Πώς το ηλεκτροφόρο χέλι ανεβάζει το βολτάζ

Το ηλεκτροφόρο χέλι παίρνει άριστα στη φυσική, αφού γνωρίζει ότι μπορεί να αυξάνει την τάση φέρνοντας τον θετικό πόλο πιο κοντά στον αρνητικό. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να κουλουριαστεί γύρω από τη λεία του.

Το ηλεκτροφόρο χέλι, με την ταιριαστή επιστημονική ονομασία ηλεκτροφόρος ο ηλεκτρικός (Electrophorus electricus), ζει στο λασπώδη βυθό των ποταμών του Αμαζονίου και του Ορινόκο στη Νότιο Αμερική. Στην πραγματικότητα δεν είναι χέλι, αφού ανήκει στην διαφορετική ομάδα των μαχαιρόψαρων.

Το παράξενο ζώο είναι διάσημο για τις ηλεκτρικές εκκενώσεις που χρησιμοποιεί τόσο για να ακινητοποιεί τη λεία του όσο και για να αμύνεται από εχθρούς. Το βασικό ηλεκτρικό του όργανο είναι μια σειρά χιλιάδων νευρικών κυττάρων κατά μήκος του σώματός του, το οποίο μπορεί να φτάσει τα 2 μέτρα.

Όπως συμβαίνει σε όλα τα ζώα, τα νευρικά κύτταρα ρυθμίζουν προσεκτικά τη διέλευση ιόντων όπως το νάτριο. Στο ηλεκτροφόρο χέλι, τα κύτταρα μπορούν να ανοίγουν συγχρονισμένα και απότομα τη ροή ιόντων, δημιουργώντας έτσι ένα ηλεκτρικό πεδίο κατά μήκος του σώματος, με τον θετικό πόλο στο κεφάλι και τον αρνητικό στην ουρά.

«Γνωρίζουμε από τα βασικά μαθήματα φυσικής ότι το πλησίασμα των δύο πόλων συγκεντρώνει το ηλεκτρικό πεδίο» αναφέρει στο Reuters ο Κένεθ Κατάνια του Πανεπιστημίου «Βάντερμπιλτ» στο Τενεσί, συγγραφέας της μελέτης στην έγκριτη επιθεώρηση Current Biology.

Κουλουριάζοντας το σώμα του γύρω από τη λεία, το χέλι φέρνει τους δύο πόλους πιο κοντά, με αποτέλεσμα να διπλασιάζεται η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου και η τάση ανάμεσα στους δύο πόλους, έδειξαν τα πειράματα.

Με την τάση να φτάνει στιγμιαία τα 600 volt, η λεία παθαίνει ανεξέλεγκτους μυϊκούς σπασμούς, μέχρι που εξαντλείται και γίνεται βορά του ηλεκτρισμένου κυνηγού.

Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο Δρ Κατάνια παρουσίασε μια διαφορετική μελέτη στο Nature Communications, με την οποία επιβεβαίωνε ότι το ηλεκτροφόρο χέλι δεν χρησιμοποιεί τον ηλεκτρισμό μόνο για άμυνα και επίθεση: χάρη σε ένα διαφορετικό ηλεκτρικό όργανο, μπορεί να παρακολουθεί τις κινήσεις άλλων ψαριών από τις διαταραχές που δημιουργούν στο δικό του ηλεκτρικό πεδίο.

Εκατομμύρια χρόνια πριν από τον πρώτο γλόμπο του Τόμας Έντισον, η ζωή είχε μάθει πώς να αξιοποιεί τον ηλεκτρισμό.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ