Λίλι Έλμπε: O άντρας που έγινε γυναίκα με την υποστήριξη της συζύγου του

Πίστευε ότι δύο άνθρωποι κατοικούσαν στο σώμα του. Ήταν σίγουρος πως έπρεπε να είχε γεννηθεί γυναίκα και πως τα γενετικά του όργανα δεν του ταίριαζαν. Ο δανός Έιναρ Μόγκενς Βέγκενερ, όπως ήταν το βαφτιστικό όνομα της Λίλι Έλμπε, ήταν από τους πρώτους που υπεβλήθησαν σε εγχείρηση αλλαγής φύλου.

Η προσωπικότητα του Βέγκενερ χωρισμένη στα δύο. Από τη μια ήταν άντρας και ζωγράφος που μπορούσε, όπως έλεγε, να αντέξει τις «θύελλες», από την άλλη όμως ήταν μια ανέμελη γυναίκα που σπανίως έβρισκε τη δύναμη να μιλήσει με θάρρος στους άντρες.

Στη ζωή του η χαρά και η δυστυχία εναλλάσσονταν σαν κινηματογραφικές εικόνες. Τόλμησε να ακολουθήσει την επιθυμία του, βίωσε έντονα συναισθήματα, αποδοκιμάστηκε, πέθανε.

Ο Βέγκενερ παντρεύτηκε σε ηλικία 22 ετών την κατά τρία χρόνια μικρότερή του Γκέρντα Γκότλιμπ, επιτυχημένη πορτρετίστα που συνεργαζόταν με τα περιοδικά Vogue και La Vie Parisienne.

Τον Φεβρουάριο του 1930 πληροφορήθηκε για έναν γιατρό που θα μπορούσε να τον βοηθήσει να αλλάξει φύλο, μια που ήταν γνωστός για τις πρωτοποριακές, για την εποχή του, επεμβάσεις.

Μερικούς όμως μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1931, όταν ήταν πλέον Έλμπε και όχι Βέγκενερ, βρήκε μοιραίο τέλος μετά από την μεταμόσχευση μήτρας στην οποία υπεβλήθη.

Ένα χρόνο πριν φύγει από τη ζωή, πήρε διαζύγιο από την σύζυγό του Γκέρντα, εγκατέλειψε τη ζωγραφική και συνήψε ερωτική σχέση με γάλλο έμπορο τέχνης.

«Δεν είναι με το μυαλό μου, με τα μάτια μου, με τα χέρια μου με τα οποία θέλω να είμαι δημιουργική, αλλά με την καρδιά και το αίμα μου. Ο διακαής πόθος μου ως γυναίκα είναι να γίνω μητέρα», έγραφε σε σημειώσεις της η Λίλι Έλμπε.

Tα ρούχα που άλλαξαν τη ζωή του Βέγκενερ

Η σκέψη για εγχείρηση αλλαγής φύλου ωρίμασε με έναν ασυνήθιστο τρόπο. Πολλές, δε, είναι οι φήμες που κυκλοφορούν για την Γκέρντα.

Η ιδέα του Βέγκενερ να προχωρήσει στην επέμβαση εμφανίστηκε τυχαία, όταν ένα από τα μοντέλα που δούλευαν για τη σύζυγό του δεν εμφανίστηκε. Φίλη του ζευγαριού, η Άννα Λαρσέν, πρότεινε να υποδυθεί το μοντέλο ο λεπτεπίλεπτος Βέγκενερ. Αρχικά, αντιστάθηκε, στο τέλος όμως δέχτηκε την πρόταση. Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε.

«Αναμφισβήτητα διασκέδασα τη διαδικασία της μεταμφίεσης. Μου άρεσε το απαλό άγγιγμα των γυναικείων ρούχων. Αισθάνθηκα κάτι πολύ οικείο από την πρώτη στιγμή που τα φόρεσα», είχε γράψει ο Βέγκενερ.

Η μεταμφίεση ξεκλείδωσε πρωτόγνωρα συναισθήματα και ανείπωτες επιθυμίες. Δεν αποχωρίστηκε τη γυναικεία ενδυμασία και υιοθέτησε το όνομα Λίλι, ένα όνομα που έδωσε στον Βέγκενερ η Λάρσεν.

Ο χρόνος περνούσε και η μεγάλη αλλαγή πλησίαζε. Το 1912 ο Βέγκενερ με την Γκέρντα μετακόμισαν στο Παρίσι. Στις εκδηλώσεις της πόλης η Γκέρντα παρουσίαζε τον σύζυγό της ως Λίλι λέγοντας πως είναι αδερφή του Βέγκενερ. Η Λίλι φλέρταρε με τους αξιωματικούς που γνώριζε.

Όσο περνούσε όμως ο καιρός βυθιζόταν στην κατάθλιψη, και απευθυνόταν σε γιατρούς χωρίς να βρίσκει ουσιαστική βοήθεια.

Ορισμένοι γιατροί θεωρούσαν ότι πάσχει από σχιζοφρένεια, ενώ άλλοι πίστευαν πως οΒέγκενερ είναι ομοφυλόφιλος.

Να σημειωθεί ότι με προοδευτική, για την εποχή του, ματιά ο γερμανός γιατρός, σεξολόγος και αγωνιστής για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, Μάγκνους Χίρσφελντ, ερευνούσε τις εμπειρίες των ομοφυλοφίλων.

Τα λεπτομερή όμως στοιχεία γύρω από την εγχείριση αλλαγής φύλου του Βέγκενερ δεν είναι γνωστά, καθώς η βιβλιοθήκη και το αρχείο του Iνστιτούτου Έρευνας Σεξουαλικών Συμπεριφορών καταστράφηκαν από τους ναζί τον Μάιο του 1933.

Η Λίλι Έλμπε εξέφραζε μέσα από τα γραπτά της θαυμασμό για τον γιατρό που την εγχείρησε, περιγράφοντάς τον ως έναν άντρα με απεριόριστη δύναμη. Συνολικά οι εγχειρίσεις κόστισαν στην Έλμπε 12.000 λίρες σε σημερινά χρήματα, ενώ για να ανταποκριθεί στο κόστος πούλησε αρκετούς πίνακες.

Εκτός από τη θανατηφόρα, όπως απέβη, μεταμόσχευση μήτρας και την αφαίρεση των γεννητικών οργάνων, εμφυτεύτηκαν στο σώμα του Βέγκενερ ωάρια νεαρής γυναίκας.

Η αινιγματική συμπεριφορά της συζύγου

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η Γκέρντα υποστήριζε τον σύζυγό της και τις επιλογές του.

Ορισμένοι ισχυρίζονταν πως η Γκέρντα ήταν ομοφυλόφιλη, συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν εξετάζοντας τα ερωτικά πορτρέτα της στα οποία απεικονίζονταν δύο γυναίκες μαζί.

Οι αντιδράσεις μετά την εγχείριση αλλαγής φύλου

Τα συναισθήματα που ακολουθούσαν μετά τις εγχειρήσεις περιγράφονταν ως χαρά και απελπισία. Ο Βέγκενερ, ως Λίλη Έλμπε, φοβόταν μήπως αντιμετωπίσει την απόρριψη της κοινωνίας. Ο φόβος έγινε πραγματικότητα, αφού κοντινοί φίλοι διέκοψαν κάθε επικοινωνία. Η Λίλι, με τη σειρά της, εγκατέλειψε την ζωγραφική σβήνοντας έτσι ένα σημαντικό κεφάλαιο της προηγούμενης ανδρικής ζωής.

Όταν συνάντησε την αδερφή της, η δεύτερη είπε ότι δυσκολεύεται να προφέρει το όνομα Λίλι.

Επίσημα χώρισε με την Γκέρντα τον Οκτώβριο του 1930 όταν ο βασιλιάς της Δανίας δέχτηκε να ακυρώσει τον γάμο τους, και ως Λίλι τής χορηγήθηκε νέο διαβατήριο.

Το 1931, αφού υπεβλήθη σε μεταμόσχευση μήτρας, έστειλε επιστολή στην αδερφή της στην οποία έγραφε: «Γνωρίζω ότι βρίσκομαι κοντά στον θάνατο. Χθες το βράδυ ονειρεύτηκα τη μητέρα. Με πήρε στην αγκαλιά της και με αποκάλεσε Λίλι… εκεί βρισκόταν και ο πατέρας».

Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1931 η Λίλι Έλμπε έφυγε από τη ζωή.

Στην ταινία The Danish Girl τη Λίλη Έλμπε ενσαρκώνει ο βραβευμένος με Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου ηθοποιός Έντι Ρέντμεϊν.

Ελισάβετ Σταμοπούλου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ