Η Θεσσαλονίκη μέσα από τον φακό των Ναζί

Η Θεσσαλονίκη μέσα από τον ναζιστικό φακό αποκαλύπτεται σε έκθεση του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού που διοργανώνει περιοδική έκθεση με τίτλο «Στο περιθώριο του πολέμου: Η Θεσσαλονίκη της Κατοχής (1941-1944) μέσα από τη φωτογραφική συλλογή Βύρωνα Μήτου». Η έκθεση αποτελείται από φωτογραφίες γερμανών στρατιωτών, τις οποίες είχε αγοράσει ο συλλέκτης Βύρωνας Μήτου.

Δείτε μερικές από τις φωτογραφίες της έκθεσης:

Η έκθεση, παραγωγή του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, πραγματοποιείται στην αίθουσα «Ευτυχία Κουρκουτίδου – Νικολαΐδου» και θα διαρκέσει έως τις 6 Νοεμβρίου 2016.

Η συλλογή Βύρωνα Μήτου αποτελείται από φωτογραφίες Γερμανών στρατιωτών που υπηρέτησαν τη θητεία τους στην Ελλάδα στα χρόνια της γερμανικής κατοχής (1941-1944) και είχαν αρχικά συλλεχθεί συστηματικά από ανώνυμο Γερμανό στρατιώτη.

Οι φωτογραφίες αποκαλύπτουν άγνωστες εικόνες της Θεσσαλονίκης υπό τον ναζιστικό ζυγό.

Στόχος της έκθεσης είναι να αποκαλύψει τη δύναμη της προπαγάνδας όπως αυτή αποτυπώνεται στην επίσημη και στην ερασιτεχνική φωτογραφική παραγωγή του Τρίτου Ράιχ και να ρίξει φως στις άγνωστες όψεις της ιστορίας της πόλης.

Γερμανός στρατιώτης που ζωγραφίζει, κινηματογράφος επιταγμένος από Γερμανούς, παιδιά που χαιρετούν ναζιστικά αποτελούν μερικές μόνο από τις εικόνες που παρουσιάζονται στην έκθεση.

Παράλληλα, στην έκθεση φιλοξενούνται πρωτότυπες φωτογραφίες και φιλμ, αναπαραγωγές και ψηφιακές προβολές, αξιοποιώντας φωτογραφίες που μέχρι πρότινος είχαν εξοβελισθεί ως ιστορικά τεκμήρια, τόσο εξαιτίας του γεγονότος ότι καταγράφουν το «βλέμμα του κατακτητή», όσο και εξαιτίας του ερασιτεχνικού και κατ’ επέκταση «περιθωριακού» χαρακτήρα τους.

«Από την αρχή οι ναζί είχαν στήσει μια καλά οργανωμένη μηχανή προπαγάνδας μέσω της εικόνας, από τη φωτογραφία ως τον κινηματογράφο κλπ» λέει ο καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών του Ζααρμπρούκεν, Ρολφ Ζάξε, μιλώντας στην Deutsche Welle.

«Σύμφωνα με τη λογική της προπαγάνδας, κάθε πολίτης έπρεπε να βγάζει όμορφες φωτογραφίες, με σημερινά δεδομένα θα τις χαρακτηρίζαμε φωτογραφίες τύπου facebook ή Instagram. Κι αυτό επειδή το καθεστώς επεδίωκε να διαδοθεί ότι κατά τη διάρκεια της ναζιστικής περιόδου η ζωή ήταν ωραία. Σαν παιδί της μεταπολεμικής Γερμανίας μπορώ να πω ότι πολλοί Γερμανοί είχαν επηρεαστεί από αυτή την προπαγάνδα» τονίζει ο ίδιος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το αρχείο του Βύρωνα Μήτου αποτελείται από 3.000 φωτογραφίες, ενώ ανάμεσά τους υπάρχουν και ειδυλλιακά τοπία που μοιάζουν να μην έχουν τραβηχτεί σε καιρό πολέμου.

Σταδιακά, τα σημάδια του πολέμου αρχίζουν να εξαλείφονται από τις φωτογραφίες. Όπως επισημαίνει ο Ρολφ Ζάξε στην DW: «Στην αρχή οι φωτογραφίες από πεδία μαχών ή ναζιστικών εγκλημάτων εκλαμβάνονταν σαν πράξεις ηρωισμού εναντίον κομμουνιστών ή αντιστασιακών. Από το 1942 παρατηρείται αλλαγή. Πλέον οι ναζί άρχισαν να σκέφτονται τις εντυπώσεις που θα δημιουργούνταν μετά το τέλος του πολέμου. Έπρεπε να υπάρχουν ντοκουμέντα ότι οι κατακτητές είχαν ενδιαφερθεί για το δίκαιο του πολέμου, ήθελαν να νομιμοποιήσουν την παρουσία τους».

Με το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης συνεργάστηκαν οι εξής φορείς -συνέβαλλαν με υλικοτεχνική υποδομή και δανεισμό εκθεμάτων: Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας Noesis, Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς.

O κατάλογος που συνοδεύει την έκθεση υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του Γενικού Προξενείου της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη (Ελληνο-Γερμανικό Ταμείο για το Μέλλον) και του Σωματείου «Οι Φίλοι του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού».

Πληροφορίες:

Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Λεωφ. Στρατού 2, ταχ. θυρ. 50047, 54013 Θεσσαλονίκη. Τηλ.: 0030 2313306400, email: mbp@culture.gr.

Επιμέλεια: Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ