Επιμέλεια: Μαρία Πετροπούλου

Εκατό χρόνια πριν, η Βιρτζίνια Γουλφ διάβασε ξανά το βιβλίο Τζέιν Έιρ, έχοντας την ανησυχία ότι θα το βρει παρωχημένο. Ωστόσο, διαψεύστηκε, καθώς η ανάγνωση την συνεπήρε. Η Σαρλότ Μπροντέ δημιούργησε ένα έργο που αντέχει στο χρόνο.

Πώς, όμως, το κατάφερε αυτό; Πώς κατάφερε να γράψει ένα μυθιστόρημα, που ακόμη και μετά από τόσα χρόνια, διατηρεί τον «αναζωογονητικό» του χαρακτήρα; Το μυστικό κρύβεται, αναμφίβολα, στην ηρωίδα. Η Τζέιν Έιρ κυριαρχεί σε κάθε γραμμή και σε κάθε εικόνα. Το δωμάτιο ζωγραφικής, τα λευκά χαλιά με τα λουλούδια, το τζάκι. Τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο, εάν δεν είχε αφήσει το «σημάδι» της η ηρωίδα.

Η ανάγκη της για δικαιοσύνη και ευτυχία είναι τόσο αυθεντική και ισχυρή, που κάνουν την Τζέιν να είναι «παρούσα» έως και σήμερα. Μάλιστα, οι απαιτήσεις της ήταν ζωτικής σημασίας τόσο για την ίδια, όσο και για την συγγραφέα. Η Σαρλότ στάλθηκε σε εκκλησιαστικό σχολείο μετά το θάνατο της μητέρας της και βίωσε τις στερήσεις που περιγράφει μέσω της Τζέιν Έιρ.

Ακόμη ένα βιβλίο θεωρείται από τα κλασικά έργα της αγγλικής λογοτεχνίας είναι τα Ανεμοδαρμένα Ύψη, της Έμιλι Μπροντέ, αδελφής της Σαρλότ. Ένας ιδιαίτερα σημαντικός λόγος που το καθιστά τόσο ξεχωριστό είναι η Κάθριν, η ηρωίδα του βιβλίου. Η περιγραφή της εντυπωσιακή. Η Κάθριν δεν είναι μια «συμβατικά» αξιαγάπητη φιγούρα και αυτό, φυσικά, γίνεται σκόπιμα. Αυτό, άλλωστε, είναι το νόημα. Η Κάθριν είναι, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το BBC, «η ηρωίδα για τα καλά κορίτσια που θέλουν να φαντάζονται ότι δεν είναι». Τα κορίτσια αυτά φαντάζονται ότι θα ζήσουν μια τόσο έντονη αγάπη, ένα τόσο έντονο πάθος, όπως αυτό ανάμεσα στην Κάθριν και στον Χίθκλιφ. Θέλουν να αγαπήσουν δυνατά έναν «παλιάνθρωπο» και να τις αγαπήσει και εκείνος απόλυτα.

Τζέιν Έιρ και Κάθριν. Σπάνια ένας αναγνώστης ταυτίζεται και με τις δυο ηρωίδες. Οι λάτρεις της Τζέιν υποστηρίζουν ότι η Κάθριν είναι εγωίστρια και σνομπ. Περνά το χρόνο της μίζερα κι έχοντας μέσα της θυμό. Η Τζέιν, από την άλλη, είναι έξυπνη, τολμηρή και καταφέρνει να κερδίσει όσα επιθυμεί. Μάλιστα, στα μάτια του αναγνωστικού κοινού, γίνεται ακόμη πιο αξιαγάπητη, όταν απευθύνεται στον Ρότσεστερ και τον ρωτά «θεωρείς ότι επειδή είμαι φτωχή και μικρή, είμαι ένας άνθρωπος χωρίς αισθήματα; Εάν ναι, κάνεις λάθος».

Αυτό που ξεχωρίζει την Κάθριν είναι ότι κάνει την αγάπη να φαντάζει μια «τρομακτική ένωση», μια κατάσταση κατά την οποία οι άνθρωποι χάνουν τον εαυτό τους. Θα έλεγε κανείς, βέβαια, ότι η αγάπη, η απόλυτη και η έντονη, δύναται να προκαλέσει αυτά ακριβώς τα συναισθήματα.

Με τα ελαττώματα και τα χαρίσματά τους, οι δυο ηρωίδες είναι περίπλοκες. Αυτός, άλλωστε, είναι ακόμη ένας λόγος που τις καθιστά ανθεκτικές στο χρόνο. Εκ των πραγμάτων, δεν είναι εφικτό να απλουστευθεί η οποιαδήποτε ανάλυση του χαρακτήρα τους.

Η Σαρλότ Μροντέ επιχείρησε να το κάνει. Επιχείρησε να απλοποιήσει κάπως τα πράγματα στο μυθιστόρημα Σίρλεϊ, χαρίζοντας στη μια ηρωίδα όλο το πάθος και στην άλλη, όλη την άρνηση. Αυτό που τελικά κατάφερε ήταν να «ρουφήξει» όλη τη ζωή από μέσα τους.

Στο βιβλίο Βιλέτ η συγγραφέας δημιούργησε την ηρωίδα Λούσι Σνόου, της οποίας η οργή έρχεται συνεχώς σε σύγκρουση με την προσπάθειά της να είναι ήρεμη. Η εσωτερική αυτή σύγκρουση είναι και αυτή που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού. Το μυθιστόρημα αυτό οδήγησε τον Άγγλο ποιητή και κριτικό, Μάθιου Άρνολντ, να πει ότι «στο μυαλό της Σάρλοτ δεν υπάρχει τίποτα άλλο, εκτός από εξέγερση και οργή».

Η τρίτη αδελφή, η Αν Μπροντέ, ήταν η πρώτη που έγραψε μια ιστορία που μιλά ουσιαστικά για τη ζωή μιας παιδαγωγού στη βικτωριανή Αγγλία, της Άγκνες Γκρέι. Η ίδια η Αν είχε εργαστεί ως παιδαγωγός και αποτύπωσε στο βιβλίο τη δική της πλευρά των πραγμάτων. Επίσης, στο δεύτερο έργο της, «H ενοικιαστής του Γουάιλντφελ Χωλ», η ηρωίδα, Έλεν Γκράχαμ, φεύγει από έναν καταπιεστικό γάμο για να χαράξει μια ανεξάρτητη ζωή και πορεία.

Η Σάρλοτ μισούσε το εν λόγω βιβλίο και προσπάθησε να το «εξαφανίσει» μετά το θάνατο της Αν. Ωστόσο, φεμινιστικά κινήματα το έφεραν ξανά στην επιφάνεια. Μάλιστα, η Σαμ Μπέικερ «ζωντάνεψε» την Έλεν στο βιβλίο της The Woman Who Ran. Αυτή τη φορά, η Έλεν είναι φωτογράφος πολεμικού ρεπορτάζ, που μετακομίζει στο Γιόρκσαϊρ και προσπαθεί να ξεχάσει το παρελθόν, αλλά και να αποφύγει την περιέργεια των γειτόνων.

Αυτός είναι ακόμη ένας λόγος για τον οποίο οι ηρωίδες των αδελφών Μπροντέ διαβάζονται με τόση θέρμη. Επειδή «γράφονται» ξανά και ξανά. Δεν γίνεται να ερμηνευθούν εύκολα και απλά, συνεπώς, «ζωντανεύουν» μέσα από άλλες ιστορίες, για να «διαβαστούν» με ποικίλους τρόπους. Αξίζει, βέβαια, να επισημανθεί ότι τα αρχικά μυθιστορήματα είναι τόσο «υγιή» και «δυνατά» που αντέχουν αυτές τις προσπάθειες.

Η Σαρλότ και η Αν άγγιξαν θέματα, τα οποία δύσκολα έθιγαν γυναίκες. Στο επίκεντρο, η ανάγκη του ανθρώπου να βρει τη θέση του στον κόσμο. Όταν το κοινό «γνωρίζει» την Τζέιν, την Κάθριν και την Έλεν, γνωρίζει ταυτόχρονα τις Σαρλότ, Έμιλι και Αν. Αυτός είναι ακόμη ένας λόγος για την «αιώνια ζωή» αυτών των ηρωίδων. Οι ίδιες οι συγγραφείς έχουν αναδειχθεί σε ηρωίδες.

Οι «τρεις περίεργες αδελφές», όπως συνήθιζε να τις αποκαλεί ο Άγγλος ποιητής και συγγραφέας Τεντ Χιουζ, αφήνονταν συχνά μόνες στο απομονωμένο σπίτι τους και ξεκίνησαν να γράφουν σε μικρή ηλικία. Βίωσαν τραγικά γεγονότα, ανάμεσα στα οποία ο θάνατος της μητέρας τους, των μεγαλύτερων αδελφών τους και αργότερα του αδελφού τους. Ανατρεπτικές, ξεπέρασαν τα σύνορα του κόσμου και του εαυτού τους και κατάφεραν να μαγνητίζουν το αναγνωστικό κοινό έως και σήμερα.

entertainment.in.gr

Headlines