Κώστας Παπακωστόπουλος: «Μεγάλο το έλλειμμα δημοκρατίας στην Ευρώπη»

Συνέντευξη στην Ελισάβετ Σταμοπούλου

«Να ξαναβρεί τις χαμένες αξίες της», είναι η ευχή του Κώστα Παπακωστόπουλου για την Ευρώπη, που θλίβεται για το «μεγάλο έλλειμμα δημοκρατίας» στη «γηραιά ήπειρο». Ο σκηνοθέτης μετά από δυόμισι δεκαετίες δημιουργίας στη Γερμανία, έρχεται στην Ελλάδα για να παρουσιάσει στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης στις 9 Οκτωβρίου με το ελληνογερμανικό θέατρο Deutsch Griechisches Theater, τις «Ικέτιδες», έργο γραμμένο από τον ίδιο και εμπνευσμένο από το ομώνυμο έργο του Αισχύλου.

«Η Ελλάδα θεωρώ ότι είναι μια αστείρευτη δεξαμενή από ταλαντούχους καλλιτέχνες. Αυτή η φρεσκάδα και η αμεσότητα είναι η δύναμη του θεάτρου μας», αναφέρει στο in.gr ο κ. Παπακωστόπουλος μιλώντας για τις διαφορές ανάμεσα στο ελληνικό και το γερμανικό θέατρο.

Σχολιάζοντας την παράστασή του, δεν τον απασχολεί που είναι ένας ακόμη σκηνοθέτης ο οποίος θα «μιλήσει» πάνω στο σανίδι για το θέμα της προσφυγιάς. Και αυτό γιατί: «Οι πρόσφυγες στο έργο μας δεν βρίσκονται στη σκηνή για να μας διηγηθούν τις ιστορίες τους. Το κοινό παρακολουθεί το ταξίδι των προσφύγων μέσα από την πλοκή του αρχαίου δράματος και μπορεί έτσι να βιώσει με τα δικά του μάτια το δράμα των προσφύγων, αρχαίων και σύγχρονων».

Αναφέρεται, παράλληλα, στο γερμανικό λαό, και λίγο πριν ανέβει η παράστασή του επισημαίνει: «Να επισκέπτεσαι το σπίτι σου είναι κάτι τελείως διαφορετικό από το να επισκέπτεσαι έναν ξένο».

Εικοσιπέντε χρόνια τώρα ασκείτε το σκηνοθετικό έργο σας στη Γερμανία. Πώς, πότε και γιατί πήρατε την απόφαση να ασχοληθείτε με το θέατρο εκεί κι όχι στην Ελλάδα;
Στη Γερμανία βρέθηκα, για να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές στα Οικονομικά. Η παραμονή μου σε ένα ξένο τόπο μού έδωσε τη δυνατότητα να αποστασιοποιηθώ από το ξεκίνημά μου και να ψάξω με ήρεμο βλέμμα το μέλλον μου. Εκεί ανακάλυψα αυτό που πραγματικά με ενδιέφερε: το θέατρο.

Υπήρχε κάτι που να σας κέρδισε στη Γερμανία; Με δυο λόγια πώς θα περιγράφατε το λαό αυτό;
Η Γερμανία ήταν η χώρα που μου έδωσε τη δυνατότητα να κάνω πράξη τα όνειρά μου. Αυτό που από την αρχή εκτίμησα ιδιαίτερα ήταν η αρχή της αξιοκρατίας που διέπει τις επαγγελματικές τους σχέσεις. Είναι αλήθεια βέβαια, όσο και αν ακούγεται κλισέ, ότι οι Γερμανοί είναι εσωστρεφείς, διστακτικοί, σχεδόν απρόσιτοι σε πρώτο επίπεδο. Στην πορεία όμως, αν εκτιμήσουν τη δουλειά σου, η προσέγγισή τους αλλάζει.

Ποιες είναι οι βασικές διαφορές ανάμεσα στο γερμανικό και το ελληνικό θέατρο;
Το γερμανικό θέατρο βασισμένο σε μια εγκεφαλική περισσότερο διεργασία είναι το θέατρο του σκηνοθέτη. Η εγκεφαλικότητά του όμως, ο ορθολογισμός του, το κάνει να είναι τολμηρό, συνεχώς πειραματιζόμενο, απελευθερωμένο από το βάρος της παράδοσης, ενός αισθητικού «πρέπει». Στη σκηνή δοκιμάζονται ιδέες που μπορεί να οδηγήσουν άλλοτε σε ένα τρομερά ενδιαφέρον αποτέλεσμα και άλλοτε σε ένα αποτυχημένο εγχείρημα. Η Ελλάδα πάλι θεωρώ ότι είναι μια αστείρευτη δεξαμενή από ταλαντούχους καλλιτέχνες. Αυτή η φρεσκάδα και η αμεσότητα είναι η δύναμη του θεάτρου μας. Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο το πόσες νέες ομάδες ξεπήδησαν στην Ελλάδα την εποχή της κρίσης.

Πώς ήχησε αρχικά μέσα σας η ιδέα του να έρθετε στην Ελλάδα και να παρουσιάσετε το έργο σας «Ικέτιδες»;
Mετά από 25 χρόνια δημιουργίας στη Γερμανία και έχοντας επισκεφθεί με το θέατρό μου διάφορες πόλεις στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα, όπως η Θεσσαλονίκη, η χαρά μου για τον ερχομό μας στην Αθήνα είναι ξεχωριστή. Εδώ είναι η πόλη μου, οι άνθρωποί μου.

Υπάρχει κάτι που να σας προκαλεί αγωνία όσον αφορά στα συναισθήματα του ελληνικού κοινού στη διάρκεια της παράστασης;
Φυσικά και έχω αγωνία για το πώς θα υποδεχθεί το αθηναϊκό κοινό τη δουλειά μας. Να επισκέπτεσαι το σπίτι σου είναι κάτι τελείως διαφορετικό από το να επισκέπτεσαι έναν ξένο.

Σας φοβίζει μήπως ακουστεί ότι η παράστασή σας παρουσιάζει κάτι (το μεταναστευτικό πρόβλημα), που έχει ειπωθεί αρκετές φορές πάνω στο σανίδι;
Να σας ομολογήσω, αυτό δεν με απασχολεί. Είναι αλήθεια ότι φέτος στη Γερμανία οι θεατρικές παραγωγές με θέμα το μεταναστευτικό έχουν αυξηθεί υπερβολικά. Όταν ένα θέμα ανεβαίνει τόσο συχνά στο θέατρο, όσο φλέγον και να είναι, μπορεί τελικά να κουράσει το κοινό. H δική μας δουλειά όμως έχει την ιδιαιτερότητα ότι εμπνέεται από την αρχαία τραγωδία και μέσα από αυτήν αναδεικνύεται αυτό το πολύ επίκαιρο θέμα. Όπως συχνά λέω, το αρχαίο δράμα συναντά κατά μια έννοια το Θέατρο Ντοκουμέντο, χωρίς όμως η δουλειά μας να είναι πράγματι ένα «Docu-Theatre».

Τι μήνυμα θα μεταφέρουν στο ελληνικό κοινό οι αφηγήσεις των πολιτικών προσφύγων που ζουν στη Γερμανία;
Για να είμαι ειλικρινής οι αφηγήσεις των πολιτικών προσφύγων είναι ίσως παρόμοιες με αυτές που όλοι μας πλέον έχουμε διαβάσει σε κάποιες εφημερίδες ή έχουμε ακούσει σε κάποια τηλεοπτικά νέα. Οι πρόσφυγες όμως στο έργο μας δεν βρίσκονται στη σκηνή για να μας διηγηθούν τις ιστορίες τους. Το κοινό παρακολουθεί το ταξίδι των προσφύγων μέσα από την πλοκή του αρχαίου δράματος και μπορεί έτσι να βιώσει με τα δικά του μάτια το δράμα των προσφύγων, «αρχαίων» και σύγχρονων. Από την άλλη πάλι γίνεται θεατής του τρόπου με τον οποίο οι επίσημοι εκπρόσωποι της σημερινής Ευρώπης αντιμετωπίζουν αυτούς του ανθρώπους. Έτσι οι ιστορίες αυτών των προσφύγων είναι η αφορμή στο έργο για να δούμε τη στάση της Ευρώπης στο θέμα πρόσφυγας.

Πώς και πότε ήρθατε για πρώτη φορά σε επαφή με τους πρόσφυγες αυτούς; Τι έχετε κερδίσει από τη συγκεκριμένη επαφή;
Στις αρχές της προηγούμενης χρονιάς επικοινωνήσαμε με μια σειρά από κοινωνικές οργανώσεις της Γερμανίας, καθώς και εκπροσώπους της εκκλησίας, οι οποίοι μας έφεραν σε επαφή με τους πρόσφυγες. Διαφορετικά θα ήταν πολύ δύσκολο να τους προσεγγίσουμε. Μέσα από μια σειρά θεατρικών workshops είχαμε τη δυνατότητα να μιλήσουμε ανοιχτά μαζί τους για τις προσδοκίες και τα όνειρά τους στη νέα πατρίδα.

Βλέπετε τη ποτήρι μισογεμάτο μετά την υποδοχή χιλιάδων προσφύγων στη Γερμανία;
Εδώ και ένα μήνα περίπου συμβαίνει κάτι που όλα τα προηγούμενα χρόνια θα ήταν αδιανόητο. Η Γερμανία επιτρέπει τη μαζική είσοδο προσφύγων, κυρίως από τη Συρία, γεγονός που προφανώς σχετίζεται με τις ανάγκες της γερμανικής οικονομίας.

Τι σας προξενεί μεγαλύτερη θλίψη τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη;
Στην Ελλάδα ότι δεν μπορεί να ξεφύγει από τον κακό της εαυτό και στην Ευρώπη ότι υπάρχει μεγάλο έλλειμμα δημοκρατίας.

Εάν σας έλεγαν να κάνετε μια ευχή για την Ευρώπη ποια θα ήταν αυτή;
Να ξαναβρεί τις χαμένες αξίες της.

entertainment.in.gr