16ο ΦΝΘ: Όταν το ντοκιμαντέρ συναντά τη μυθοπλασία

Όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια το ντοκιμαντέρ και η μυθοπλασία «ανταλλάσσουν» μεθόδους κινηματογράφησης και αφηγηματικά υλικά. Πρόκειται για μία τάση που φάνηκε και στη Θεσσαλονίκη, καθώς μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα ντοκιμαντέρ, θα μπορούσαν να είναι ταινίες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι Η Εικόνα που Λείπει του Ρίτι Παν, ένα ιδιαίτερο ντοκιμαντέρ που κατάφερε να φτάσει μέχρι τις υποψηφιότητες των Όσκαρ, όχι όμως στην κατηγορία του ντοκιμαντέρ, αλλά σε εκείνη της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.

Ο Παν αναζητά μία εικόνα που λείπει: μια εικόνα ανάμεσα στο 1975 και το 1979, οπότε οι Ερυθροί Χμερ κυβερνούσαν την Καμπότζη. Μη μπορώντας να την ανακαλύψει, την κατασκευάζει. Χρησιμοποιώντας κουκλάκια από πηλό, αφηγείται την ιστορία τη δική του και της οικογένειάς του.

Δεν πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ συνεντεύξεων, αλλά για μία προσωπική καταγραφή με κινηματογραφικούς όρους.

Αντίστοιχα, προσωπική είναι και η Ελένα της Πέτρα Κόστα. Η δημιουργός ακολουθεί τα χνάρια της αδελφής της, ηθοποιού, από τη Βραζιλία στη Νέα Υόρκη. Την αναζητά και τη βρίσκει άλλοτε σε παλιά βίντεο και άλλοτε σε κομμάτια της ίδιας της ύπαρξής της. Φοβούμενη ότι της μοιάζει υπερβολικά, αποφασίζει να αφηγηθεί την ιστορία της.

Η σκηνοθέτιδα το κάνει αυτό με τρόπο ιδιαίτερα κινηματογραφικό: παίζοντας με τον φακό, με εξαιρετική φωτογραφία, ακόμα και με την ίδια να ερμηνεύει στην οθόνη τους φόβους και τις ανησυχίες της, αφηγείται το οικογενειακό της τραύμα.

Η Γιαέλ Αντρέ, στο ντοκιμαντέρ της Όταν θα γίνω δικτάτορας, προχωρά ένα βήμα παρακάτω. Αφού έψαξε και συγκέντρωσε από παζάρια βίντεο γυρισμένα σε φιλμ των 8 χιλιοστών, δημιούργησε μια ιστορία με αυτά που διαθέτει ομοιότητες –τουλάχιστον ως προς την αφήγηση- με την Αμελί.

Παράλληλα, τις υπνωτιστικές της εικόνες συνοδεύει η ιστορία του φίλου της Ζορζ και η απορία για το τι θα συνέβαινε εάν στο σύμπαν υπήρχαν άπειρες δυνατότητες.

Η ίδια περιγράφει το ντοκιμαντέρ της ως «ντοκιμαντέρ επιστημονικής φαντασίας» και η αλήθεια είναι ότι βαδίζει σε μία λεπτή γραμμή στο όριο τεκμηρίωσης και μυθοπλασίας.

«Δεν μου αρέσει αυτός ο διαχωρισμός» λέει η ίδια μετά την προβολή της ταινίας της. «Γιατί οι άνθρωποι να μην μπορούν να είναι ελεύθεροι και να έχουν διαφορετικές δυνατότητες;» αναρωτιέται.

«Εγώ θέλω να είμαι ήρωας και ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας και γουέστερν και επιστημονικής φαντασίας».

Αποστολή: Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ