Από το σανίδι στην οθόνη: Μεταφορές θεατρικών κειμένων στο σινεμά

Αγγελική Στελλάκη

Δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση η μεταφορά ενός θεατρικού έργου στο σινεμά ή την τηλεόραση. Ορισμένοι σκηνοθέτες αποφασίζουν να μείνουν υπερβολικά πιστοί στο πρωτότυπο, ενώ άλλοι παίρνουν το πρωτότυπο κείμενο ως αφορμή για να δημιουργήσουν κάτι άλλο.

Με αφορμή την διανομή στις ελληνικές αίθουσες του «Ματωμένου Γάμου» που βασίζεται στο θεατρικό του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, ακολουθούν δέκα παραδείγματα ταινιών που κατάφεραν να συνδυάσουν τα καλύτερα στοιχεία και των δύο ειδών τέχνης:

Λεωφορείο ο Πόθος του Ηλία Καζάν (1951)

Ο Τένεσι Γουίλιαμς μάλλον έχει ευτυχίσει στην μεταφορά των θεατρικών του στο πανί του σινεμά. Ίσως είναι γιατί πάνω στα έργα του εργάστηκαν οι καλύτεροι της έβδομης τέχνης, ίσως και το ίδιο το υλικό: μυστικά, απαγορευμένοι πόθοι, εμμονές είναι ιδέες που μάλλον λειτουργούν καλά στον κινηματογράφο. Ο Ελία Καζάν μεταφέρει το «Λεωφορείον ο Πόθος» και δημιουργεί μία αποπνικτική ατμόσφαιρα στη Νέα Ορλεάνη , ενώ η Βίβιαν Λι και Μάρλον Μπράντο θα μείνουν για πάντα στο συλλογικό υποσυνείδητο ως Μπλανς ΝτιΜπουά και Στάνλεϊ Κοβάλσκι. Για την ιστορία να πούμε ότι η ταινία κέρδισε τέσσερα Όσκαρ.

Οικόπεδα με Θέα (Glengarry Glen Ross, 1992) του Τζέιμς Φόλεϊ

Το 1992, ο Τζέιμς Φόλεϊ μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το –βραβευμένο με Πούλιτζερ- θεατρικό του Ντέιβιντ Μάμετ, σε σενάριο του ίδιου του Μάμετ. Η συγκυρία ευτυχής, οι Αλ Πατσίνο, Άλεκ Μπάλντουιν, Τζακ Λέμον και Κέβιν Σπέισι πρωταγωνιστούν σε μία ταινία που αφηγείται το 24ωρο πωλητών εντός κτηματομεσιτικού γραφείου που απειλούνται με απόλυση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο Μάμετ δούλεψε το σενάριο και προσέθεσε τον χαρακτήρα του Μπλέικ (που ερμηνεύει ο Άλεκ Μπάλντουιν).

Αρσενικό και Παλιά Δαντέλα (1944) του Φρανκ Κάπρα

Ένας ορκισμένος εργένης αποφασίζει να παντρευτεί. Πηγαίνοντας να ενημερώσει τις αγαπημένες θείες του, βρίσκεται μπροστά σε μακάβριες αποκαλύψεις. Πιστή στο θεατρικό κείμενο, αλλά κινηματογραφική στη σκηνοθεσία της, η ταινία του Φρανκ Κάπρα είναι μια απολαυστική κωμωδία με γερές δόσεις μυστηρίου. Και έχει ως πρωταγωνιστή έναν υπέροχο Κάρι Γκραντ.

Othello (1952) του Όρσον Γουέλς

Μεταφορά του κλασικού έργου του Γουίλιαμ Σαίξπηρ μέσα από την ιδιοφυή ματιά του Όρσον Γουέλς. Από τις καλύτερες διασκευές τραγωδίας του Σαίξπηρ στη μεγάλη οθόνη (και υπάρχουν πολλές τέτοιες), περιλαμβάνει σκηνές ανθολογίας –όπως η σκηνή της μονομαχίας στο λουτρό. Η ταινία κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο στο Φεστιβάλ των Καννών.

Ποιος Φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ; (Who’s Afraid of Virginia Woolf?, 1966) του Μάικ Νίκολς

Βασισμένο σε θεατρικό του Έντουαρντ Άλμπι, το φιλμ του Μάικλ Νίκολς με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ αφηγείται την πικρή ιστορία της σχέσης ενός ζευγαριού που μεγαλώνει. Ένα βράδυ, το ζευγάρι προσκαλεί ένα νεότερο ζεύγος και γίνεται μάρτυρας της αρρωστημένης σχέσης τους. Η ταινία αποτελεί πιστή μεταφορά του θεατρικού και οι Ελίζαμπεθ Τέιλορ και Ρίτσαρντ Μπάρτον εξαιρετικοί στους ρόλους τους.

Sweeney Todd: Ο φονικός κουρέας της οδού Φλιτ (2007) του Τιμ Μπάρτον

Βασισμένη στο μιούζικαλ του Χιού Γουίλερ, η ταινία του Τιμ Μπάρτον αποτελεί μια απολαυστική ταινία με τον Τζόνι Ντεπ να ερμηνεύει τον Σουίνι Τοντ, έναν κουρέα που δεν διστάζει να κόψει το λαιμό των θυμάτων του, έτσι ώστε η κυρία Λόβετ της Έλενα Μπόναμ Κάρτερ να τα σερβίρει ως… κρεατόπιτες! Η κωμική και ταυτόχρονα τρομακτική ματιά του Μπάρτον εξιστορεί ιδανικά την ιστορία του Σουίνι Τοντ.

Το βαθύ μπλε του έρωτα / The Deep Blue Sea (2011) του Τέρενς Ντέιβις

Ο Τέρενς Ντέιβις μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το θεατρικό του Τέρενς Ράτιγκαν, δίνοντας στη Ρέιτσελ Βάις και τον Τομ Χίντλεστον δύο από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας τους. Η Βάις ερμηνεύει την σύζυγο ενός δικαστή που γοητεύεται από έναν πιλότο της Πολεμικής Αεροπορίας, ο οποίος είναι μάλλον αδιάφορος απέναντί της. Μελαγχολική σκηνοθεσία και υπέροχη φωτογραφία σε μία ταινία που μεταφέρει το θεατρικό με απόλυτα κινηματογραφικούς όρους.

Closer (Εξ επαφής, 2004) του Μάικ Νίκολς

Ο Μάικ Νίκολς αποδεικνύει ότι είναι εξαιρετικά ικανός για ενδιαφέρουσες μεταφορές θεατρικών κειμένων στη μεγάλη οθόνη. Αφού εντυπωσίασε με το Ποιος Φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ και κατάφερε να μεταφέρει στη μικρή οθόνη το Angels in America σε μία σειρά που θεωρείται από τις καλύτερες μεταφορές θεατρικών στη μικρή οθόνη, καταπιάστηκε με το Closer, βραβευμένο θεατρικό του Πάτρικ Μάρμπερ, ο οποίος είναι αυτός που υπογράφει και το σενάριο. Η βιτριολική σχέση δύο ζευγαριών βρίσκεται στο επίκεντρο της ταινίας, η οποία διαθέτει τουλάχιστον δύο εξαιρετικές ερμηνείες από τους Κλάιβ Όουεν και Νάταλι Πόρτμαν.

10 Πράγματα που Μισώ σε Σένα (1999) του Γκιλ Γιούνκερ

Ιδανικό παράδειγμα σύγχρονης και ποπ μεταφοράς έργου του Σαίξπηρ. Η ταινία του Γκιλ Γιούνκερ βασίζεται στο «Ημέρωμα της Στρίγγλας» και η δράση μεταφέρεται σε ένα σύγχρονο αμερικάνικο σχολείο, όπου ένας ερωτοχτυπημένος νεαρός πρέπει να βρει ταίρι στην κάπως στρυφνή αδελφή της αγαπημένης του. Το δίδυμο Τζούλια Στάιλς – Χιθ Λέτζερ είναι αξιαγάπητο και η σκηνή όπου ο δεύτερος τραγουδά το «I Love you Baby» θεωρείται κλασική σκηνή εφηβικής ρομαντικής κωμωδίας. Στα συν η εμφάνιση ενός νεότατου Τζόζεφ Γκόρντον – Λέβιτ.

Μήδεια (1988) του Λαρς Φον Τρίερ

Η τηλεταινία του Λαρς Φον Τρίερ αποτελεί μεταφορά της τραγωδίας του Ευριπίδη. Με αναλογική κάμερα ο Τρίερ εκμεταλλεύεται ένα σενάριο του Καρλ Τεοντόρ Ντράγιερ, επιλέγει σέπια χρωματισμό, υπέροχα φυσικά τοπία και «στοιχηματίζει» στην ερμηνεία της Κίρστεν Όλεσεν. Ο Τρίερ κερδίζει το στοίχημα.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ