Συνέντευξη στην Ελισάβετ Σταμοπούλου

Η ψυχή είναι άβυσσος και αλίμονο αν πάντα βρίσκει διέξοδο, είναι μια από τις φράσεις της μεταφράστριας του Μικρού Χίτλερ, ενός έργου άγνωστου για το ελληνικό κοινό. Σχόλια που σχετίζονται με τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στον ελληνικό και το γερμανικό λαό έρχονται μοιραία στην επιφάνεια με το ανέβασμα του έργου στο Θέατρο Νέου Κόσμου.

«Στην Ελλάδα της κρίσης έχουμε μέσω αυτού του θεατρικού έργου και την έμμεση αντιπαράθεση των δύο λαών, ελληνικού και γερμανικού», αναφέρει στο in.gr η Ευαγγελία Νάνου, λέγοντας ότι
οι Γερμανοί κερδίζοντας «την απαιτούμενη απόσταση από την ιστορική φιγούρα του Χίτλερ δεν φοβούνται να ασχοληθούν σήμερα με αυτή την προσωπικότητα που αμαύρωσε την ιστορία του λαού τους».

Έχοντας ζήσει πολλά χρόνια στη Γερμανία, αναφέρει για τον τρόπο ζωής εκεί: «Οι Γερμανοί θεωρούνται πιο συστηματικοί αλλά μπορεί να είναι και χαοτικοί, θεωρούνται πιο ορθολογιστές αλλά συνεπαίρνονται και από συναισθήματα».

Δεν ξεχνά όμως να αναφερθεί στην πατρίδα της την Ελλάδα, στα στοιχεία που της λείπουν όταν είναι μακριά, αλλά και σε όσα τη θλίβουν. «Νομίζω ότι η Δημοκρατία στη χώρα μας δεν κινδυνεύει αλλά πρέπει και να επαγρυπνούμε», επισημαίνει, ενώ σημειώνει: «Έρχομαι και φεύγω με μια ευχή να γίνει και η Ελλάδα μας επιτέλους μια οργανωμένη και υπεύθυνη χώρα με σεβασμό στον έλληνα πολίτη που είναι ο μόνος που σηκώνει πάντα τα βάρη των πολιτικών λαθών».

Ως μεταφράστρια του έργου «Ο μικρός Χίτλερ», θα μπορούσατε να μας πείτε τις βασικότερες δυσκολίες που συναντήσατε στο κείμενο;
Οι δυσκολίες που αντιμετώπισα μεταφράζοντας αυτό το γερμανικό έργο ήταν καθαρά γλωσσολογικές αφού είχα να μεταφράσω γερμανική διάλεκτο με πολλά αυστριακά ιδιώματα. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι και τα δύο πρόσωπα του διαλόγου τόσο ο Φρόυντ όσο και ο Χίτλερ ήταν Αυστριακοί. Πρόβλημα μου δημιούργησαν και οι ιδιωματισμοί που δύσκολα μπορούν να μεταφερθούν στην ελληνική γλώσσα και φυσικά το τολμηρό, πρωτοποριακό και άμεσο ύφος του συγγραφέα Άρνολτ Μπέρνφελτ. Έπρεπε να αποδοθεί και ο διάλογος που κρύβονταν ανάμεσα στα λεγόμενα.

Κατά τη γνώμη σας το ανέβασμα της παράστασης αυτή τη χρονική στιγμή φέρει κάποιον ειδικό συμβολισμό;
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει σήμερα πολλά προβλήματα που δεν είναι μόνο οικονομικά αλλά και ουσιαστικά, όπως προβλήματα αξιών που προκύπτουν από προβλήματα «ψυχής», «νοοτροπίας» «ιδιοσυγκρασίας», το πώς βλέπουμε γενικά τη ζωή και τι ζητάμε από αυτή. Οι εποχές μας απαιτούν ιδιαίτερο προβληματισμό και σκληρή αυτοκριτική. Τα βρίσκουμε σε αυτό το θεατρικό έργο και σε αυτόν τον μοναδικό ευφυή διάλογο, που αποτελεί μια ακροβασία λόγου, σκέψης, ιδεολογιών και προκαταλήψεων. Η ταπεινότητα και η μετριοφροσύνη δέρνεται αλλεπάλληλα από την έμμονη μεγαλομανία και τον αρνητικό αρρωστημένο ψυχισμό ενός ψυχασθενή, που θέλει να αναδυθεί με ένα απατηλό καταραμένο σχέδιο. Όλα διαδραματίζονται στη σκέψη που βρίσκει διέξοδο και φέρνει την καταστροφή σε μια γηραιά ήπειρο. Η ψυχή είναι άβυσσος και αλίμονο αν πάντα βρίσκει διέξοδο. Στην Ελλάδα της κρίσης έχουμε μέσω αυτού του θεατρικού έργου και την έμμεση αντιπαράθεση των δύο λαών, ελληνικού και γερμανικού. Στη δίνη του ανταγωνισμού και στην τάση ο ένας λαός να θέλει να καταλάβει τον άλλο, το ενδιαφέρον του κοινού είναι έτοιμο να δεχτεί στη συγκεκριμένη στιγμή αυτό το μοντέρνο γερμανικό θεατρικό έργο και να το «απογειώσει» και έτσι γίνεται μάρτυρας της δεινής δουλειάς δύο άξιων ηθοποιών που καταθέτουν δείγμα περισσού ταλέντου.


Πρόκειται για ένα έργο άγνωστο για την Ελλάδα και τα ελληνικά δεδομένα;
Αυτό το θεατρικό έργο του Άρνολτ Μπέρνφελτ, μεγάλου γερμανού δραματουργού, που το συγκεκριμένο έργο έγραψε με ψευδώνυμο, είναι πράγματι άγνωστο στο ελληνικό κοινό αλλά διαχρονικό με ιδιαίτερο περιεχόμενο αφού εμπλέκονται «άνθρωπος», «ψύχωση» και «ανθρώπινες αδυναμίες». Με την τύχη της έκδοσης της ελληνικής μετάφρασης του έργου στον γνωστό θεατρικό εκδοτικό οίκο «Ηριδανός» πήρε τελικά το δρόμο του χάρη σε δύο τολμηρούς ηθοποιούς που καταθέτουν το ιδιαίτερο ταλέντο τους σε ρόλους απαιτητικούς και δύσκολους παρόλη την αβεβαιότητα και την κρίση που έχει χτυπήσει εδώ και χρόνια τώρα η οικονομική κρίση τη χώρα μας. Τόλμησαν να πειραματιστούν σε ξένες, άγνωστες ιδεολογίες και στην απαράμιλλη δεινότητα του λόγου και της ιδιοφυΐας του πατέρα της ψυχανάλυσης. Ο ηθοποιός Γεράσιμος Μιχελής παίζει με πειστική δεινότητα τον Σίγκμουντ Φρόυντ που του έτυχε ο κλήρος να έχει ως ασθενή μια διφορούμενη, μεταλλαγμένη ψυχασθενούς προσωπικότητα αυτή του νεαρού 23χρονου Χίτλερ που τον υποδύεται ο νέος, ανερχόμενος και πολλά υποσχόμενος ηθοποιός Γιώργος Χριστοδούλου. Τόπος το ιατρείο του Φρόυντ στην Βιέννη του 1912/13.

Τι ξεχωρίζετε στα γραπτά του Άρνολτ Μπέρνφελτ;
Σχετικά με το συγκεκριμένο έργο ο συγγραφέας Άρνολτ Μπέρνφελτ βρήκε μια πρωτοποριακή πλατφόρμα να αναλύσει την διεστραμμένη προσωπικότητα του μοιραίου αυτού ανθρώπου της νεότερης ιστορίας. Πρόκειται για ένα ωμό διάλογο αλλά και ένα διάλογο που πρέπει να τον ανακαλύψεις γιατί ανάμεσα στα λόγια κρύβεται ένα άλλο επίπεδο γλώσσας και έκφρασης με το δικό του νόημα. Πρόκειται για ένα μοναδικό γλωσσικό σπαγκάτο ενός διανοούμενου, του πατέρα της ψυχανάλυσης, που έρχεται σε αντιπαράθεση με τα όρια της ίδιας του της επιστήμης. Ο συγγραφέας περιορίστηκε σε ένα διάλογο μόνο για δύο πρόσωπα, χαρακτήρες για να αποκαλυφτεί όλη η δυναμικότητα, η ροή, η ένταση και το πάθος που κρύβονται σε αυτό το θεατρικό έργο.

Το πρώτο ανέβασμα της παράστασης τοποθετείται 22 χρόνια πριν στην Στουτγάρδη. Πόσο διαφορετικό θα είναι το ανέβασμα εν έτει 2015 και πώς είχαν υποδεχτεί την παράσταση οι πολίτες της Γερμανίας;
Για τότε πριν από 22 χρόνια ήταν το πλέον πρωτοποριακό θεατρικό έργο στην Γερμανία που απαιτούσε εξίσου τόλμη να ανεβεί, μόλις λίγα χρόνια από την ένωση της Γερμανίας και με μια ανεργία που έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου. Εν τω μεταξύ οι Γερμανοί κερδίζοντας την απαιτούμενη απόσταση στην ιστορική φιγούρα του Χίτλερ δεν φοβούνται να ασχοληθούν σήμερα με αυτή την προσωπικότητα που τους αμαύρωσε την ιστορία του λαού τους.

Η παράσταση θα λέγατε πως, κατά κάποιο τρόπο, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις ακροδεξιές φωνές;
Πιστεύω ότι κρούει τον κώδωνα του κινδύνου αν οι λαοί δεν προσέξουν και δεν προβληματιστούν άμεσα με τους κάθε λογής ανθρώπινους χαρακτήρες που έχουν από μικρά μέχρι και μεγάλα προβλήματα ψύχωσης, έχουν δύναμη και κατέχουν δυστυχώς εξουσία. Η κοινωνία μας κρύβει πολλούς αρνητικούς ψυχισμούς έτοιμους να αποδράσουν μέσα στην τρέλα τους. Το θέμα είναι αν θα τους αφήσουν οι λαοί. Νομίζω ότι η Δημοκρατία στη χώρα μας δεν κινδυνεύει αλλά πρέπει και να επαγρυπνούμε.

Λόγω της τεταμένης αυτής κατάστασης μπορεί να δημιουργήσει έντονα πάθη στο ελληνικό κοινό;
Το ελληνικό κοινό εμβαθύνει στον προβληματισμό που θέλει να μας βάλει ο συγγραφέας, κρατάει όμως απόσταση και κάπου μέσα του κρύβει το φόβο, για το τι θα μπορούσε να του είχε συμβεί αν ζούσε εκείνη την εποχή στην Γερμανία αλλά και κάπου αλλού στην Ευρώπη που αιματοκυλίστηκε εξαιτίας αυτού του μοιραίου ανθρώπου. Όσο περισσότερο πάθος βγαίνει από τους ηθοποιούς, τόσο περισσότερο το κοινό προβληματίζεται και προσπαθεί να καταλάβει ό,τι ένας υγιής νούς δεν μπορεί ή δεν θέλει να καταλάβει.

Τι κρατάτε από τον πρώτο σκηνοθέτη της παράστασης Μαρσέλ Κέλερ;
Ο σκηνοθέτης Μαρσέλ Κέλερ έκανε το ντεμπούτο του ως σκηνοθέτης με αυτό το θεατρικό έργο πριν χρόνια με μεγάλη επιτυχία. Τόλμησε και πέρασε το έργο σαν μια φαρσοκωμωδία με «συνέπειες». Διασκεύασε σημεία και έπαιξε ελεύθερα και με περισσή τόλμη με την παρωδία και την σοβαρή διανόηση. Έκανε επιτυχία.

Ζείτε πάνω από 30 χρόνια στη Γερμανία. Όταν επιστρέφετε στην Ελλάδα ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτεστε;
Την οικογένειά μου, τη πατρίδα μου τη Θεσσαλονίκη, την ξενοιασιά, την συντροφικότητα και τις ταβέρνες στην θάλασσα. Τον καλό καιρό που μου λείπει πάρα πολύ στην Γερμανία και ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Πάντα όμως έρχομαι και φεύγω με μια ευχή να γίνει και η Ελλάδα μας επιτέλους μια οργανωμένη και υπεύθυνη χώρα με σεβασμό στον Έλληνα πολίτη που είναι ο μόνος που σηκώνει πάντα τα βάρη των πολιτικών λαθών.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες διαφορές ανάμεσα στους δύο λαούς και πώς κυλά εκεί (Γερμανία) ο ρυθμός της ζωής;
Και στους δύο λαούς βλέπω πρώτα τους ανθρώπους και εκεί βρίσκει κανείς όλους τους χαρακτήρες. Η «φιλία στο γόνατο» δεν είναι υπόθεση γερμανική. Οι Γερμανοί θεωρούνται πιο συστηματικοί αλλά μπορεί να είναι και χαοτικοί, θεωρούνται πιο ορθολογιστές αλλά συνεπαίρνονται και από συναισθήματα. Η ανεμελιά με την καλή έννοια είναι ένα «αγαθό» που δυστυχώς δεν το έχουν όσο οι Έλληνες. Εμείς από την άλλη κάνουμε κατάχρηση αυτού. Ο ρυθμός της ζωής είναι όπως παντού στην Ευρώπη ή πιο συγκεκριμένα στην βόρεια Ευρώπη. Δουλειά, υποχρεώσεις και συντροφικότητα.

Ποια στοιχεία θα λέγατε ότι θαυμάζετε στους Γερμανούς;
Την τάση να θέλουν να είναι το κατά δύναμη νομοταγείς, αποδοτικοί σε αυτό που κάνουν, εφευρετικοί και λόγω της ιστορίας τους να δείξουν σήμερα ένα άλλο εαυτό πιο ανθρωπιστικό σε όλα τα μήκη και πλάτη.

Υπάρχει κάτι που να έχετε ακούσει, όσο διαμένετε εκεί, για τους Έλληνες που να σας έχει δυσαρεστήσει;
Λόγω της οικονομικής κρίσης έχουν ειπωθεί πολλά και διάφορα μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης και για τους δύο λαούς. Θα πρέπει να είναι κανείς αναίσθητος για να μην ενοχλείται. Γι’ αυτό θα πρέπει οι δημοσιογράφοι να είναι πιο υπεύθυνοι και να δουλεύουν με γνώμονα ότι τελούν ένα λειτούργημα αφού συντελούν στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.

entertainment.in.gr

Headlines