Νίκος Ξυδάκης: «Σόπεν(ε) και Άκου…»

Συνέντευξη στην Τζωρτζίνα Ντούτση

Τα τρία τελευταία Σάββατα του Ιανουαρίου ο μεγάλος μας μουσικοσυνθέτης Νίκος Ξυδάκης παρουσιάζει για πρώτη φορά ζωντανά μια επιλογή τραγουδιών που έχουν παιχτεί λίγο, που έχουν καιρό να ακουστούν ή που δεν έχουν παιχτεί καθόλου.

Για τα «παραμερισμένα» αυτά τραγούδια, τα Λαθροδιάσημα όπως τα ονομάζει, ο ίδιος ο συνθέτης αναφέρει χαρακτηριστικά στο in.gr «[…] μοιάζει, και τα ίδια τα τραγούδια με αυτόν τον τρόπο να σου στέλνουν ένα μήνυμα. Να μην τα ξεχνάς, να τα συμπεριλάβεις, να τους δώσεις έναν ελάχιστο χώρο έστω, στο συνήθως επαναλαμβανόμενο ρεπερτόριο των συναυλιών […]».

Συνοδοιπόροι του σε αυτό το μελωδικό ταξίδι είναι οι ερμηνευτές: Απόστολος Ρϊζος, Ηλίας Βαμβακούσης και Μελίνα Τανάγρη σε μια έκτακτη συμμετοχή.

Για τρία Σάββατα του Ιανουαρίου (16, 23 και 30) ανεβαίνετε στη σκηνή του «Ρυθμός Stage» με «Τα Λαθροδιάσημα». Γιατί «Λαθροδιάσημα» λοιπόν, και τι πρόκειται να μας «αφηγηθείτε» στις εν λόγω παραστάσεις;
«Θα παρουσιάσουμε κυρίως τραγούδια που έχουμε παίξει λίγο ή και καθόλου. Ή και τραγούδια που έχουμε να παίξουμε πολύ καιρό. Συχνά έρχονται άνθρωποι στις συναυλίες παραπονούμενοι: Δεν μας παίξατε αυτό η εκείνο το τραγούδι… Το βρίσκω συγκινητικό αυτό. Διότι έχει μία ιδιαιτερότητα. Δεν ξέρεις πώς κάποιος έχει συνδεθεί προσωπικά με ένα τραγούδι και γιατί το έχει αγαπήσει. Αλλά μοιάζει, και τα ίδια τα τραγούδια με αυτόν τον τρόπο να σου στέλνουν ένα μήνυμα. Να μην τα ξεχνάς, να τα συμπεριλάβεις, να τους δώσεις έναν ελάχιστο χώρο έστω, στο συνήθως επαναλαμβανόμενο ρεπερτόριο των συναυλιών.
»Ευκαιρία είναι να ξαναδεί κανείς και να ξανακούσει και ο ίδιος τα κάπως παραμερισμένα αυτά τραγούδια. Ας πούμε λοιπόν πως σε αυτά τα αισθήματα βασίζεται το πρόγραμμα μας. »Λαθροδιάσημα είναι μία λέξη εύστοχη του αγαπημένου φίλου Κωστή Παπαγιώργη. Τον συγκινούσαν αυτά που αποκτούσαν υπόγεια και ανεπίσημη φήμη».

«…Κέρματα είναι του δρόμου που από άλλους πέσανε, τα τραγούδια που έχω γράψει και δεν σου αρέσανε…». Θεωρείτε πως έχουν αδικηθεί τραγούδια σας από το κοινό και τα Μέσα, επιπλέον συμφωνείτε και εμπιστεύεστε τις προτιμήσεις του κόσμου;
«Το βρίσκω λίγο βαρύ τώρα να κατηγορώ το κοινό. Έτσι είναι τα πράγματα. Άλλα χαίρουν μεγαλύτερης δημοφιλίας, άλλα μικρότερης. Αυτό δεν απαξιώνει τίποτε. Υπάρχουν και σπάνιας ομορφιάς τραγούδια που δεν έγιναν επιτυχίες, αλλά είναι καλύτερα από επιτυχίες. Πρόχειρα -από τον Μεγάλο Ερωτικό του Χατζιδάκι το Όνειρο σε ποίηση του Δ.Σολωμού, δεν βρίσκεται και στα χείλη όλων καθημερινά. Είναι όμως σπουδαίο και που υπάρχει και που γράφτηκε. Για να πούμε και ένα παράδειγμα από την κλασσική μουσική… Το Μπολερό του Ραβέλ που το ακούμε παντού σε βαθμό ανίας δεν κάνει τον συνθέτη του αποτυχημένο στο υπόλοιπο έργο του που δεν είναι και τόσο γνωστό. Ούτε η συλλογικότητα είναι κανένα δικαστήριο που καταδικάζει ό,τι δεν την κολακεύει, σε θάνατο. Ούτε και η προτίμηση του ενός ή μίας ιδιοφυΐας είναι κανένα Ευαγγέλιο. Και τα μέσα τη δουλειά τους κάνουν. Και εκεί «Μέσα» κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν το Καλό και το Καλύτερο».

Αρκετοί άνθρωποι της μουσικής τοποθετούνται κατά καιρούς για τα όσα συμβαίνουν γύρω μας, με κίνδυνο πολλές φορές να εκτεθούν ή να παρεξηγηθούν. Θεωρείτε ότι ο καλλιτέχνης οφείλει να τοποθετείται ανοικτά ή καλύτερα να «μιλά» μέσα από την Τέχνη του και τους συμβολισμούς της;
«Ο υπεύθυνος κρίνει νομίζω πότε χρειάζεται η σιωπή και εάν είναι κάτι να πει, πότε και πώς θα το πει. Επίσης καλό είναι να αντιλαμβάνεσαι εάν έχεις την επάρκεια να σχολιάζεις τα πάντα. Γνώμη, έχει το δικαίωμα να έχει ο καθένας, αλλά και η δημοσιοποίηση της, και μάλιστα η εύκολη, είναι άλλο θέμα. Το να έχεις γράψει μια μουσική ή κάτι των Τεχνών δεν σημαίνει ότι αρχίζεις να συμβουλεύεις τους πάντες. Τώρα, κατά κάποιον τρόπο, η Τέχνη σε βοηθάει, σε προστατεύει από μία ανέξοδη μαχητικότητα ορισμένες φορές».

Σχεδόν πάντα ακούμε και διαβάζουμε διαπιστώσεις για την –οικονομική, κοινωνική, ανθρωπιστική- κρίση, και λιγότερο προτάσεις για έξοδο από αυτήν. Μπορούν οι άνθρωποι του Πολιτισμού, των Τεχνών, των Γραμμάτων να δείξουν το μονοπάτι προς την έξοδο και αν ναι, υπάρχει η δυνατότητα να εισακουστούν;
«Προτάσεις για τα πολιτικά αδιέξοδα ή την οικονομική κρίση. Δύσκολο μου φαίνεται. Αυτό είναι δουλειά της σοβαρής και υπεύθυνης πολιτικής, όταν υπάρχει κάτι τέτοιο. Και πιθανόν υποστηρίζοντας την Τέχνη και τον πολιτισμό και τα πνευματικά ζητήματα να καλυτερεύει και η Πολιτική τον εαυτό της».

Στην εποχή του Facebook και των κοινωνικών δικτύων, o καθένας έχει αποκτήσει βήμα και εκφράζει ελεύθερα την άποψή του για το καθετί, τις προτιμήσεις του, ακόμα και τη «λύπη» του, για παράδειγμα, για το χαμό ενός καλλιτέχνη που ίσως να μην είχε ακούσει ποτέ του (ακολουθώντας την τάση, το trend). Σας ενοχλεί αυτή η γενίκευση και η οικειότητα της σύγχρονης, ψηφιακής επικοινωνίας, αυτός ο όρος του trend;
«Δεν νομίζω ότι πιστεύει κανείς ότι ανθούν και οι Πλατωνικοί διάλογοι στο Facebook. Mε ενοχλεί η άνεση με την οποία δημοσιοποιείται η προσωπική ζωή. Και από την άλλη, ενώ πρόκειται για ένα σύγχρονο μέσον, αναπαράγει αυτόν τον παμπάλαιο τρόπο όχι του διαλόγου που λέμε, αλλά του καυγά. Ενίοτε και για τον καυγά και μόνο. Ίσως είναι και Μεσογειακό αυτό το μοντέλο. Υπάρχουν και καλές στιγμές αλλά θέλει υπομονή».

Πώς και πότε ακούει μουσική ο Νίκος Ξυδάκης, πρέπει να υπάρχουν κατάλληλες προϋποθέσεις και συνθήκες, ώστε να ακούσετε μουσική απερίσπαστος ή η ακρόαση συνοδεύει κάθε παράλληλη δραστηριότητά σας;
«Αυτό που λέμε μουσική υπόκρουση δεν το πολυσυμπαθώ. Αργά το βράδυ στην ησυχία μού αρέσει να ακούω μουσική. Τώρα υπάρχουν και ραδιόφωνα στο διαδίκτυο που βάζουν εξαιρετική μουσική. Μου αρέσει να προσέχω τη μουσική που ακούω. Μικρός όταν άκουγα το όνομα του Σοπέν νόμιζα πως σήμαινε Σώπα και Άκου».

Είστε άνθρωπος που μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί στις αλλαγές της εκάστοτε εποχής και στις τάσεις της, τόσο γενικότερα στη ζωή σας όσο και ειδικότερα στην Τέχνη σας, τη μουσική; Ενδεικτικό παράδειγμα η διάδοση της μουσικής σήμερα, η ψηφιοποίησή της, η κατάρρευση της δισκογραφίας, κ.α.
«Το κατά δύναμη. Προσαρμόζεσαι κατ’ αρχήν στις εποχές του εαυτού σου. Έπειτα, δεν μπορείς να εκσυγχρονίζεσαι αενάως. Ειδικά σήμερα που το όλο και πιο νέο είναι καθήκον. Στην τέχνη εννοώ. Συμβαδίζεις όσο γίνεται. Στην τεχνολογία είναι σχετικά πιο εύκολο να αναζητάς λύσεις. Η δισκογραφία εκτός από το διαδίκτυο και την ευκολία που υπάρχει να ακούς τα πάντα, απαξιώθηκε. Ο δίσκος, το CD σαν αντικείμενο. Eίτε μέσω των εφημερίδων ή η -με κάθε τρόπο- διάθεσή του.

Ποια είναι τα δημιουργικά σας σχέδια αυτή την περίοδο;
«Σχέδια αρκετά. Η χρηματοδότηση είναι το ζόρι».

entertainment.in.gr