Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Μακάρι και στην καρδιά των Ευρωπαίων να ανατείλει ο ήλιος μας

Συνέντευξη στην Τζωρτζίνα Ντούτση

Μέσα από μια τρυφερή και ειλικρινή συζήτηση, η συγγραφέας Ρένα Ρώσση Ζαΐρη μάς ταξιδεύει στο Βαθύ Γαλάζιο, ένα βιβλίο που κυκλοφορόρησε πριν 8 χρόνια και επανακυκλοφορεί. Η ίδια στη συνέντευξη που ακολουθεί μας εξομολογείται:

«Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά πριν από οκτώ χρόνια κι είναι το τρίτο μυθιστόρημα που έχω γράψει […]. Είναι ένα από τα βιβλία μου, που αγαπώ πολύ. Γιατί προσπαθεί να προσεγγίσει δύσκολους στόχους. Το έγραψα ξανά από την αρχή. Λέξη λέξη…»

Παράλληλα, η συγγραφέας μάς δίνει και μια μικρή γεύση για όσα θα διαβάσουμε στο νέο συγγραφικό της έργο που κυκλοφορεί τον προσεχή Μάιο με τίτλο Δυο φιλιά για την Αμέλια.

Το Βαθύ Γαλάζιο, που κυκλοφόρησε πριν 8 χρόνια, ξεκινάει εκ νέου το ταξίδι του. Σε τι διαφοροποιείται η σημερινή έκδοσή του;
«Το Βαθύ Γαλάζιο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά πριν από οκτώ χρόνια κι είναι το τρίτο μυθιστόρημα που έχω γράψει. Ανάμεσα στα έντεκα ως τώρα. Είναι ένα από τα βιβλία μου, που αγαπώ πολύ. Γιατί προσπαθεί να προσεγγίσει δύσκολους στόχους. Το έγραψα ξανά από την αρχή. Λέξη λέξη.

»Μου αρέσει να ξαναγράφω τα μυθιστορήματά μου που επανακυκλοφορούν. Είναι από τα πρώτα μου βιβλία και ένιωθα πως χρειαζόταν το χάδι μου, την εμπειρία που θέλω να πιστεύω πως έχω αποκτήσει. Προσέθεσα περισσότερες λέξεις, δημιούργησα περισσότερες ανατροπές, «χάιδεψα» τους ήρωες με μια πιο έμπειρη ματιά για να κάνει το βιβλίο μια καινούργια αρχή, πιο ώριμο, πιο ολοκληρωμένο. Η προσπάθειά μου αυτή με βοήθησε να μάθω κάτι περισσότερο και για μένα, να καταλάβω πως όσα χρόνια κι αν περάσουν δε χάνω την εμπιστοσύνη μου στους ανθρώπους».

Με την ιστορία που αφηγείστε στο βιβλίο, καταπιάνεστε με την κακοποίηση, την απόρριψη, την προδοσία (ερωτική και φιλική). Όλες τους εξαιρετικά δυσάρεστες καταστάσεις για έναν άνθρωπο.
«Το Βαθύ Γαλάζιο είναι ένα μυθιστόρημα που βουτάει σε δυσάρεστες καταστάσεις της ζωής, που προσπαθεί να τις ακουμπήσει τρυφερά, να προσφέρει λύσεις, να μας βοηθήσει να καταλάβουμε περισσότερο τον εαυτό μας.

»Δεν πρέπει να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Είμαστε αναγκασμένοι να αντιμετωπίζουμε όλα όσα μας πληγώνουν. Ό,τι δε μας σκοτώνει, μας κάνει πιο δυνατούς, έτσι δε λένε;

»Και, ναι. Η απόρριψη πονάει. Πληγώνει ανεπανόρθωτα. Ο κάθε ένας από μας αντιδράει διαφορετικά. Υπάρχουν κάποιοι που τη δέχονται με αισιοδοξία. Που μαθαίνουν από τα λάθη τους και προχωρούν στη ζωή τους. Άλλοι αντιδρούν άσχημα. Παθαίνουν κατάθλιψη, απογοητεύονται, γίνονται καχύποπτοι, κατηγορούν τον εαυτό τους, θυμώνουν, παραιτούνται. Υπάρχουν όμως και μερικοί που το αντιμετωπίζουν εκδικητικά. Η απογοήτευση και ο θυμός, τους οδηγεί στην αντεπίθεση. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι και ο Γιάννης. Ο ήρωας στο Βαθύ Γαλάζιο.

»Έχουμε απόλυτη ανάγκη τους άλλους ανθρώπους. Είναι σημαντικοί για την ψυχική μας ισορροπία. Έχουμε ανάγκη από συνακροατές και συνοδοιπόρους, για να μοιραζόμαστε όλα όσα μας συμβαίνουν. Οι φίλοι μας είναι η οικογένεια την οποία επιλέγουμε. Υπάρχει ένας άγραφος κανόνας. Ανάμεσα σε φίλους δημιουργείται ένας άρρηκτος δεσμός, ένας δεσμός αγάπης και αλληλεγγύης. Πολλές φορές όμως η ζωή, μας φέρνει αντιμέτωπους με γεγονότα που υπερβαίνουν τα όριά μας, τις ίδιες μας τις δυνάμεις. Κι είναι απρόοπτα αυτά τα γεγονότα, μας αναγκάζουν να αναθεωρήσουμε τις αξίες μας, διαλύουν τα όνειρά μας. Τότε που οι φίλοι, μας προδίδουν. Ξαφνικά νιώθουμε ασήμαντοι, μικροί, αβοήθητοι. Ψάχνουμε τις αιτίες, κατηγορούμε τον εαυτό μας, προσπαθούμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα αναπάντητα, να χειριστούμε σωστά τα αρνητικά συναισθήματα. Όταν ένας φίλος μπήγει το μαχαίρι της προδοσίας στην καρδιά μας, πολλές φορές η ζωή μας αρχίζει να τρέχει σαν ένα αυτοκίνητο χωρίς φρένα. Όπως η ζωή του Γιάννη, μέσα στο Βαθύ Γαλάζιο».

Η ηρωίδα σας ως παιδί υπέστη βάναυση κακοποίηση. Ο βιασμός της αθωότητας. Από την πλευρά σας, ως παιδαγωγός, μάνα, γυναίκα, άνθρωπος, τι έχετε να σημειώσετε για το σοβαρότατο αυτό τραυματισμό μιας αθώας, ανυπεράσπιστης παιδικής ψυχής;
«Είμαι μητέρα, είμαι παιδαγωγός, λατρεύω τα παιδιά, μου είναι αδύνατον να διανοηθώ πως ένας ενήλικας μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα παιδί για τη δική του σεξουαλική ευχαρίστηση. Κι όμως…

»Όταν βιάζεται η αθωότητα, όταν τραυματίζεται η ευάλωτη παιδική ψυχή, ένα παιδί πανικοβάλλεται, παραλύει. Νιώθει ντροπή, ενοχή, σιωπά φοβισμένο. Κι αν δεν το βοηθήσει κανένας κι αν η ίδια η μητέρα του παραμένει σιωπηλός μάρτυρας, τότε το τραύμα του παιδιού βαθαίνει, γίνεται μακροχρόνιο, επηρεάζει την ίδια την ψυχοσύνθεσή του, την ίδια τη ζωή του.

»Δεν μπορώ ούτε να το διανοηθώ. Κι όμως συμβαίνει καθημερινά. Κι όμως υπάρχουν γονείς, γονείς που δε θα πρέπει να έχουν αυτό τον τίτλο, γονείς που γνωρίζουν και σιωπούν. Κύρια έγνοια τους, κυρίως στις μικρές κοινωνίες, είναι να μη μαθευτεί τίποτα προς τα έξω. Πιστεύουν πως το στίγμα θα είναι βαρύ. Η μητέρα της ηρωίδας μου, σιωπούσε για το προσωπικό της συμφέρον. Αχ, δεν έχω λόγια για κάτι τέτοιες κακουργηματικές συμπεριφορές που καταστρέφουν όχι μόνο το κορμί, μα και την ψυχή του παιδιού. Είναι σαν να εγκληματούν και οι ίδιοι. Περισσότερο από τους δράστες. Είναι συνεργοί στη συναισθηματική κατακρεούργηση ενός αθώου πλάσματος».

Οι ήρωές σας, νιώθουν έντονα το αίσθημα της απογοήτευσης και της απελπισίας με καταστάσεις που έχουν ως αποτέλεσμα τη διάλυση των ονείρων τους. Συναισθήματα που ως κοινωνία σήμερα τα βιώνουμε έντονα. Πόσο εύκολο είναι κάποιος να ξεφύγει από την απελπισία, να αντικρούσει την απογοήτευση, να σταθεί στα πόδια του;
«Θα απαντήσω με μια φράση, μέσα από το Βαθύ Γαλάζιο:
«Είναι ωραίο τελικά να συμβιβάζεσαι με όσα σε στοιχειώνουν. Είναι ωραίο τελικά να σταματάς να μισείς, να σταματάς να πονάς. Γιατί αλλιώς δεν κάνεις κακό σε κανέναν άλλο, παρά μόνο στον εαυτό σου».

»Η καθημερινή μας ζωή είναι πλημμυρισμένη αμέτρητα συναισθήματα. Αγάπη, τρυφερότητα, καλοσύνη, οργή, μίσος, ζήλια, κακία. Με ποια συναισθήματα ακριβώς θα είναι γεμάτη η σελίδα κάθε ανθρώπου, εξαρτάται από την παιδική του ηλικία. Οι εμπειρίες της παιδικής μας ηλικίας διαμορφώνουν τον χαρακτήρα μας, την προσωπικότητά μας, μας ακολουθούν σε όλη την ενήλικη ζωή μας, καθορίζουν ακόμα και τις διαπροσωπικές μας σχέσεις.

»Για να ξεφύγουμε από την απελπισία και την απογοήτευση και να σταθούμε στα πόδια μας, είναι ανάγκη να αγαπήσουμε τον εαυτό μας, να μάθουμε να αγνοούμε τις φωνές που μας φορτώνουν τύψεις. Να μην κρύβουμε τα αληθινά συναισθήματά μας μόνο και μόνο για να μην πληγώσουμε τους άλλους. Να παλέψουμε για τις προσωπικές μας ανάγκες, τις προσωπικές μας επιθυμίες, να μην αισθανόμαστε θύμα των καταστάσεων της ζωής μας. Και να κρατήσουμε μακριά μας όλους εκείνους που μας πληγώνουν, μας μειώνουν, μας υποτιμούν. Γιατί είμαστε μοναδικοί, είμαστε υπέροχοι, έχουμε δικαίωμα να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε. Απόλυτα».

Παράλληλα, το βιβλίο είναι και ένας ύμνος στην αγάπη. Πώς την ορίζετε;
«Πάλεψα πολλές φορές παρέα με τους ήρωές μου, πάλεψα σε πολλά μυθιστορήματά μου να καταλάβω τον λόγο της ύπαρξής μας. Αναρωτήθηκα γιατί ερχόμαστε σε αυτό τον κόσμο. Και κατέληξα σε μονόδρομο. Τον μονόδρομο της αγάπης. Γεννιόμαστε για να μας αγαπήσουν και να αγαπήσουμε. Για να δώσουμε και να πάρουμε αγάπη. Κι η αγάπη είναι το δυνατότερο από όλα τα συναισθήματα. Για ένα και μοναδικό λόγο. Γιατί ξέρει να συγχωρεί. Και η συγχώρεση είναι εκείνη που μας επιτρέπει να ανοίξουμε τα φτερά μας. Και να πετάξουμε».

Δεν θέλω να αποκαλύψω το τέλος του βιβλίου σας, ωστόσο θα ήθελα να σας ρωτήσω αν πιστεύετε στη μοίρα, στο «γραφτό», στο πεπρωμένο.
«Κάποιοι πιστεύουν στο πεπρωμένο, στη μοίρα, στο κάρμα, στη θεϊκή παρέμβαση, έχουν την αίσθηση πως ορισμένα πράγματα είναι γραφτό να γίνουν. Δεν ξέρω αν είναι σωστές αυτές οι θεωρίες. Δεν ξέρω αν όλα γίνονται για κάποιο λόγο ή απλά προσποιούμαστε πως το πιστεύουμε για να ηρεμήσουμε, όταν μας συμβεί κάτι κακό. Είμαι σίγουρη όμως πως ο κάθε άνθρωπος κρατάει στα χέρια του το μέλλον του. Πως το κατευθύνει. Με τα λόγια του, με τις πράξεις του. Ακόμα και με τις σκέψεις του. Γιατί το πεπρωμένο μας δεν είναι θέμα τύχης. Είναι θέμα επιλογής.

»Όσο για το τέλος στο Βαθύ Γαλάζιο, άλλη μια λαχτάρα, άλλη μια ανατροπή. Οι αναγνώστες φίλοι μου όμως, όσοι με ξέρουν καλά πια, γνωρίζουν πως λατρεύω να ελπίζω. Και βλέπω πάντα το ποτήρι μισογεμάτο. Γι’ αυτό και θέλω να ολοκληρώνω κάθε μυθιστόρημά μου, με ένα χαμόγελο. Ένα χαμόγελο καρδιάς».

Επιτρέψτε μου να δανειστώ τον τίτλο σας και να σας θέσω την εξής ερώτηση. Σε ένα άλλο βαθύ γαλάζιο, αυτό του Αιγαίου μας, χάνονται καθημερινά δεκάδες παιδικές ψυχές… Πότε θα σταματήσει η τραγωδία αυτή κατά τη γνώμη σας και πώς κρίνετε τη στάση του ευρωπαϊκού και ελληνικού λαού;
«Δανείζομαι κι εγώ με τη σειρά μου τα λόγια, τα συγκλονιστικά λόγια της γιαγιάς της Λέσβου, της γιαγιάς που προτάθηκε για το Νόμπελ Ειρήνης και δεν τη νοιάζουν καθόλου τα βραβεία, όσα μεγάλα κι αν είναι. Εκείνη ενδιαφέρεται, εκείνη καρδιοχτυπά μόνο για τα μωρέλια της:
«Τα μωρέλια… αυτά τα μωρέλια να τα βλέπεις να τρέμουν, να κρυώνουν… Τόσα και τόσα χρόνια στο νησί τέτοιο πράμα δεν ξανάδα».

»Ανάμεσα στα λόγια της κρύβεται η στάση του ελληνικού λαού, του λαού μας. Το βαθύ γαλάζιο του Αιγαίου κυλάει στις φλέβες κάθε Έλληνα, που δεν αφήνει να τον πλημμυρίσει το σκοτάδι και κάνει αξιέπαινες προσπάθειες να γίνει ένα με το φως που λούζει τη χώρα μας, με το απέραντο γαλάζιο. Και βοηθάει όποιον έχει την ανάγκη του. Βοηθάει με την καρδιά του. Για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους; Τι να πω; Μακάρι να ανατείλει και στη δική τους την καρδιά ο ήλιος ο δικός μας. Ο ήλιος ο ηλιάτορας.

»Πότε θα διαλυθεί αυτό το μαύρο σύννεφο του πολέμου, του θανάτου, του χαμού;
Αχ, μακάρι να ήξερα. Μακάρι να βασίλευε η αγάπη. Γιατί η ζωή είναι υπέροχη. Και είναι μια σταλίτσα για να την αναλώνουμε σκορπίζοντας θανατικό. Κρίμα κι άδικο να μετατρέπουμε το ουράνιο της το τόξο, το πολύχρωμο, σε μαύρο κατάμαυρο σύννεφο φρίκης».

Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια και πότε μπορούν οι αναγνώστες να αναμένουν το επόμενο βιβλίο σας;
«Το επόμενο βιβλίο μου με τίτλο Δυο φιλιά για την Αμέλια, θα βρίσκεται στα ράφια των βιβλιοπωλείων από τις εκδόσεις Ψυχογιός, στις αρχές Μαΐου. Είναι ένα μυθιστόρημα που ανασαίνει τις μυρωδιές του φεγγαριού, που τραγουδάει για μια αγκαλιά, χάνεται σε δυο φιλιά… Είναι η ιστορία μιας γυναίκας που έκανε όλη την Ελλάδα να την ερωτευτεί, η ιστορία της ζωής μιας διάσημης ηθοποιού.

»Τη στιγμή που γεννήθηκε, ένας νάρκισσος ξεπρόβαλλε το κεφαλάκι του από το χώμα και τα αστέρια πήραν φωτιά. Δώρα μοναδικά της χάρισαν, τα βιολετιά της μάτια. Κι ένα υποκριτικό ταλέντο, αστείρευτο. Μια ζωή στο κόκκινο, η ζωή της. Κρυμμένη πίσω από λάθη και πάθη, μυστικά και ψέματα. Φόνους, υπεξαιρέσεις, απιστίες και αμαρτίες ανείπωτες. Κάθε άντρας που βρέθηκε δίπλα της, την ερωτεύτηκε. Κάθε παιδί που γέννησε, τη μίσησε. Μα δεν την ενδιέφερε διόλου. Τους φερόταν υποτιμητικά. Γιατί δεν είχαν ταλέντο, δεν είχαν ομορφιά, δεν ήταν διάσημοι. Θα έρθει άραγε η στιγμή που θα χαρίσει το βασίλειό της, για δυο φιλιά;»

entertainment.in.gr