Η μάθηση της γλώσσας «αρχίζει από τη μήτρα»

Τα έμβρυα όχι μόνο ακούν ήχους από το εξωτερικό περιβάλλον αλλά επί πλέον σχηματίζουν αναμνήσεις των λέξεων που ακούν συχνά ενώ βρίσκονται στη μήτρα. Αυτό ανακάλυψαν φινλανδοί επιστήμονες εντοπίζοντας αυτές τις αναμνήσεις στον εγκέφαλο νεογέννητων μωρών. Η ανακάλυψη, η οποία επιβεβαιώνει για πρώτη φορά με «απτό» τρόπο προηγούμενα ευρήματα, υποδηλώνει ότι η μάθηση της γλώσσας αρχίζει προτού καν γεννηθούμε.

Αναζήτηση στον εγκέφαλο των νεογέννητων

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι τα νεογέννητα αναγνωρίζουν τραγούδια και ήχους του περιβάλλοντας που άκουγαν ως έμβρυα μέσα στην κοιλιά της μητέρας τους ή ότι επιδεικνύουν αμέσως μεγαλύτερη εξοικείωση με τους ήχους της γλώσσας των γονέων τους σε σχέση με τους ήχους μιας ξένης γλώσσας. Οι μελέτες του είδους όμως βασίζονταν στην εξέταση της συμπεριφοράς των μωρών –ένα «μέτρο» το οποίο δεν μπορεί να αξιολογηθεί με απόλυτη αξιοπιστία.

Προκειμένου να διερευνήσουν κατά πόσον τα μωρά αρχίζουν να μαθαίνουν να ξεχωρίζουν τις λέξεις προτού γεννηθούν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι με επικεφαλής τον γνωσιακό νευροεπιστήμονα Εινο Παρτάνεν ακολούθησαν μια διαφορετική προσέγγιση, αναζητώντας τα ίχνη των αναμνήσεων συγκεκριμένων λέξεων στον εγκέφαλό τους. «Από τη στιγμή που θα ακούσουμε μια λέξη, αν αυτή επαναληφθεί αρκετά συχνά, σχηματίζουμε μια ανάμνησή της η οποία ενεργοποιείται στον εγκέφαλο όταν θα ακούσουμε ξανά τον ήχο της» εξήγησε ο ερευνητής μιλώντας στο ειδησεογραφικό τμήμα της επιθεώρησης «Science».

Επανάληψη, μήτηρ «μητρικής» μαθήσεως

Οι επιστήμονες «στρατολόγησαν» για το πείραμά τους γυναίκες που βρίσκονταν στο τρίτο τρίμηνο της κύησης – στάδιο κατά το οποίο θεωρείται ότι ενεργοποιούνται τα τμήματα του εγκεφάλου του εμβρύου που σχετίζονται με την επεξεργασία του ήχου. Οι μέλλουσες μητέρες χωρίστηκαν σε δυο ομάδες: οι εθελόντριες της μιας ομάδας έπρεπε να ακούνε καθημερινά μια σειρά από επαναλαμβανόμενους ήχους – συγκεκριμένα μια λέξη χωρίς νόημα («τατατά»), η οποία μερικές φορές ακουγόταν με διαφορετικό τονισμό ή με ελαφρώς διαφορετική προφορά. Οι εθελόντριες της ομάδας ελέγχου δεν άκουσαν κανέναν ήχο.

Πέντε ημέρες μετά τον τοκετό οι ερευνητές «έπαιξαν» τις ίδιες ηχογραφήσεις στα 33 νεογέννητα, εξετάζοντας παράλληλα τον εγκέφαλό τους με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα. Παρατήρησαν ότι τα μωρά που είχαν ακούσει τους ήχους μέσα στη μήτρα εμφάνιζαν πιο έντονη εγκεφαλική δραστηριότητα και σε συγκεκριμένο μοτίβο όταν άκουγαν την επινοημένη λέξη. Επίσης εμφάνιζαν τη λεγόμενη «αντίδραση στο παράταιρο» όταν άκουγαν τις αλλοιωμένες εκδοχές της λέξης ενώ η εγκεφαλική δραστηριότητα ήταν εμφανώς πιο έντονη στα νεογέννητα που ως έμβρυα την είχαν ακούσει συχνότερα (ορισμένες από τις εθελόντριες είχαν φθάσει να ακούσουν τις ηχογραφήσεις ως και 25.000 φορές).

Γνώσεις πριν από την κούνια

Οι αντιδράσεις αυτές, τονίζουν οι επιστήμονες στο σχετικό άρθρο τους στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences», υποδηλώνουν ότι τα μωρά θυμούνταν τη λέξη που άκουσαν ενώ ήταν έμβρυα και αναγνώριζαν τη συμβατική προφορά της. «Αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι το έμβρυο μπορεί να μάθει πολύ περισσότερες και λεπτομερείς πληροφορίες από ό,τι νομίζαμε» πρόσθεσε ο Δρ Παρτάνεν, τονίζοντας ωστόσο ότι τα ευρήματα δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι οι μέλλοντες γονείς μπορούν να αυξήσουν τις γλωσσικές δεξιότητες των παιδιών τους μιλώντας τους ενώ βρίσκονται ακόμη στην κοιλιά.

Η ανακάλυψη θεωρείται εξαιρετικά σημαντική από ειδικούς του τομέα, καθώς έρχεται να ενισχύσει την άποψη ότι η μάθηση τελικά αρχίζει πριν από την κούνια. «Η ομάδα των επιστημόνων που διεξήγαγε τη μελέτη είναι καταξιωμένη και τα αποτελέσματά της είναι πράγματι πειστικά» σχολίασε στο «Science» η Πατρίσια Κουλ, νευροεπιστήμονας του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον στο Σιάτλ η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Σε συνδυασμό με προηγούμενες μελέτες υποδηλώνουν ότι η μάθηση της γλώσσας αρχίζει μέσα στη μήτρα».

Bήμα Science

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ