Πώς μάθαιναν λατινικά οι Έλληνες που ζούσαν στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τον 2ο μέχρι τον 6ο αιώνα μ.Χ.;

Την απάντηση δίνει ένα νέο βιβλίο μιας Βρετανίδας καθηγήτριας κι ερευνήτριας, της Ελινορ Ντίκι.

Στο βιβλίο της με τίτλο Learning Latin the Ancient Way: Latin Textbooks in the Ancient World («Μαθαίνοντας Λατινικά με τον Αρχαίο Τρόπο: Λατινικά Βιβλία στην Αρχαιότητα») η καθηγήτρια Αρχαίας και Κλασικής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ στη Βρετανία έχει συγκεντρώσει αρχαία χειρόγραφα με τα οποία οι Έλληνες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας διδάσκονταν την λατινική γλώσσα.

Τα χειρόγραφα αυτά, εκτός από την αδιαμφισβήτητη ιστορική τους αξία, αποκαλύπτουν και μερικά πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για την δημόσια και ιδιωτική ζωή των ρωμαϊκών χρόνων, όπως τα μεθύσια, τα ρωμαϊκά συμπόσια και τους αγώνες πάλης στα δημόσια λουτρά.

Η βρετανίδα καθηγήτρια ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη για να ανακαλύψει και να συγκεντρώσει σχολικά εγχειρίδια της ρωμαϊκής περιόδου, τα οποία είχαν στην κατοχή τους νεαροί Έλληνες που μάθαιναν την Λατινική γλώσσα.

Στο βιβλίο της Ντίκι παρατίθενται επίσης σκηνές από την καθημερινότητα των κατοίκων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όπως λόγου χάρη τα κλασικά συμπόσια.

«Τα ρωμαϊκά δείπνα δεν ήταν πάντα διακριτικά και ευχάριστα: αντιθέτως, πολλοί από τους συμμετέχοντες στα συμπόσια αυτά έπιναν πολύ και κατόπιν έκαναν πράγματα για τα οποία μετάνιωναν στην πορεία» γράφει η Ντίκι σχετικά με ένα συγκεκριμένο χειρόγραφο που αποκαλύπτει με ποιο τρόπο διαχειρίζεται κάποιος έναν μεθυσμένο συγγενή του, που επιστρέφει στο σπίτι μετά από ένα ρωμαϊκό συμπόσιο.

Στο εν λόγω χειρόγραφο αναφέρεται ο χαρακτηριστικός διάλογος ενός ατόμου με έναν μεθυσμένο άντρα (πιθανώς κάποιον συγγενή του), που επιστρέφει στο σπίτι μετά από όργιο. «Quis sic facit, domine, quomodo tu, ut tantum bibis? Quid dicent, qui te viderunt talem», δηλαδή: «Ποιος άλλος ενεργεί σαν εσάς κύριε, που πίνετε τόσο πολύ; Τι θα λένε οι άνθρωποι που σας βλέπουν σε αυτή την κατάσταση;»

Και συνεχίζει λέγοντάς του: «είναι αυτή συμπεριφορά, ειδικά για κάποιον που δίνει ο ίδιος συμβουλές σε άλλους για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται; Πρέπει να νιώθετε μεγάλη ντροπή για τον εαυτό σας… Αλλά δεν θέλετε να κάνετε κι εμετό, έτσι δεν είναι;»

«Είμαι σίγουρα πολύ ντροπιασμένος. Δεν ξέρω τι να πω, είμαι τόσο αναστατωμένος που δεν έχω καμιά εξήγηση να δώσω» απαντά ο μεθυσμένος άντρας.

Σε ένα άλλο χειρόγραφο παρακολουθούμε τον διάλογο ενός πωλητή κι ενός πελάτη σε μια αγορά:

  • Πελάτης: Πόσο κοστίζει αυτή η κάπα;
  • Πωλητής: Διακόσια δηνάρια.
  • Πελάτης: Ζητάτε πολλά, παρακαλώ δεχτείτε εκατό δηνάρια

«Μαθαίνουμε επίσης ένα σωρό πληροφορίες σχετικά με τις συνήθειες τους στα δημόσια λουτρά, όπως το ότι αφού πρώτα πάλευαν μεταξύ τους, κατόπιν έκαναν μπάνιο σε αυτά. Κατόπιν, αφού κι έβγαιναν από αυτά, συνήθιζαν να ξύνουν εντατικά το σώμα τους με την στλεγγίδα, ένα ειδικό χάλκινο εργαλείο με καμπυλωτή επιφάνεια με το οποίο αφαιρούσαν από την επιδερμίδα τις ακαθαρσίες, τον ιδρώτα και τη σκόνη από το σώμα» επισημαίνει η Ντίκι.

Η καθηγήτρια θεωρεί πως αυτή και μόνο η πράξη αποδεικνύει πως τα δημόσια λουτρά δεν αποτελούσαν δα και… υπόδειγμα καθαριότητας, όπως πιστεύαμε παλιότερα.

«Γνωρίζαμε πως τα λουτρά ήταν βρόμικα, αλλά όχι και τόσο βρόμικα!» καταλήγει.

Κωνσταντίνος Τσάβαλος

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Headlines