Νίκος Ξυδάκης: «Ο «Ερωτόκριτος» θα χαθεί μόνο εάν γίνει μια κοσμογονική καταστροφή»

Το 2000 μας παρουσιάσατε το άλμπουμ «Τέσσερις δρόμοι για τον Ερωτόκριτο» και 15 χρόνια μετά σας συναντάμε ζωντανά μαζί με τον Λουδοβίκο των Ανωγείων σε «Δυο δρόμους για τον Ερωτόκριτο». Ποιος από τους δυο σας επιθυμούσε περισσότερο για αυτή τη συνύπαρξη επί σκηνής;
«Κοινή επιθυμία μας ήταν εδώ και καιρό. Ανανεώθηκε εφέτος στα Υακίνθεια που διοργανώνει ο Λουδοβίκος στα Ανώγεια. Με αφορμή ένα αφιέρωμα στον Βιτσέντζο Κορνάρο παρουσιάσαμε μετά από χρόνια τον Ερωτόκριτο. Τώρα τις επιθυμίες μας δεν τις μετρήσαμε να δούμε ποιανού υπερέχει. Πιστεύω πως είναι ισοβαρείς!»

Τι θα μας παρουσιάσετε λοιπόν επί σκηνής από το ποίημα του Βιτσέντζου Κορνάρου και ποιες ομοιότητες θα έχει με το έργο που μας παρουσιάσατε δισκογραφικά το 2000;
«Η σκηνή που με ενδιέφερε ήταν αυτή που προσέρχονται Αρχοντόπουλα από όλη την Ελλάδα να διεκδικήσουν μαχόμενοι με κονταροχτυπήματα την Αρετούσα. Είναι μία ιεροτελεστία, ένα τελετουργικό σαν μία χορογραφία. Η αφήγηση, ο ρυθμός και οι μελωδίες κάνουν μία μικρή εικοσάλεπτη σύνθεση. Στον ήχο έχει προστεθεί ένα σαξόφωνο. Σε σχέση με το πιο αναγεννησιακό ύφος της ηχογράφησης, μοιάζει να ακούμε αυτή την παμπάλαιη ιστορία σήμερα σε ένα μπαρ.»

Τι επίδραση επιθυμείτε να έχει η μουσική σας παράσταση, στο κοινό που θα έρθει να την παρακολουθήσει;
Ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης λέει πως το ποίημα αυτό του Κορνάρου δεν φωνάζει, μιλάει και αυτό είναι όλο! Και ένας άνθρωπος -συνεχίζει- που μιλά σωστά είναι μεγάλη ανακούφιση. Νομίζω πως αυτό ταιριάζει και στον Λουδοβίκο και κάτι τέτοιο θα επιχειρήσουμε να μοιραστούμε με όσους θελήσουν να μας ακούσουν. Να μεταδώσουμε ένα μέρος αυτού του σπουδαίου έργου, που κρατιέται ακόμα ζωντανό. Μετά μουσικής βέβαια, στην περίπτωσή μας.»

Πόσο δύσκολο ήταν να «περπατήσει» ο Ερωτόκριτος της κρητικής παράδοσης σε πιο «έντεχνα» μονοπάτια;
«Δεν έχουμε να κάνουμε με ένα πρωτόγονο έργο, στην επώνυμη παράδοση της Λογοτεχνίας ανήκει. Είναι ήδη ένα έντεχνο και περίτεχνο ποίημα που κατάφερε να αγγίξει την κοινή ευαισθησία. Εξάλλου έχουν γίνει αρκετά πράγματα και στη μουσική, στη ζωγραφική, στο θέατρο. Μία συνομιλία μαζί του θα συνεχιστεί, φαντάζομαι.»

Τι σας δυσκόλεψε περισσότερο στη μελοποίηση του κρητικού αυτού έπους;
«Καταρχήν η ίδια η απόφαση να καταπιαστεί κανείς με ένα τόσο σημαντικό έργο. Έπειτα να βρεις το σωστό τόνο. Να ισορροπήσει ο επικός χαρακτήρας αυτών των σκηνών, το τελετουργικό αυτό, με μία προσωπική ερμηνεία.»

Τι είναι ο Ερωτόκριτος για εσάς;
«Και μόνο που πρόκειται για έναν τεράστιο γλωσσικό πλούτο αρκεί. Είναι ένα κεφάλαιο που δεν πρόκειται να χρεοκοπήσει, εκτός εάν γίνει μια κοσμογονική καταστροφή ή εξαφανιστεί ο κόσμος που μιλάει ελληνικά.»

Ποιος στίχος του Ερωτόκριτου αγγίζει περισσότερο τις δικές σας ευαίσθητες χορδές;
«Σε κάθε περίσταση αλλάζει αυτή η προτίμηση. Μπορεί να επιλέξει κανείς ένα πλήθος από εκπληκτικούς στίχους. Εδώ οι περιγραφές των αρετών, των στολών, των ηρώων και η παρουσίαση του ανδρισμού είναι στην καλύτερή της ώρα. Η μεταποίηση του «Πολέμου» σε μάχη για το καλό και το ωραίο, είναι από τις ωραιότερες στιγμές του Ερωτόκριτου.»

Πώς θα ήταν ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα αν τους τοποθετούσαμε στο σήμερα; Ποια στοιχεία θα «κουβαλούσαν» μαζί τους;
«Εάν δει κανείς τα πρόσωπα αυτά σήμερα σαν ένα ξεπερασμένο παλαιό ρομαντισμό, φοβάμαι πως καμία ομοιότητα δεν θα αναγνωρίσει… Κάτι όμως μπορεί να σημαίνει η απήχηση που έχουν τελευταία πολλά ερωτικά τραγούδια της Κρήτης και η μουσική της. Φαίνεται πως κάτι επιζεί από αυτή την παράδοση. Σε κάθε περίπτωση, για να θυμηθώ και πάλι τον Σεφέρη που λέει πως αυτά τα πρόσωπα είναι μέσα στη φύση των πραγμάτων, θα μας δίνουν πάντα πολλή συγκίνηση αλλά και πολλές πικρές σκέψεις…»

Συνέντευξη: Τζωρτζίνα Ντούτση