Μαρία Γοργία: «Το γυμνό σώμα αποκαλύπτει την ιστορία κάθε ανθρώπου»

Διαθέτετε πολυετή εμπειρία στο χορό με τη νέα σας χορογραφία να ακούει στο όνομα «Στην άκρη του βατήρα». Θα θέλατε να μας εξηγήσετε το μήνυμα του χορευτικού;
Πρόκειται για μια γυναίκα της εποχής της σημερινής κρίσης που διακατέχεται από φόβους, άγχη, αντιφάσεις, υπαρξιακές αγωνίες, έλλειψη αποφασιστικότητας, αλλά και από μια αίσθηση ονειροπόλησης. Θραυσματικές σκηνές, που αρχικά φαίνονται να αναφέρονται σε διαφορετικές προσωπικότητες γυναικών, συμπληρώνουν ένα αντιφατικό και πολύμορφο παζλ μιας προσωπικότητας που βρίσκεται στο μεταίχμιο. Στην άκρη του βατήρα.

Γιατί επιλέξατε να δημιουργήσατε μια αποκαλυπτική χορογραφία; Από τις μέχρι τώρα δουλειές σας θα λέγατε ότι η συγκεκριμένη είναι η πιο ρηξικέλευθη;
Θα έλεγα απλώς, ότι είναι η δουλειά που αντανακλά περισσότερο από άλλες τις προσωπικές μου αγωνίες, τους δικούς μου υπαρξιακούς προβληματισμούς. «Αποκαλυπτική», αν μπορεί κανείς να το πει έτσι, είναι λοιπόν στο προσωπικό επίπεδο. Αν και έχω κάνει στο παρελθόν κι άλλα έργα που έχουν στοιχεία ή επιρροές από τη ζωή μου, το έργο «στην άκρη του βατήρα» είναι ένα έργο που έχει στον πυρήνα του το προσωπικό στοιχείο, τη δική μου προσωπική κρίση.

Το γυμνό μαρτυρά κατά κύριο λόγο πόνο και κρίση;
Όχι, το γυμνό γενικά μπορεί να μη μαρτυρά και τίποτα άλλο παρά έναν αισθητισμό… Ωστόσο για μένα ό,τι χρησιμοποιείται αποκλειστικά για αισθητικούς λόγους καταλήγει σε μια τέχνη διακοσμητική που δε με αφορά. Το γυμνό σε αυτό το έργο μαρτυρά κατά κύριο λόγο την πορεία από τη νεότητα προς το γήρας. Σε άλλο σημείο του έργου το γυμνό ξεπηδά μέσα από ένα χώρο καθημερινότητας, όπου, σε μια άλλη κουλτούρα, το δημόσιο γυμνό ανάμεσα στα ίδια φύλα, είναι σύνηθες, δεν προκαλεί και δε σημαίνει κάτι άλλο. Εδώ εμφανίζεται για να δημιουργήσει μια διπλή αντίφαση: το γυμνό ως δείγμα άνεσης και εξωστρέφειας σε μια ανατολίτικη κουλτούρα που σε άλλους τομείς είναι έντονα εσωστρεφής και το γυμνό ως μια ιδιωτική αλλά συνάμα κοινωνική δράση, που συνηθίζεται σε ένα συγκεκριμένο δημόσιο χώρο και παρατίθεται σε ένα performans χώρο διαδρώντας με ένα δυτικό κοινό.

Τα «χαρίζει» σε έναν καλλιτέχνη;
Δεν ξέρω αν «χαρίζει» κάτι. Εγώ το χρησιμοποιώ σε έργα μου όταν θεματολογικά είναι αναγκαίο. Σε καμία περίπτωση δε θα έβαζα ένα ημίγυμνο ή μια ενδυματολογική αναπαράσταση γυμνού. Όπου χρειάζεται στην αφήγηση ένα ή περισσότερα γυμνά σώματα, εκεί πρέπει να υπάρχουν, γυμνά. Γενικότερα, η δική μου προσέγγιση είναι ρεαλιστική: θέλω οι δράσεις να γίνονται πραγματικές, όπως στην αληθινή ζωή. Στο βαθμό που αυτό γίνεται βεβαίως, μια και ο θεατρικός χωροχρόνος έτσι κι αλλιώς αλλοιώνει την έννοια του ρεαλισμού. Υπάρχουν ακόμα ταμπού σε σχέση με το γυμνό σώμα στην Eλλάδα, αλλά ευτυχώς, στις τέχνες τουλάχιστον, αυτό έχει ελαττωθεί.

H εκφραστικότητα και η αμεσότητα αυξάνονται μέσω του γυμνού;
Αρκετά συχνά, μπορώ να πω πως ναι. Το δέρμα, οι μύες, οι νευρώνες, ακόμα και τα οστά, όλα γίνονται ορατά και συμβάλουν στην εκφραστικότητα του performer. Εξαρτάται όμως και από την τελική εικόνα στην οποία στοχεύει ο δημιουργός (σκηνοθέτης, χορογράφος, εικαστικός κτλ). Μπορεί, για παράδειγμα, σε μια μεγάλη θεατρική σκηνή, με κατάλληλους φωτισμούς να παραχθούν εικόνες γυμνού αρκετά «άυλες» και αποστασιοποιημένες. Το γυμνό σώμα αποκαλύπτει την ιστορία κάθε ανθρώπου. Όσο μεγαλώνουμε, τόσο περισσότερες λεπτομέρειες συνήθως αποκτά αυτό το «γλυπτό» .

Σας φοβίζουν ενδεχόμενα επικριτικά σχόλια συντηρητισμού για την παράσταση;
Όχι, δε με φοβίζουν επικριτικά σχόλια συντηρητισμού. Ο συντηρητικός άνθρωπος δεν είναι «δυνατός» στα σχόλια άλλωστε…

Θα θέλατε να μας μιλήσετε για την εμπειρία από τη συνεργασία σας με ομάδες χορού από το Χονγκ Κονγκ;
Συνεργάστηκα μια φορά, πολλά χρόνια πίσω, το 1997. Η εμπειρία ήταν μοναδική, κυρίως ως εμπειρία γνωριμίας με μια τόσο διαφορετική χώρα και κουλτούρα. Έμεινα εκεί 3 εβδομάδες για πρόβες και παραστάσεις. Οι συντελεστές εκεί ήταν αρκετά οργανωμένοι και σχολαστικοί κάποιες φορές. Με εντυπωσίασε αρκετά η φιλοδυτική τους προσέγγιση. Ήταν θαυμαστές του δυτικού πολιτισμού, και ταυτόχρονα ήθελαν να διατηρήσουν ζωντανή τη δική τους παράδοση.

Ο αυτοσχεδιασμός και οι πιο αντισυμβατικές τεχνικές ενυπάρχουν στη δουλειά σας;
Ναι, είναι ουσιαστικά στοιχεία και τα δυο. Από τα πρώτα χρόνια που άρχισα το αμάλγαμα, οι αντισυμβατικές τεχνικές, οι πειραματισμοί, και ο δομημένος αυτοσχεδιασμός ήταν πρωταγωνιστές στις πρόβες μας. Δουλεύουμε πολύ με δομημένο αυτοσχεδιασμό, τόσο για τη δημιουργία της βασικής κινητικής γλώσσας κάθε έργου, όσο και σε μεθύστερα στάδια, για τη δημιουργική ανανέωση του κινητικού λεξιλογίου. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιώ αρκετό λόγο στα έργα. Ο αυτοσχεδιασμός είναι ουσιαστικός και για τη χρήση του λόγου τη σχέση του λόγου με το σώμα, αλλά και σε κάποιες περιτπώσεις, για τη δημιουργία κειμένου.

Ποιους σύγχρονους χορευτές θαυμάζετε;
Για να πω την αλήθεια, έχω σταματήσει από πολύ νέα να θαυμάζω χορευτές! Οι χορευτές μπορούν να με συγκινήσουν πάνω στη σκηνή και αυτό δεν είναι καθόλου ασήμαντο βεβαίως. Θαυμάζω όμως μερικούς χορογράφους, (Pina Bausch, Trisha Brown για να αναφέρω τα πιο τρανταχτά ονόματα) και τελευταία περισσότερο σκηνοθέτες. Στους πιο σύγχρονους καλλιτέχνες όμως, όπως για παράδειγμα είναι ο Romeo Castellucci, ή ο Ostenmaier, μπορεί να συμβεί να τους θαυμάσω πολύ για κάποια έργα τους, ενώ για άλλα να μη νιώσω ένα έντονο θετικό συναίσθημα ή σκέψη.

Μέσα στο πλαίσιο του πειραματισμού, θα θέλατε να συνεργαστείτε με άτομα με αναπηρία ή να συμπεριλάβετε στην ομάδα σας πιο ευτραφή άτομα;
Αν κάποιο θέμα με απασχολήσει σοβαρά και συσχετίζεται με άτομα με ειδικές ανάγκες ή μια συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων, εννοείται ότι θα το κάνω. Ως τώρα δεν μου έχει γεννηθεί τέτοια ανάγκη, αλλά είμαι πάντα ανοιχτή στις ανάγκες που μπορεί να μου προκύψουν στο μέλλον.

Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου

Δείτε βίντεο της χορογραφίας:
https://www.youtube.com/watch?v=yEPikDzJEXA