Κάτια Αρφαρά: «Δεν με ενδιαφέρει η τέχνη για την τέχνη»

Συνέντευξη στην Ελισάβετ Σταμοπούλου

Ρίσκο, πειραματισμός, νέες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, είναι τρία από τα βασικά υλικά της αρχιτεκτόνισσας του θεατρικού προγράμματος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. «Εάν δε ρισκάρεις, δεν μπορείς να προχωρήσεις καλλιτεχνικά», αναφέρει στο in.gr η Κάτια Αρφαρά λίγο μετά την παρουσίαση του φετινού προγράμματος της Στέγης.

Τονίζοντας τη σημασία του πειραματισμού, επισημαίνει ότι υπάρχει ανάγκη να δίνουμε χώρο σε παραστάσεις που προτείνουν κάτι πιο τολμηρό, και αναφέρεται στην απήχηση που έχουν τα θεάματα αυτά στο κοινό.

«Υπάρχει διάθεση για βίωμα νέων εμπειριών. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος σε εποχές όπως η σημερινή είναι η απομόνωση και το κλείσιμο στον εαυτό μας. Για μένα είναι σημαντικό να παίρνουμε πάντα ρίσκο», σημειώνει η καλλιτεχνική διευθύντρια Θεάτρου και Χορού της Στέγης.

«Δεν με ενδιαφέρει το θέατρο για το θέατρο και η τέχνη για την τέχνη», δηλώνει, ακόμη, ενώ αναφέρεται στα στοιχεία εκείνα που της προκαλούσαν θλίψη, όσον αφορά στην τέχνη, την περίοδο που ζούσε στο εξωτερικό.

Δίνοντας μια γεύση από τα μελλοντικά της σχέδια επισημαίνει: «Θα έχει ενδιαφέρον να δοκιμάζουμε να κάνουμε περισσότερες παγκόσμιες πρεμιέρες εδώ. Στόχος είναι και η πρόσκληση ξένων καλλιτεχνών να δουλέψουν στην Ελλάδα και με έλληνες ηθοποιούς».

Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών διανύει τον πέμπτο χρόνο της και, όπως βλέπουμε, τα δρώμενά της λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις τρέχουσες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις και την Ευρώπη
Η Ευρώπη είναι ένας από τους βασικούς άξονες της φετινής χρονιάς. Η κοινωνικοπολιτική βέβαια διάθεση είναι κάτι που διατρέχει τη Στέγη από την αρχή της λειτουργίας της με μια ιδιαίτερη έμφαση στο κομμάτι το θεατρικό από τη στιγμή που δημιουργήθηκε το Transitions και το Fast Forward Festival. Η κεντρική Ευρώπη πρωταγωνιστεί στο τελευταίο Transitions και νομίζω ότι θα είναι μια ευκαιρία να εξερευνήσουμε την ενδιαφέρουσα σκηνή αυτών των χωρών, κυρίως της Ουγγαρίας και της Πολωνίας. Εκεί δίνεται η έμφαση με καλλιτέχνες που πραγματεύονται σύγχρονα αδιέξοδα , θέματα που έχουν να κάνουν με τη δίκη τους ταυτότητα , με την πρόσφατη ιστορία τους. Θα εξερευνήσουμε τη σχέση τέχνης και ακτιβισμού, και έχει πολύ ενδιαφέρον που ανοίγουμε το Φεστιβάλ με τη νέα δουλειά, την παγκόσμια πρεμιέρα του Árpád Schilling , ενός από τους πιο σημαντικούς Ούγγρους δημιουργούς των τελευταίων 20 ετών. Θα μιλήσει για τη θέση της γυναίκας στη σημερινή δύσκολη πραγματικότητα.

Το Transitions θα μπορούσε να πει κανείς ότι μιλά για τις «ασθένειες» της Ευρώπης. Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα που επιχειρεί να στείλει;
Μήνυμα δεν ξέρω αν στέλνει κάποια παράσταση, θα έλεγα καλύτερα ότι στόχος είναι να ανοίξουμε μια συζήτηση για το πού βρισκόμαστε σήμερα στην Ευρώπη, τι συνέβη στο πρόσφατο παρελθόν, τι συνέβη από το ’89 και μετά, μετά την πτώση του Τείχους και γενικά στόχος είναι να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα ανοιχτή όπου θα ανταλλάξουμε ιδέες, θα δούμε σκέψεις , τι συμβαίνει με τις ακροδεξιές τάσεις, με τη μετανάστευση. Έχουμε πολλά να πούμε και να μοιραστούμε αυτές τις ημέρες. Είναι μια ανοιχτή πρόσκληση για συζήτηση και για ανταλλαγή εμπειριών κι απόψεων. Μπορεί να μιλάμε για Ανατολική Ευρώπη, αλλά μοιραζόμαστε πολλά τις τελευταίες δεκαετίες.

Στη Στέγη δεν θα έρθει κανείς για να αντλήσει απλά διασκέδαση από τις παραστάσεις. Το κοινωνικοπολιτικό αυτό πρόσημο που τις χαρακτηρίζει βρίσκει απήχηση στο κοινό;
Σε μια χώρα που η ανεξάρτητη σκηνή βρίσκεται σε δεινή στιγμή με την πλήρη κατάργηση των επιχορηγήσεων και την αδυναμία των νέων ομάδων να βρουν χρήματα για νέες δουλειές, είναι σημαντικό που ένας θεσμός όπως η Στέγη μπορεί να δίνει χρήματα για παραγωγές, στηρίζει την ανεξάρτητη σκηνή και συνεχίζει να καλλιεργεί αυτό το διάλογο με την Ευρώπη κι όχι μόνο. Δεν με ενδιαφέρει το θέατρο για το θέατρο και η τέχνη για την τέχνη. Προφανώς με ενδιαφέρει η αισθητική, η φόρμα της κάθε καλλιτεχνικής πρότασης και ταυτόχρονα η επαφή με το τι συμβαίνει σήμερα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι στη Στέγη φιλοξενούμε μόνο ανθρώπους που κάνουν θέατρο ντοκουμέντο, αλλά που πραγματεύονται την καθημερινότητα. Υπάρχει ένα εύρος καλλιτεχνικών ιδιωμάτων. Σημασία έχει να είμαστε ανοιχτοί, περίεργοι κι ευαίσθητοι με το τι συμβαίνει γύρω μας. Είτε αυτό έχει να κάνει με τη Μέση Ανατολή, τα Βαλκάνια, την Αργεντινή, το Πεκίνο, τη Μόσχα. Έχουμε στραμμένο το βλέμμα μας στο τι συμβαίνει στον πλανήτη κι η τέχνη είναι μια μοναδική πλατφόρμα που δίνει αυτή τη δυνατότητα. Δεν υπάρχει κάποιος διδακτισμός, γίνεται ένα πρόγραμμα για να ευαισθητοποιηθούμε, να δούμε νέες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης.

Ποιες παραστάσεις της Στέγης από τη φετινή χρονιά θα χαρακτηρίζατε πιο πολιτικές; Πώς ανταποκρίνεται σε αυτές το κοινό;
Πολιτικές παραστάσεις είναι όλες με την ευρύτερη έννοια. Πολιτική είναι κι η δουλειά των blitz, όλο το πρόγραμμα της Στέγης. Έχει να κάνει με την έννοια του ευαισθητοποιημένου θεατή. Υπάρχει μια περιέργεια, το κοινό έρχεται στις παραστάσεις θέλοντας να γνωρίσει τους δημιουργούς, για τις παράλληλες δράσεις, για τις συζητήσεις. Υπάρχει διάθεση για βίωμα νέων εμπειριών. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος σε εποχές όπως η σημερινή είναι η απομόνωση και το κλείσιμο στον εαυτό μας.

Θα ονομάζατε τολμηρή την επιλογή σας να ανεβάσετε ένα βωβό θέαμα στο σανίδι, τη Μισαλλοδοξία της Ιούς Βουλγαράκη;
Για μένα είναι σημαντικό να παίρνουμε πάντα ρίσκο. Η πρόταση της Ιούς με ενδιέφερε πολύ γιατί έχει να κάνει με μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, με το θέμα της ανεκτικότητας σήμερα και ταυτόχρονα προτείνει και μια ενδιαφέρουσα φόρμα που δεν θα εικονογραφεί το φιλμ. Πρόκειται για θέατρο το οποίο όμως αναζητεί νέους κώδικες επικοινωνίας και νέους τρόπους αφήγησης. Υπάρχει ανάγκη να δίνουμε χώρο σε παραστάσεις που προτείνουν κάτι πιο τολμηρό, πιο πειραματικό.

Ποιες παραστάσεις του προγράμματος θα λέγατε ότι είναι πιο ιδιαίτερες;
Θεωρώ ότι κάθε παραγωγή έχει ιδιαιτερότητα. Είναι πολύ ενδιαφέρον που έχουμε τους Blitz και την Ιώ Βουλγαράκη με πειραματικές φόρμες. Ο Δημήτρης Καραντζάς θα δουλέψει πάνω στα Κύματα της Βιρτζίνια Γουλφ, μια παράσταση και για εφήβους που, επίσης, πειραματίζεται με μια νέα σχέση ηθοποιών και θεατών. Από την άλλη, ο Ανέστης Αζάς και ο Πρόδρομος Τσινικόρης θα δουλέψουν μια πολύ ιδιαίτερη παράσταση με θέμα τους καθαριστές και τις καθαρίστριες, το τι σημαίνει να είμαι καθαρός σήμερα, πώς χρησιμοποιήθηκε η έννοια από τους ναζιστές στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και επανέρχεται σήμερα με την ακροδεξιά. Κάθε δουλειά έχει ιδιαιτερότητα, μιλάμε για μικρό αριθμό παραγωγών. Κάποιες πειραματίζονται περισσότερο με το περιεχόμενο, κάποιες άλλες τολμούν μια νέα σκηνική φόρμα.

Δίνετε έμφαση στην εξωστρέφεια. Παραγωγές σας όπως «Ο Κυκλισμός του Τετραγώνου» του Δημήτρη Δημητριάδη και τα «Αίματα» του Ευθύμη Φιλίππου ταξιδεύουν εκτός συνόρων
Η εξωστρέφεια είναι από τους βασικούς άξονες της Στέγης από την πρώτη χρονιά. Ένα από τα πράγματα που με λυπούσε όσο ζούσα στο εξωτερικό είναι ότι δεν γνώριζαν καθόλου τι συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα και αγνοούσαν ό,τι έχει συμβεί μέσα στον 20ο αιώνα. Χάρη στη συστηματική καλλιέργεια αυτής της εξωστρέφειας, τα τελευταία τρία, περίπου, χρόνια κάνουμε διεθνείς συμπαραγωγές με ελληνικές ομάδες. Υπάρχει μια εμπιστοσύνη στους έλληνες καλλιτέχνες.

Τι σχεδιάζετε να εισάγετε την επόμενη καλλιτεχνική σεζόν;
Τώρα αρχίζω και σχεδιάζω την επόμενη χρόνια. Νομίζω πως το Transitions δεν θα υπάρχει πια, είναι η τελευταία του χρονιά. Θα υπάρξει όμως άλλη πλατφόρμα, μια συνομιλία με μια άλλη ενδιαφέρουσα σκηνή και ίσως αυτό που θα έχει ενδιαφέρον είναι να δοκιμάζουμε να κάνουμε περισσότερες παγκόσμιες πρεμιέρες εδώ όπως γίνεται με τον Árpád Schilling . Στόχος είναι και η πρόσκληση ξένων καλλιτεχνών να δουλέψουν στην Ελλάδα και με έλληνες ηθοποιούς. Να δίνεται ένα βήμα στους καλλιτέχνες να δοκιμάσουν νέα πράγματα αναλαμβάνοντας το ρίσκο της αποτυχίας. Εάν δε ρισκάρεις, δεν μπορείς να προχωρήσεις καλλιτεχνικά.

entertainment.in.gr