Σταύρος Γασπαράτος: Πρόκληση η κρίση, δίνει τροφή για γράψιμο

Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου

«Σπουδαίοι καλλιτέχνες, όπως ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης, δεν ξεκίνησαν την πορεία τους σε μια Ελλάδα ανθισμένη», αναφέρει ο συνθέτης Σταύρος Γασπαράτος που μέσα στην κρίση βρίσκει ένα κίνητρο για να παλέψει και να δημιουργήσει. Από τα εφηβικά του χρόνια ερευνούσε πολλά μουσικά είδη, ήταν εκτεθειμένος σε διάφoρα ακούσματα και στη λίστα των προτιμήσεών του σημαντική θέση είχε ο Σοστακόβιτς αλλά και οι Beatles.

Γράφει μουσική για θεατρικές, χορευτικές παραστάσεις και ταινίες. Τον τελευταίο καιρό είχε επικεντρωθεί στην παράσταση Γυάλινος Κόσμος με πρωταγωνιστή τον Δημήτρη Καταλειφό, που ανεβαίνει στο Εμπορικόν. Αναλαμβάνοντας τη μουσική επιμέλεια, εμπνεύστηκε από την αναμόχλευση των αναμνήσεων στη ζωή των ηρώων.

Ο Σταύρος Γασπαράτος μιλώντας στο in.gr, αναφέρει γιατί τον έχει «στοιχειώσει» αυτή η παράσταση, αποκαλύπτει ποιο είναι το απωθημένο του στην τέχνη, και επιλέγει να διαβάσει διαφορετικά το θέμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας στα χρόνια της κρίσης.

Εκατοντάδες συνθέσεις, μουσική επένδυση σε ταινίες, θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, βρίσκονται στην καλλιτεχνική σας πορεία. Πόσα χρόνια ασχολείστε με τη μουσική;
Με τη μουσική ασχολούμαι όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Με το θέατρο όμως, ασχολούμαι τα τελευταία 15, περίπου, χρόνια. Έγραφα μουσική και η τύχη με έφερε στο θέατρο, όπου η πρώτη συνεργασία ήταν με τον Νίκο Κυπουργό. Είχε ακούσει μια δισκογραφική δουλειά που είχα κάνει με ένα σχήμα και του είχε φανεί ενδιαφέρουσα. Με είχε καλέσει να συνεργαστούμε για το «Amore» και έτσι προέκυψαν μια σειρά από συνεργασίες που με έφεραν σε επαφή με το θέατρο. Από τότε δεν σταμάτησα να δουλεύω γι’αυτό. Η δουλειά στο θέατρο ταίριαξε στο ύφος της μουσικής μου, αλλά και σε εμένα σαν τρόπος ζωής και δουλειάς. Για να δουλέψει κάποιος στο θέατρο και στο σινεμά πρέπει να τον ενδιαφέρει η συνεργασία και ανταλλαγή απόψεων. Πέρα από αυτό όμως, στο θέατρο κλήθηκα και καλούμαι να γράφω πολύ διαφορετικά πράγματα από δουλειά σε δουλειά, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε παραγωγής, το ύφος του κειμένου και τη σκηνοθεσία. .

Η τζαζ εντάσσεται στο επαγγελματικό σας πεδίο;
Οι σπουδές μου είναι πάνω στην κλασική κιθάρα, αλλά μετά ασχολήθηκα με το πιάνο και με πολλά άλλα είδη μεταξύ των οποίων και η τζαζ. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ταγμένο σε κανένα είδος.

Το μουσικό αυτό είδος βρίσκει, θεωρείτε, ανταπόκριση στην Ελλάδα;
Έχουμε κάποιους πολύ καλούς ερμηνευτές στην τζαζ όπως και πολύ καλούς ερμηνευτές έχουμε στα πάντα. Αυτό όμως που λείπει από την τζαζ, λείπει κι από όλη την τέχνη στην Ελλάδα. Μια οργάνωση, δηλαδή, και δομές ώστε να βρεθεί το κοινό τους πιο εύκολα.

Η ηλεκτρονική μουσική αποτελεί δυναμικό πόλο έλξης;
Με ενδιέφερε πάντα, έχω περάσει πολλά χρόνια της ζωής μου ερευνώντας τη. Αν μπορώ να πω ότι κάτι χαρακτηρίζει τη δουλειά μου είναι η αναζήτηση για μια επικοινωνία του κλασικού ύφους γραφής και του ήχου με αυτό το σύγχρονο ηλεκτρονικό και πειραματικό ήχο του σήμερα. Πιστεύω ότι σε αυτή τη συνεύρεση υπάρχει πολύ ακόμα «ψωμί» , υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον ηχοχρωμάτων και πειραματισμών μεταξύ των υφών.

Έχοντας διανύσει τα χιλιόμετρα αυτά, τι μουσική επιλέγατε να ακούτε στην εφηβεία σας και ποια ρεύματα έχουν επηρεάσει τη δουλειά σας;
Αυτό που χαρακτηρίζει το τι θέλω να κάνω ως συνθέτης έχει να κάνει πολύ με το ότι από πολύ νέος ήμουν εκτεθειμένος σε πολλά και διαφορετικά μουσικά είδη. Έτσι, δεν ήμουν ποτέ από τα παιδιά εκείνα που ήμουν ταγμένα σε ένα είδος. Άκουγα από κλασική μουσική, Μπαχ, Σοστακόβιτς, Πεντερέτσκι Σνίτκε και άλλους, μέχρι Beatles, Χατζηδάκι, μετά από ηλεκτρονική σκηνή, Aphex Twin, ενώ έχω περάσει και περνώ φάσεις που ακούω Tom Waits . Σε όλα αυτά βρίσκω κατά καιρούς κάτι που έχει να μου δώσει. Θα ήθελα να ακούω περισσότερο μουσική, αλλά λόγω της δουλειάς δεν έχω τόσο πολύ χρόνο να ακούω και να ψάχνω

Ως Έλληνες έχουμε να παρουσιάσουμε νέα δυναμικά ακούσματα ή θα λέγατε ότι ανασύρουμε συνεχώς παλιές δουλειές αξιομνημόνευτων συνθετών και μένουμε απλά εκεί;
Πιστεύω ότι η κρίση θα έπρεπε να είναι έναυσμα για πιο ενδιαφέρουσες δουλειές. Άλλωστε ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, η παλιά δηλαδή γενιά, που αναφέρεται ως η παλιά καλή εκδοχή της μουσικής, ήταν αποτέλεσμα κρίσης. Τα μεγάλα τους έργα και το ξεκίνημά τους δεν έγινε σε μια Ελλάδα ανθισμένη, αλλά αντίθετα πολύ δύσκολη. Μπορεί οι καλλιτέχνες να βιώνουν δυσκολίες λόγω κρίσης, θα έπρεπε όμως να τους δίνει αρκετή τροφή για να γράφουν. Βρισκόμαστε σε μια μεταβατική περίοδο και οι καλλιτέχνες, όπως όλοι, προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει. Νομίζω ότι πρέπει να είμαστε υπομονετικοί και να περιμένουμε μια αλλαγή, στο κομμάτι της τέχνης, που θα γίνει από αυτούς που πραγματικά είναι νέοι τώρα. Μιλάω για ανθρώπους 18 ετών οι οποίοι θα μας δείξουν τις τάσεις της εποχής.

Η κρίση αποτελεί άραγε πρόκληση ενεργοποιώντας τη διάθεση για δημιουργία;
Είναι πρόκληση η δυσκολία, είναι πρόκληση το να πρέπει να δημιουργείς σαν να ξεκινάς από το μηδέν και να έχεις εχθρό το κράτος, τις δομές που θα έπρεπε να σε βοηθούν. Η κρίση με έχει κάνει πιο κινητικό και επιλεκτικό όσον αφορά στα πράγματα που θέλω να κάνω. Με έχει κάνει και να βρω το κουράγιο να έχω μια εξωστρέφεια εκτός Ελλάδας, που την ήθελα πάντα αλλά κάπως επαναπαυόμουν. Με αυτή την έννοια νομίζω ότι μου έχει κάνει πολύ καλό.

Έχετε εργαστεί και ως συνθέτης μoυσικής επένδυσης ταινιών
Το 2013 είχα λάβει και το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για την ταινία του Διαμαντή Καραναστάση, το «Αίμα». Με ενδιαφέρει πολύ το σινεμά και φέτος έχω κάνει μια μικρού μήκους ταινία και ένα ντοκιμαντέρ, το «Next Stop: Utopia» του Απόστολου Καρακάση. H μικρού μήκους το «Σύκο», είναι μια συμπαραγωγή ελληνοσουηδική.

Επειδή έχω ασχοληθεί περισσότερο με το θέατρο από το σινεμά, έχω μεγαλύτερη δίψα για το δεύτερο. Είναι κάτι σαν απωθημένο. Στο σινεμά υπάρχει μια άλλου τύπου λεπτομέρεια, ενώ το θέατρο είναι ζωντανό.

Από τα πιο πρόσφατα εγχειρήματά σας η σύνθεση μουσικής για τον «Γυάλινο Κόσμο», την παράσταση της Ελένης Σκότη με πρωταγωνιστές τους Δημήτρη Καταλειφό και Θέμιδα Μπαζάκα που ανεβαίνει στο θέατρο Εμπορικόν
Με χαροποίησε πολύ η επανάληψη του «Γυάλινου Κόσμου». Είναι ένα έργο που με έχει στοιχειώσει και είναι η δεύτερη φορά αυτή που γράφω μουσική για την παράσταση. Δεν μου έχει τύχει να ξαναεπισκεπτώ ένα κείμενο.

Ως μεγάλος πια ο Τομ γυρνά πίσω στη ζωή του και η καινούρια αυτή προσέγγιση με έπεισε να ξανασχοληθώ με το κείμενο. Στην αρχή είχα εκφράσει τις επιφυλάξεις μου για το πώς θα ξανακάνω ένα κείμενο με το οποίο είχα καταπιαστεί στο παρελθόν και κατά πόσο επηρεασμένος θα ήμουν από το προηγούμενο ανέβασμα. Έπαιξε σημαντικό ρόλο το πόσο διαφορετική ήταν η ιδέα στην οποία βασίστηκε η νέα σκηνοθεσία. Η ιδέα της ανάμνησης είναι έκδηλη σε όλο το κείμενο. Ο Δημήτρης Καταλειφός είναι ένας πολύ διαφορετικός Τομ και αυτό αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης για να ξαναεπισκεφτώ αυτό το έργο. Η μουσική διαχειρίζεται μόνιμα το πώς παίζει κανείς με τις μνήμες. Είναι μια πολύ απαιτητική δουλειά, μια παράσταση με πολλή μουσική.

• Περισσότερα για τον Σταύρο Γασπαράτο

entertainment.in.gr