Ο Βούδας και η Αγάπη

Διαχρονική σοφία για σύγχρονες σχέσεις

Σε αυτό το βιβλίο, ο Λάμα Όλε Νύνταλ μοιράζεται με τους αναγνώστες τη 2.500 ετών διαχρονική σοφία του Βούδα και μεθόδους που μπορούν να εφαρμοστούν και σήμερα στις ανθρώπινες σχέσεις στην καθημερινή ζωή, όπως τις διδάχτηκε κατά τη μαθητεία του μαζί με τη γυναίκα του Χάνα δίπλα στους μεγαλύτερους γιόγκι του Θιβέτ στα Ιμαλάϊα.

Ένα βιβλίο χρήσιμο ως «εργαλείο» τόσο για τους άντρες όσο και για τις σύγχρονες γυναίκες που θέλουν να πετύχουν διάρκεια και ευτυχία στις σχέσεις.

Έχοντας ζήσει μια ζωή πλούσια σε εμπειρίες, ο Δανός Λάμα Όλε Νύνταλ ταξιδεύει αδιάκοπα προσκεκλημένος για να διδάξει τους χιλιάδες λαϊκούς μαθητές του στις δημόσιες ομιλίες και στα 600 Βουδιστικά Κέντρα του Διαμαντένιου Δρόμου, που ίδρυσε μαζί με τη γυναίκα του Χάνα από το 1972, σε 50 χώρες σε όλο τον κόσμο. Επισκέπτεται την Ελλάδα από το 1973 κάθε χρόνο για να δώσει δημόσιες ομιλίες.

Στο βιβλίο, εξερευνά την αγάπη και τη συντροφικότητα, από τη βουδιστική σκοπιά. Εξηγεί πώς μια βουδιστική προσέγγιση των σχέσεων μπορεί να μας βοηθήσει να χαλαρώσουμε το πνεύμα μας, να εγκαταλείψουμε τις άσχημες συνήθειες και να αξιοποιήσουμε τη συντροφική ζωή για την ανάπτυξή μας και για το όφελος όλων των γύρω μας. Χρήσιμες, κατανοητές, εφικτές και πρακτικές συμβουλές για το πώς μπορούν τα ζευγάρια να αναπτύξουν μια ουσιαστική σχέση ζωής και ταυτόχρονα να επιτύχουν την προσωπική εξέλιξη και ολοκλήρωση.

Δίχως δογματισμό και ηθικολογία, αλλά με σοφία και ένα ελεύθερο πνεύμα, εξηγεί τον καρμικό σύνδεσμο μεταξύ των ανθρώπων, τη θεμελιώδη τάση για αναζήτηση της ευτυχίας μέσω της ερωτικής σχέσης και παρέχει πρακτικές συμβουλές για όλα τα ζητήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει ένα σύγχρονο ζευγάρι: προσκόλληση, χωρισμό, οικογένεια, διαζύγιο, υιοθεσία, θάνατο του συντρόφου κ.ά.

Επίσης αναλύει όλο το σύστημα των βουδιστικών διδασκαλιών σχετικά με την απόλυτη ιδιότητα που γενικά ονομάζουμε αγάπη, δηλαδή τα ονομαζόμενα Τέσσερα Αμέτρητα, τα οποία είναι: η Αμέτρητη Αγάπη, ως ευχή ώστε όλα τα όντα να είναι ευτυχισμένα, η Αμέτρητη Ευσπλαχνία, ώστε όλα τα όντα να απαλλαγούν από κάθε δυστυχία, η Αμέτρητη Συμμετοχική Χαρά για όλα τα ουσιαστικά πράγματα που συμβαίνουν στους άλλους και η Αμέτρητη Αταραξία, που είναι η κορωνίδα της ευγενούς αυτής ιδιότητας, δηλαδή η διατήρηση της ίδιας φιλεύσπλαχνης στάσης προς όλους, εχθρούς ή φίλους, καλούς ή κακούς.

Το τελευταίο μέρος του βιβλίου εστιάζει στις βουδιστικές τάντρες, δηλαδή στις ύψιστες βουδιστικές θεωρήσεις και μεθόδους. Εδώ, μέσω της ένωσης των ιδιοτήτων και ενεργειών του άνδρα και της γυναίκας επιτυγχάνεται η φώτιση, δηλαδή η πλήρης ανάπτυξη του πνεύματος.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι διαλογισμοί που παρατίθενται σε κάθε κεφάλαιο αποτελούν ένα πρακτικό εργαλείο για τον καθένα που εμπνέεται από τις θεωρήσεις αυτές, ώστε η άμεση εμπειρία να επαληθεύσει τη διανοητική κατανόηση.

«Στην πραγματικότητα, στον τομέα της αγάπης και της διαίσθησης οι σοφοί άνδρες πάντα άκουγαν τις γυναίκες τους. Σ’ αυτή την αρένα, οι κυρίες είναι οι μεγάλοι παιδαγωγοί. Εάν ένας άνδρας προσπαθήσει να κατανοήσει τις εσωτερικές καταστάσεις της γυναίκας, το δυνατό και γοητευτικό φάσμα των συναισθημάτων της, αρχικά θα εκπλαγεί, αλλά στη συνέχεια θα εισαχθεί σε ένα πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό. Στην πορεία θα δει τον εαυτό του ως φίλο της, ως προστάτη και βοηθό της και θα της προσφέρει ασφάλεια, αυτοπεποίθηση και χαρά. Η ώριμη γυναίκα από την πλευρά της με φυσικό τρόπο θα μελετήσει τί μπορεί να κάνει για τον άνδρα και πιθανά για τη μελλοντική οικογένειά τους. Ο καθένας που επιθυμεί να απολαύσει μια ευτυχισμένη σχέση, δεν θα πρέπει να σκέφτεται το τι μπορεί να αποκομίσει. Αυτό που είναι σημαντικό είναι το τι μπορεί να δώσει…»
Ο μεταφραστής Στράτος Κεχαγιόγλου

Αποσπάσματα του βιβλίου

Σελίδα: 23
…το κάρμα, που σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει πεπρωμένο ή μοίρα, είναι ο σπουδαίος φίλος όλων. Δίνει στον καθένα τη μοναδική και τεράστια ελευθερία να σπείρει με συνέπεια τους σπόρους για τους καρπούς που επιθυμεί αργότερα να δρέψει. Ως εκ τούτου, με την αγάπη σπέρνει κανείς συνεχώς τους σπόρους για την επιτυχία ή την αποτυχία μιας σχέσης. Γνωρίζοντάς το αυτό, γίνεται κάποιος ιδιαίτερα υπεύθυνος για την ευτυχία ή τη δυστυχία των ανθρώπων που του έχουν ανοιχτεί. Το αυξανόμενο δέσιμο σε μια ερωτική σχέση οδηγεί σε μια εξαιρετικά ταχεία ωρίμανση των θετικών και αρνητικών εντυπώσεων στο πνεύμα των δύο συντρόφων.

Σελίδα: 28
Μια πετυχημένη σχέση ανθεί από την προθυμία και των δύο συντρόφων να θέτουν το καλό του άλλου πάνω από το δικό τους. Όταν ο άνδρας βλέπει τη γυναίκα του σαν μια βασίλισσα κι αυτή του φέρεται σαν να είναι βασιλιάς, το ευγενές τους στιλ διαλύει κάθε περιορισμό στην ανάπτυξη. Με αυτή την εμπλουτιστική προσέγγιση αναδύεται μια ζωντανή αγάπη που τους ολοκληρώνει.

Σελίδα: 32
…οι βουδιστές προσπαθούν πάντα να βλέπουν το δυναμικό στα όντα και το καλό σε κάθε κατάσταση, διότι σύμφωνα με την κατανόησή τους, η θεώρηση αυτή θα τους οδηγήσει πιο κοντά στην αλήθεια από ό, τι ένας δύσκολος τρόπος σκέψης. Αυτή η στάση, με την οποία βλέπει κανείς το κάθε τι στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, είναι θεμελιώδης για την ενεργοποίηση της ευτυχίας σε μια σχέση, αλλά γενικά και στο πνεύμα του καθένα. Για να είναι κανείς πραγματικά σε θέση να ανοιχτεί προς τον άλλον, θα πρέπει να βιώνει και να θαυμάζει τη γυναίκα ως μια έκφραση της θηλυκής έμπνευσης ή, αντίστροφα, να αντιλαμβάνεται τον άνδρα ως εκδήλωση της αρσενικής δύναμης. Εάν η θεμελιώδης αυτή βουδιστική θεώρηση μπορεί να διατηρηθεί μόνιμα ή τουλάχιστον να ανανεώνεται συχνά, τότε η αγάπη, ο κόσμος και τα πάντα στη ζωή γίνονται για κάποιον ένα δώρο.

Σελίδα: 45
Εάν οι σύντροφοι κατανοούν πλήρως το ότι μια ευτυχισμένη ζωή είναι, κατά κύριο λόγο, εφικτή με τη σωστή προσέγγιση και ότι σε πολλές περιπτώσεις η δυστυχία σε μια σχέση δείχνει περισσότερο την αδεξιότητα παρά τη μοίρα, τότε θα θέλουν να μάθουν πώς να κατευθύνουν συνειδητά τη ζωή τους. Θα αντιληφθούν ότι δεν μπορούν να κάνουν πολλά για τους άλλους, εάν δεν έχουν τον έλεγχο πάνω στον ίδιο τους τον εαυτό. Αυτό δίνει ένα πρόσθετο κίνητρο για να αναλάβουν τον έλεγχο της ζωής τους. Εάν κανείς συνειδητοποιεί ότι ουσιαστικά όλοι πασχίζουν για την ευτυχία και ότι οι επιζήμιες πράξεις και οι συνέπειές τους πηγάζουν από την άγνοια και την έλλειψη ωριμότητας παρά από κακία, τότε οι προσωπικές καθώς και οι ηθικές πιέσεις χάνουν την ισχύ τους. Οι βουδιστές δεν παγώνουν από το φόβο της τιμωρίας, ούτε πέφτουν σε μελαγχολία και απελπισία εξαιτίας ενός φανταστικού πεπρωμένου. Αντίθετα προσεγγίζουν τις καταστάσεις με θετική αποφασιστικότητα. Σε τελική ανάλυση, οι αιτίες μπορούν να αλλαχτούν ενόσω δεν έχουν ακόμη ωριμάσει. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη κι αν κάποιος έχει κάνει κάτι πολύ βλαβερό, μπορεί να προκύψει από αυτό κάτι ωφέλιμο ή διδακτικό. Για το μετασχηματισμό αυτό, χρειάζεται κανείς τη θέληση να κόψει τις ρίζες του προβλήματος αποσύροντας τις ενοχλητικές εντυπώσεις από το υποσυνείδητο.

Σελίδα: 48
Οι άνθρωποι έχουν καρμικούς συνδέσμους με αυτούς που ερωτεύονται. Στην πραγματικότητα, αυτό αληθεύει σε όλες τις περιπτώσεις όπου βιώνεται μια «έντονη οικειότητα». Όσο βαθύτερη είναι και όσο περισσότερο διαρκεί μια σχέση, τόσο πιο πιθανό είναι το ότι οι σύντροφοι μοιράστηκαν στο παρελθόν ισχυρές εντυπώσεις σε μυστικά και σε βαθύτερα επίπεδα. Από αυτή τη άποψη, οι συνειδητές ευχές και οι δυνατές πράξεις που ενεργοποίησαν μαζί, έχουν το μέγιστο αντίκτυπο. Αυτοί οι οποίοι ως ζευγάρι έσπειραν θετικές εντυπώσεις για να φέρουν κάτι καλό στον κόσμο, θα βρουν τη σχέση τους, σε αυτή τη ζωή, ευλογημένη από χαρούμενα και απροσδόκητα γεγονότα. Εάν, αντίθετα, στη διάρκεια της προηγούμενης ζωής τους έκλεψαν μαζί ένα καραβάνι και σκότωσαν κάποιους ή κατέστρεψαν συνειδητά καλές σχέσεις άλλων – και οι πράξεις τους αυτές δεν εξαγνίστηκαν από το πνεύμα τους – πιθανότατα θα βιώσουν πόνο στη μελλοντική τους σχέση και θα περάσουν δύσκολες ώρες μέχρι να απαλλαγούν ο ένας από τον άλλον.

Σελίδα: 61
Στο Βουδισμό, η σεξουαλικότητα είναι μέρος της ζωής. Τα σεξουαλικά όργανα αποτελούν πηγές χαράς και μπορούν να παράσχουν ζωτική δύναμη. Δίνει κανείς χαρά στο σύντροφό του με το σώμα του και δεν σκέφτεται μόνο τον εαυτό του. Πέραν τούτου, ο Βούδας δεν έκανε πολλά σχόλια γι’ αυτό το θέμα. Έβλεπε τους ανθρώπους ως συναδέλφους του κι άφησε τους ίδιους να αποφασίσουν για τη ζωή τους στην κρεβατοκάμαρα.

Σελίδα: 70
Ο θυμός – μαζί με την άσχημη ουρά του που είναι η κακοβουλία, το μίσος, η δυσαρέσκεια, ο φθόνος κλπ – είναι εντελώς ενάντια στη φύση μιας στοργικής σχέσης και θα πρέπει να αναγνωρίζεται ως μια σοβαρή ασθένεια που προκαλεί τεράστια καταστροφή.

Σελίδα: 69
Η κάθε παρατήρηση των έμβιων όντων, είτε αυτά είναι μεγάλα είτε μικρά, δείχνει πόσο θέλουν να βιώσουν την ευτυχία και πόσο δυσάρεστος τους είναι ο πόνος. Εφόσον αυτό ισχύει παντού, καμιά άλλη πράξη δεν συνδέει δυο ανθρώπους βαθύτερα και σε πιο σημαντικά επίπεδα από όσο το να δείχνουν έλεος. Ανεξάρτητα αν είναι με το σώμα, το λόγο ή το πνεύμα, ποτέ δεν θα πρέπει να χάνει κανείς μια ευκαιρία για να κάνει κάτι καλό για τους άλλους.

Σελίδα: 75
Σε μια ανοιχτή, βαθιά και ειλικρινή σχέση μαθαίνει κανείς με καθολικό τρόπο, που συμπεριλαμβάνει όλες τις πλευρές της ζωής. Ένας δεσμός μεταξύ δύο ελεύθερων ανθρώπων δημιουργεί χώρο και χαρά και ενεργοποιεί ευρείες περιοχές επαφής που οδηγούν στην ανάπτυξη. Η απόφαση να είναι ο ένας παρών για τον άλλον δημιουργεί υπευθυνότητα, καθώς και εσωτερική ασφάλεια. Αυτό διαλύει την αδράνεια που προκαλούν οι συνήθειες, κάνοντας εφικτή την ταχεία προσωπική εξέλιξη. Εάν οι δυο σύντροφοι αμοιβαία εκπληρώνουν τις επιθυμίες του άλλου, τότε η προσωπική τους σχέση είναι στα καλύτερά της και προσφέρει μια ζωή με πλούτο εμπειριών και για τους δυο τους.

Σελίδα: 115
Παρόλο που τα ενοχλητικά συναισθήματα παρέχουν επίσης θέρμη και δράμα, δεν ωφελούν, όπως για παράδειγμα μας θερμαίνει η φωτιά από την καύση ενός πεσμένου δέντρου. Μοιάζουν περισσότερο με μια χούφτα χαρτονομίσματα που πέφτουν από μια τσέπη μέσα σε μια σόμπα και καθώς ανεπιτυχώς προσπαθεί κανείς να τα τραβήξει έξω, καίει και τα χέρια του. Τα ενοχλητικά συναισθήματα είναι ακριβά και δυσάρεστα και ο αρχικός στόχος είναι να αναγνωριστούν ως τέτοια.

Σελίδα: 160
Η αγάπη, το έλεος, η συμμετοχή στη χαρά και η αταραξία αποτελούν μαζί το εξαιρετικότερο κίνητρο που μπορεί κανείς να αναπτύξει για τους άλλους. Ένα τέτοιο κίνητρο συχνά παρατηρείται σε ζευγάρια ή σε οικογένειες που έχουν λειτουργήσει καλά για χρόνια και έχουν μοιραστεί πολλές εμπειρίες. Είτε λόγω του καλού κάρμα από προηγούμενες ζωές, είτε λόγω της σοφίας που έχει αναπτυχθεί, οι σύντροφοι φέρονται ο ένας προς τον άλλον με τρόπο που εμπνέει εμπιστοσύνη και φέρνει ανάπτυξη. Από εδώ, μόνο μικρά βήματα χρειάζονται για να επεκταθεί η πλούσια αυτή στάση προς όλα τα ανθρώπινα όντα.

Σελίδα: 169
Ένα ζευγάρι βιώνει το ύψιστο επίπεδο πληρότητας και εδραιώνει τη βάση για μόνιμη χαρά, όταν αποφασίζουν να πιούν μαζί από τη μοναδική παντοτινή πηγή, που είναι ο πλούτος και η τελειότητα του πνεύματος. Μόνο το πνεύμα βιώνει ευτυχία και οι πλουσιότερες και ασφαλέστερες σχέσεις τρέφονται μέσω της ισχυρής επιθυμίας των συντρόφων να γνωρίσουν το πνεύμα και να ωφελήσουν τους άλλους μέσω αυτής της γνώσης. Η γέφυρα, η οποία δημιουργείται από τους ανθρώπους που ανοίγονται προς τους συντρόφους τους, σταδιακά οδηγεί σε μια στάση του «Εμείς» προς όλα τα όντα. Η απεριόριστη αυτή ευτυχία δεν ακούγεται μόνο καλά. Είναι επίσης απελευθερωτική και δίνει τη βεβαιότητα που υπερνικά όλα τα διλήμματα: εάν κάποιος σκέφτεται τον εαυτό του, τότε έχει προβλήματα, εάν σκέφτεται τους άλλους, τότε έχει να εκπληρώσει ενδιαφέροντα καθήκοντα.

Σελίδα: 289
Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο των διδασκαλιών, τόσο σημαντικότερο γίνεται το θηλυκό στοιχείο. Στο πρώτο επίπεδο της Τεραβάντα (μοναχισμού), υπάρχει ένας καλός λόγος για τον οποίο το θηλυκό θεωρείται ως ενόχληση. Εδώ, είναι κάποιος μοναχός και δεν πρέπει να ελκύεται από το αντίθετο φύλο. Στο δεύτερο, «πρακτικό» επίπεδο του Μεγάλου Δρόμου, το θηλυκό εκπροσωπεί τη διαίσθηση που είναι έμφυτη στο χώρο και είναι συμπληρωματική της αρσενικής «δραστηριότητας». Στο τρίτο και απόλυτο επίπεδο, δηλαδή στο Διαμαντένιο Δρόμο, η γυναίκα παρέχει την έμπνευση. Αυτή είναι ο «χώρος» που δίδει γέννηση στη δυνατότητα του κάθε τι και είναι αναντικατάστατη για τη βίωση της ύψιστης ευδαιμονίας. Η γυναίκα συμπληρώνει τον άνδρα. Αυτός κατέχει τις μεθόδους, συμπεριφέρεται με παιχνιδιάρικο τρόπο, καταλύει τα πράγματα ή τα ανατρέπει και κατέχεται από περιέργεια για την αλλαγή. Το εσωτερικό του τοπίο είναι σαν ένα ηλεκτρόνιο που στρέφεται με έξαψη γύρω από τον πυρήνα του ατόμου. Η γυναίκα, από την άλλη, είναι ο ίδιος ο πυρήνας: το κέντρο όλων, διαισθητική και συνδετική από τη φύση της.