Στον απόηχο του τρόμου, η Σύνοδος για το Κλίμα στο Παρίσι

Πριν ακόμα συνέλθει από τις χειρότερες τρομοκρατικές επιθέσεις στη γαλλική ιστορία, το Παρίσι ετοιμάζεται να φιλοξενήσει μια διεθνή σύνοδο που ίσως θα κρίνει το εάν ο πλανήτης θα παραμείνει φιλόξενος για την ανθρωπότητα.

Συνολικά 195 χώρες θα συμμετάσχουν στη Σύνοδο του ΟΗΕ για το Κλίμα (30 Νοεμβρίου – 11 Δεκεμβρίου), η οποία έχει στόχο να περιορίσει την άνοδο της θερμοκρασίας έως το τέλος του αιώνα κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου.

Ήδη, ο πλανήτης είναι έναν βαθμό θερμότερος σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, και η επιστήμη προειδοποιεί για ακραία καιρικά φαινόμενα και συρρίκνωση των ακτών λόγω της ανόδου της στάθμης των ωκεανών -μια δραματική μεταβολή πλανητικής κλίμακας που θα επηρεάσει δισεκατομμύρια ανθρώπους.

Την Κυριακή, ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα κάλεσε τους ηγέτες της διεθνούς κοινότητας να ακολουθήσουν το παράδειγμά του και να παραστούν στη Σύνοδο, προκειμένου να δείξουν ότι «ένας μικρός αριθμός δολοφόνων δεν μπορεί να εμποδίσει ολόκληρο τον κόσμο να ασχοληθεί με θέματα ζωτικής σημασίας».

Πράγματι, κανείς από τους 140 ηγέτες που έχουν δηλώσει συμμετοχή δεν έχει ακυρώσει το ταξίδι, αναφέρει τη Δευτέρα το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Πρόβλημα πρώτο: δεσμεύσεις

Το πρώτο ανοιχτό θέμα είναι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου.

Περίπου 170 χώρες, στις οποίες αντιστοιχεί γύρω στο 93% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 93% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα, έχουν καταθέσει εθελοντικούς στόχους, γνωστούς στην ορολογία του ΟΗΕ ως Προτεινόμενες Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές, ή INDC.

Οι δεσμεύσεις αυτές εκτιμάται ότι είναι ικανές να περιορίσουν την άνοδο της θερμοκρασίας στους 2,7 έως 3,0 βαθμούς, αρκετά πάνω από το στόχο. Επιπλέον, οι περισσότερες χώρες έχουν παρουσιάσει στόχους που καλύπτουν το διάστημα μόνο μέχρι το 2030, επομένως η συμφωνία του Παρισιού θα είναι μόνο η αρχή σε μια προσπάθεια που θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του 21ου αιώνα.

Μια μεγάλη πρόκληση για τη σύνοδο είναι επομένως ο καθορισμός ενός συστήματος περιοδικής επανεξέτασης των δεσμεύσεων τις επόμενες δεκαετίες. Διαφωνίες υπάρχουν όμως για το πόσο συχνά πρέπει να γίνεται η επανεξέταση και για το εάν θα είναι δεσμευτική η λήψη περαιτέρω μέτρων.

Πρόβλημα δεύτερο: η νομική υπόσταση της συμφωνίας

Όλα δείχνουν ότι η συμφωνία δεν θα έχει δεσμευτική ισχύ και δεν θα περιλαμβάνει σύστημα ποινών. Το αμερικανικό Κογκρέσο έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα αποδεχθεί συμφωνία στη μορφή μιας Διεθνούς Συνθήκης που ορίζεται βάσει του διεθνούς δικαίου.

Από την άλλη, η Γαλλία επιμένει ότι η συμφωνία πρέπει να έχει νομική ισχύ.

Πρόβλημα τρίτο: το χρήμα

Όπως είναι αναμενόμενο, ένα άλλο αγκάθι είναι η χρηματοδότηση της προσπάθειας. Στην αποτυχημένη Σύνοδο της Κοπεγχάγης το 2009 είχε συμφωνηθεί ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες που θεωρούνται ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή θα λαμβάνουν βοήθεια 100 δισ. δολαρίων το χρόνο από το 2020 και μετά. Τα κονδύλια αυτά θα τους επέτρεπαν να απεξαρτηθούν από τα ορυκτά καύσιμα και να λάβουν μέτρα προστασίας από τα ακραία καιρικά φαινόμενα και την πείνα που απειλεί να φέρει η κλιματική αλλαγή.

Σύμφωνα με πρόσφατη εκτίμηση για λογαριασμό του ΟΗΕ, το ποσό που προσφέρουν οι ανεπτυγμένες χώρες αυξήθηκε στα 62 δισ. δολάρια το 2014, υπολείπεται δηλαδή των υποσχέσεων του 2009. Επιπλέον, η Ινδία και άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες ζητούν δεσμεύσεις ότι η χρηματοδότηση θα προέρχεται από δημόσιους πόρους και δεν θα μειώνεται σε περιόδους οικονομικής ύφεσης.

Υπάρχει εξάλλου το «Climate Vulnerable Forum», μια ομάδα 50 χωρών με συνολικό πληθυσμό ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων, η οποία απαιτεί τη δημιουργία ταμείου αποζημιώσεων για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Οι ΗΠΑ και άλλες χώρες αποκλείουν αυτό το ενδεχόμενο: «Η ιδέα της λεγόμενης αποζημίωσης ή νομικής ευθύνης [..] δεν έχει νομική υπόσταση […] και εμείς σίγουρα δεν θα την δεχόμασταν στη συμφωνία» δήλωσε στους δημοσιογράφους αμερικανός αξιωματούχος ενόψει της συνόδου.

Όλα δείχνουν επομένως ότι ο συμβιβασμός θα είναι δύσκολος. Ολόκληρος ο πλανήτης όμως θα παρακολουθεί: περίπου 6.000 δημοσιογράφοι, διπλάσιοι από όσους μπορούν να φιλοξενηθούν στη σύνοδο, έχουν ζητήσει διαπίστευση για να παρακολουθήσουν τις συνομιλίες.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, πάντως, φαίνεται ότι θα μείνουν εκτός παιχνιδιού: επικαλούμενη λόγους ασφάλειας, η Γαλλία απαγόρευσε τις μαζικές διαδηλώσεις που προγραμματίζονταν για τις 29 Νοεμβρίου και τις 12 Δεκεμβρίου.

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ