Άρθουρ Μίλερ: Ανήσυχη πένα που άφησε ιστορία

Μαζί με τον Τένεσι Ουίλιαμς ήταν από τις πιο πολυσυζητημένες πένες του 20ου αιώνα. Ο Τένεσι Ουίλιαμς εμπνεόταν κατά ένα μεγάλο βαθμό από την ανισσόροπη οικογενειακή κατάσταση που βίωσε μικρός, ενώ ο Άρθουρ Μίλερ ασκούσε με τον τρόπο του κριτική στην αμερικανική πολιτική και στις εκάστοτε κυβερνήσεις των ΗΠΑ.

Έργο – σταθμός στην καριέρα του θεωρήθηκε το κλασσικό έργο «O Θάνατος του Εμποράκου», μέσα από το οποίο καθρεπτίζεται η άποψή του για το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, αλλά και για την ίδια την κοινωνία.

Σημαντικά έργα του Μίλερ και τα «Ήταν όλοι τους παιδιά μου», «Μετά την πτώση», «Πάνω από τη γέφυρα», «Οι μάγισσες του Σάλεμ», ενώ κατά τη δεκαετία του ’90 έγραψε τέσσερα θεατρικά έργα («Κατρακυλώντας από το όρος Μόργκαν», «Σπασμένο γυαλί», «Ο τελευταίος Γιάνκι», «Οι σχέσεις του κυρίου Πίτερς»), δύο σενάρια («Everybody wins» το 1990, με τον Νίκ Νόλτε και την Ντέμπρα Γουίνγκερ και τις «Μάγισσες του Σάλεμ» το 1996, με τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις και τη Γουαϊόνα Ράιντερ) και μια νουβέλα («Plain Girl» – «Ενα κοινό κορίτσι», το 1995).

Τα τελευταία του θεατρικά έργα ήταν τα «Resurrection Blues» και «Finishing Pictures», γραμμένα το 2002 και το 2004 αντίστοιχα.

Τον Μίλερ εκτός από το θέμα των ανισοτήτων, τον ενδιέφερε και η ισχύς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αρθρογραφώντας στους «New Υοrk Times», διαμαρτυρόταν με τον τρόπο του για τη λογοκρισία, ενώ υπερασπιζόταν τους καλλιτέχνες που βρίσκονταν στη φυλακή.

To Θέατρο Τέχνης και το Εθνικό σήκωσαν πρώτα την αυλαία των έργων του Μίλερ, ενώ δεν άργησαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα και ελεύθεροι θίασοι.

Ανάμεσα στις διακρίσεις που έλαβε ο Μίλερ ήταν εκείνη το 1949 όταν κέρδισε το Πούλιτζερ για τον «Θάνατο του Εμποράκου».

Θεατρικά του έργα που κέρδισαν παγκόσμια φήμη ήταν εκτός από το «Ο θάνατος του εμποράκου», και τα «Ηταν όλοι τους παιδιά μου», «Μετά την πτώση», «Πάνω από τη γέφυρα», «Οι μάγισσες του Σάλεμ», ενώ διασκευάστηκαν σε σενάρια για τον κινηματογράφο. Το 1961 έγραψε τους «Αταίριαστους», που ήταν και η τελευταία ταινία της Μονρόε.

Όσο για την προσωπική του ζωή, δεν θα ξεθωριάσει ο , μικρής διάρκειας, γάμος του με τη τη Μέριλιν Μονρόε. Τη θλίψη του ότι η Μέριλιν Μονρόε θα μείνει στη συνείδηση όλων μόνο ως σύμβολο του σεξ έξεφρασε μέσα από την αυτοβιογραφία του το 1987.

Ο Άρθουρ Μίλερ έφυγε από τη ζωή στις 10 Φεβρουαρίου 2005, σε ηλικία 89 ετών.

Μιλώντας για το θέατρο είχε πει σε συνέντευξή του: «Aν κάποιοι επιμένουν να αντιμετωπίζουν το θέατρο ως ένα άλλου είδους σχολείο, η αντίληψη αυτή έχει τελειώσει για μένα».

Ελισάβετ Σταμοπούλου