Η τελευταία συνέντευξη του Μισέλ Φουκό, 30 χρόνια μετά τον θάνατό του

Λίγες μέρες πριν από την επέτειο 30 χρόνων από τον θάνατο του σπουδαίου γάλλου διανοητή Μισέλ Φουκό, η εφημερίδα Liberation δημοσιεύει σε αποκλειστικότητα ηχητικό ντοκουμέντο από την τελευταία του συνέντευξη: Μια συζήτηση με τον καθηγητή φιλοσοφίας Αντρέ Σκαλά και τον συγγραφέα Ζιλ Μπερναντέτ που είχε πραγματοποιηθεί στις 29 Μαΐου του 1984, λίγα μόλις 24ωρα πριν από τη νοσηλεία του φιλοσόφου ο οποίος έφυγε από τη ζωή νικημένος από το AIDS< στις 25 Ιουνίου του 1984.

Η τελευταία συνέντευξη ενός από τους σπουδαιότερους διανοητές του 20ου αιώνα, παρατίθεται όπως ακριβώς παραδόθηκε στη Libe, μόλις πριν από λίγες μέρες, από κοντινούς ανθρώπους του Φουκό, μαζί με ορισμένες επιπλέον κασέτες που αποτελούν το μοναδικό διαθέσιμο ηχητικό της απόσπασμα.

Ο ίδιος δεν μπόρεσε βέβαια να τη ξαναδιαβάσει αλλά την εμπιστεύτηκε στον σύντροφό του Ντανιέλ Ντεφέρ να την επεξεργαστεί και να τη χρησιμοποιήσει με σύνεση. Κάποια αποσπάσματα της ίδιας συνέντευξης είχαν δημοσιευθεί και στο μεταθανάτιο ανθολόγιο συνεντεύξεων, σκέψεων και ομιλιών του φιλοσόφου, ενώ άλλα είχαν χρησιμοποιηθεί και στις 29 Ιουνίου του 1984 ως αφιέρωμα στη μνήμη του.

Η δημοσίευση αυτή από τη Libe, 30 χρόνια μετά από τον θάνατο του Φουκό, συμπίπτει με την αγορά από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας σε συνεργασία με ιδιώτες χορηγούς 3,8 εκατομμυρίων αρχείων εξαιρετικής ποιότητας, στα οποία περιλαμβάνονται 37.000 χειρόγραφα (μεταξύ των οποίων ο τελευταίος τόμος της «Ιστορίας της Σεξουαλικότητας: Η Επιμέλεια του Εαυτού»), καθώς και 29 σπιράλ τετράδια του προσωπικού ημερολογίου του φιλοσόφου.

Στη συνέντευξη που είχε παραθέσει τότε ο Φουκό, συνέχιζε να θέτει ερωτήματα γύρω από τα προβλήματα που δομούν τον «νέο-φιλελευθερισμό», τα οποία όπως σημειώνει η Libe, εξακολουθούν να είναι παρόντα, ακόμη και 30 χρόνια μετά τον θάνατό του: Πειθαρχία, επιτήρηση, σεξουαλικότητα, ταυτότητα… Αυτός είναι και ο λόγος που η σκέψη του Μισέλ Φουκό χαρακτηρίζεται διαχρονική, αλλά και απαραίτητη για την κατανόηση του σύγχρονου κόσμου.

Ο Φουκό την περίοδο που παραχωρούσε την τελευταία του συνέντευξη μόλις είχε λάβει από το τυπογραφείο τα βιβλία του «Η Χρήση των Ηδονών» και «Η Επιμέλεια του Εαυτού» και μιλούσε για το ζήτημα του υποκειμένου, τη σεξουαλικότητα και τον τρόπο ύπαρξης… Παρά την κακή ποιότητα της κασέτας σε ορισμένα σημεία, που καθιστά δυσδιάκριτα τα λόγια του, μπορούμε να τον ακούσουμε συχνά να γελάει, ακόμα και να βήχει ανά διαστήματα, ενώ ανακαλύπτουμε νέες πτυχές του χαρακτήρα και του έργου του.

«Πολλά θέματα που πραγματεύομαι στα βιβλία μου δεν λέγονται ξεκάθαρα και δεν θα μπορούσαν να καταστούν σαφή εξαιτίας του ίδιου του τρόπου που θέτουν τον προβληματισμό μου», παραδέχεται για πρώτη φορά ο Φουκο.

Σχετικά με την έννοια της ύπαρξης, του στυλ και της σεξουαλικότητας στην αρχαιότητα δηλώνει πως: «Αυτή η έννοια του στυλ, μου φαίνεται πολύ σημαντική στην αρχαία ηθική. Μου φαίνεται ότι στα κείμενα της ελληνικής φιλοσοφίας του 3ου ή του 2ου αιώνα π.Χ. μέχρι τον 3ο αιώνα μ.Χ. υπήρχε μικρή αντίληψη σχετικά με την αγάπη, που να έχει επικυρωθεί με κάποιον τρόπο, διότι υπήρχε ήδη η γνώση μιας άλλης εμπειρίας, της εμπειρίας του μεγάλου ερωτικού πάθους».

Οσο για τους λόγους που επέλεξε να ασχοληθεί και να αναλύσει τη σεξουαλικότητα κατά την αρχαιότητα αναφέρει χαρακτηριστικά πως: «Εχοντας ήδη ξεκινήσει να γράφω για την ιστορία της σεξουαλικότητας, συνειδητοποίησα ότι το έργο μου δεν προχωρούσε, κυρίως, εξαιτίας του προβλήματος που ανέκυπτε γύρω από την σεξουαλική ηθική και τότε συνειδητοποίησα ότι «Θέλω να μάθω περί τίνος πρόκειται»».

«Θα μπορούσα βέβαια να ασχοληθώ με τη σεξουαλικότητα στον 17ο ή 18ο αιώνα, αλλά από τον 19ο αιώνα και μετά θα έπρεπε να αφιερώσω πολύ περισσότερο χρόνο. Ωστόσο, με τα κλασσικά χρόνια ήξερα ότι θα διασκέδαζα περισσότερο».