίδων και δεν το αντικατέστησε με άλλο τρόφιμο ή υγρό», εξηγεί ο Δρ Καταν.

Η μελέτη DRINK δεν απάντησε στο ερώτημα αν τα αναψυκτικά χωρίς θερμίδες μπορούν να είναι επιβοηθητικά για τα παχύσαρκα παιδιά.

Το ερώτημα απαντά η μελέτη που έγινε στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστόνης. Τα 110 παχύσαρκα παιδιά 15 ετών με ΔΜΣ περίπου 30, έλαβαν οδηγίες να μην πίνουν αναψυκτικά με ζάχαρη και ανάλογη ψυχολογική υποστήριξη.

Μετά από 12 μήνες οι έφηβοι είχαν μειώσει την κατανάλωση αναψυκτικών με ζάχαρη από 2 την ημέρα σε κανένα και την ημερήσια κατανάλωση θερμίδων κατά 454. Είχαν πάρει κατά μέσο όρο 1,6 κιλά. Όμως οι 114 έφηβοι που είχαν συνεχίσει την συνήθη κατανάλωση αναψυκτικών είχαν πάρει 3,5 κιλά κατά μέσο όρο και είχαν αυξήσει κατά 0,63 τις μονάδες του ΔΜΣ.

Δύο χρόνια μετά την έρευνα, οι έφηβοι που είχαν πιει αναψυκτικά χωρίς θερμίδες είχαν πάρει 4,3 κιλά και 0,71 μονάδες ΔΜΣ, συγκριτικά με τα 5,5 κιλά και την 1,0 μονάδα ΔΜΣ της άλλης ομάδας.

«Το περιβάλλον μπορεί να προάγει την κατανάλωση τροφών και ποτών πλούσιων σε θερμίδες, αναστέλλοντας την προσπάθεια του ατόμου να διατηρήσει μια συμπεριφορική αλλαγή που έχει επιτύχει, όπως η αποφυγή αναψυκτικών με ζάχαρη» σημειώνει ο Δρ Λούντγουιγκ.

Για να μελετήσουν τη σχέση γονιδίων-περιβάλλοντος-παχυσαρκίας, ερευνητές από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ εστίασαν σε 33.097 άτομα που είχαν πάρει μέρος στην διαρκή έρευνα Nurses’ Health Study, καταγράφοντας πόσο αναψυκτικά με ζάχαρη έπιναν και αν ήταν φορείς κάποιου εκ των 32 γονιδίων που σχετίζονται με την παχυσαρκία.

Η επίδραση των γονιδίων στην πιθανότητα να εξελιχθεί κάποιος σε παχύσαρκο ήταν διπλάσια μεταξύ αυτών που έπιναν ένα ή περισσότερα αναψυκτικά με ζάχαρη την ημέρα.

Αντίθετα, μια υγιεινή διατροφή χωρίς αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη μπορεί να διατηρήσει σε αδράνεια τα γονίδια της παχυσαρκίας.