Μασκαράδες και Μπαλ Μασκέ της παλιάς Αθήνας

Άνεμελιά, όμορφες στολές, χαμογελαστά πρόσωπα και πολύ γλέντι στους δρόμους στα σπίτια, στα κλαμπάκια της εποχής.
Ο αποκριάτικος εορτασμός στην Πλάκα, όπως και σήμερα ήταν ο τελικός προορισμός όλων των καρναβαλιστών.
Στις γειτονιές και όχι μόνο το περίφημο γαϊτανάκι ήταν αναπόσπαστο μέρος της καρναβαλικής φιέστας και ένα αποκριάτικο έθιμο, που ζει σήμερα μόνο στην επαρχία και τα χωριά.
Για όσους δεν το ξέρουν στο «Γαιτανάκι» οι μεταμφιεσμένοι χορεύουν γύρω από ένα κατακόρυφο κοντάρι, κρατώντας κορδέλες δεμένες στην κορυφή του. Με κάθε περιστροφή, οι κορδέλες τυλίγονται γύρω στο κοντάρι και επομένως κονταίνουν.
Μπαλ Μασκέ…για λίγους!
Τα Μπαλ Μασκέ ήταν μια ευκαιρία για να γλεντήσει η Αθήνα σε θρυλικούς χορούς μεταμφιεσμένων που τα είχαν όλα.

Ηταν ένα μπαλ μασκέ!
Το καρναβάλι της ελίτ

Το καρναβάλι ήταν κάποτε μια ευκαιρία για να γλεντήσει η Αθήνα σε θρυλικούς χορούς μεταμφιεσμένων που τα είχαν όλα. Τρανταχτά ονόματα της κοινωνικής, καλλιτεχνικής και πνευματικής ελίτ, αληθινά κοσμήματα και εντυπωσιακά κοστούμια που σχεδιάζονταν μήνες πριν, ακόμη και δια χειρός Τσαρούχη.
Μπορεί οι περισσότεροι να συνδέουν το καρναβάλι με την Πάτρα, μπορεί εσχάτως τοπικά ήθη και έθιμα από διάφορες περιοχές της χώρας να διαδόθηκαν – κυρίως λόγω τηλεόρασης – σε όλη την Ελλάδα, οι Απόκριες όμως ανέκαθεν εμπλέκονταν και με την αστική κουλτούρα.
Μεγάλη επιτυχία του μπαλ μασκέ του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία», του πιο φημισμένου στη δεκαετία του 1950, όπου όλοι πήγαιναν ντυμένοι ντόμινο με απαραίτητο αξεσουάρ τη μάσκα. Ετσι, μη γνωρίζοντας ποιος είναι ποιος, απολάμβαναν το «καλυμμένο» φλερτ με απρόσμενα επακόλουθα, αφού λόγω μεταμφίεσης πολύ συχνά ο σύζυγος φλερτάριζε τη σύζυγο.
Την ίδια εποχή, άλλοι χοροί μεταμφιεσμένων που εθεωρούντο high ήταν το «the place to be» του Ιππικού Oμίλου, της Ενωσης Θεατρικών Συγγραφέων, του ξενοδοχείου «Σεσίλ» στην Κηφισιά και του «Κινγκ Τζορτζ».
Η ιδιοκτήτριά του Καίτη Καλκάνη οργάνωνε κάθε χρόνο στο «Tudor Hall» το περίφημο bal de tête (στόλιζαν μόνο το κεφάλι και μακιγιάριζαν το πρόσωπο).
Δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε, τη δεκαετία του 1950, το κορυφαίο πάρτι της Λητώς Κατακουζηνού, με σταθερούς καλεσμένους τον Γιάννη Τσαρούχη (που επιμελείτο και την αποκριάτικη αμφίεσή της), τον Ελύτη, τον Χατζηκυριάκο – Γκίκα, τον νεαρό, τότε, ποινικολόγο Αλέξανδρο Λυκουρέζο και λοιπά μέλη της αθηναϊκής ελίτ.
Περιελάμβανε και διαγωνισμό μεταμφίεσης, όπου σχεδόν πάντα το πρώτο βραβείο το έπαιρνε η ίδια η «ξανθιά αρχόντισσα της Πλατείας Συντάγματος».
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι μεγάλες οικογένειες (Καρέλλα, Μπότση, Νομικού, Μπρούδου) λες και συναγωνίζονταν σε ποιο σπίτι θα γίνει το με μεγαλύτερο απόηχο αποκριάτικο πάρτι.
Η μόδα τότε ήταν να έχουν κάποιο συγκεκριμένο θέμα και οι παλιοί Αθηναίοι θυμούνται το πάρτι «Μια βραδιά στο λιμάνι» όπου οι μεγαλοκυρίες των Αθηνών ντύθηκαν όλες πόρνες.
Πολύ συχνά ο αριθμός των καλεσμένων επέβαλε την ενοικίαση ολόκληρου κοσμικού κέντρου και η «Oμπέρζ» στη Βαρυμπόμπη ανακηρύχθηκε σε «ναό» της αποκριάτικης διασκέδασης.
Εκεί είχε κάνει πάρτι ο Νίκος Φαρμάκης με θέμα «Μάγιερλινγκ» εμπνευσμένο από την κινηματογραφική επιτυχία της εποχής.
Τα κουτσομπολιά ήθελαν καλεσμένους και τους πρωταγωνιστές της ταινίας Oμάρ Σαρίφ και Κατρίν Ντενέβ, οι οποίοι όμως δεν κατάφεραν να παραβρεθούν.
Λίγα χρόνια αργότερα ένα αντίστοιχο πάρτι, εμπνευσμένο από τις σταρ του Χόλιγουντ, έγινε και στις «9 Μούσες» της οδού Ακαδημίας, όπου η Ντόλυ Γουλανδρή ντύθηκε Μέι Γουέστ, ενώ ανάλογα εντυπωσιακά κοστούμια φόρεσαν και grandes dames, όπως η Πανδώρα Τσαλδάρη και η Ντόντα Βορίδη.
Στα sixties, η Ζωζώ Σαπουντζάκη έγινε και «Βασίλισσα του καρναβαλιού», κερδίζοντας τον τίτλο με διαφορά… στήθους από τη Ρίκα Διαλυνά.
Η Σαπουντζάκη είχε μανία με τα αποκριάτικα κοστούμια, τα οποία της έραβε, όπως και τις πιο εξαντρίκ τουαλέτες της, ο Γιώργος Μανούσκος.
Στο σπίτι της στην οδό Λήμνου έκανε την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς ένα πάρτι που τελείωνε το πρωί της Καθαράς Δευτέρας.
Το καρναβάλι των μικροαστών!

Οι μικροαστοί, δηλάδη ο λάος. Με τα γαϊτανάκια κατεβάινουν ορδές από μασκαράδες στην Πλάκα, το «άντρο» του κρνάβαλου. Ατραξιόν μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1980), καραμούζες, σεπαρντίνες, κομφετί, πλαστικά ρόπαλα που προσγειώθηκαν σε πολλά κεφάλια μασκαράδων, μάσκες που έκρυβαν την αληθινή ταυτότητά μας, ταβερνάκια, κρασί με θέα την ακρόπολη.
Αναφερόμαστε βέβαια σε εποχές με αυστηρές αρχές και ήθη, οπότε οι μάσκες των αποκριάτικων κοστουμιών ήταν μια καλή ευκαιρία για να παραμεριστούν οι αναστολές.