Γιάννης Χουβαρδάς: Ο πολιτικός έχει ταυτίσει τον εαυτό του με την απάτη

Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου

Αφηγείται το παρελθόν ανοίγοντας διάλογο με το μέλλον. Με έναν δικό του τρόπο γυρνά τον θεατη αιώνες πίσω χωρίς όμως να τον μετακινεί από τη σημερινή πραγματικότητα. Στον σαιξπηρικό Άμλετ «δανείστηκε» την οργή του προδομένου ανθρώπου τοποθετώντας την σε σύγχρονους χαρακτήρες. Η σκηνοθετική εφευρετικότητα του Γιάννη Χουβαρδά αναμένεται να αναδειχθεί και στην Ορέστεια του Αισχύλου που, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, παρουσιάζεται στις 8 και 9 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, από όπου θα ξεκινήσει η περιοδεία της παράστασης.

Με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη ως Ορέστη και την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη ως Κλυταιμνήστρα, ο κ.Χουβαρδάς παρουσιάζει την αρχαία τραγωδία μιλώντας για τη βία, την αλαζονεία, ως μοχλό επιρροής συμπεριφορών, αλλά και για τις δύο όψεις του αρχαίου δράματος.

«Η αλαζονεία και η ύβρις είναι η καθημερινότητά μας», δηλώνει σε συνέντευξή του στο in.gr o σκηνοθέτης, που δεν αποστρέφει το βλέμμα του από τις σκοτεινές πλευρές του σύγχρονου κόσμου.

Αναφέρει πως η Ελλάδα είναι μια «από τις ελάχιστες χώρες όπου διορίζονται από τον υπουργό καλλιτεχνικoί διευθυντές οργανισμών, και από εκεί ξεκινούν όλα τα προβλήματα».

Δεν αφήνει έξω από το πεδίο του σχολιασμού του την αναστάτωση που επικράτησε γύρω από το Φεστιβάλ Αθηνών. Εκφράζει την ανακούφισή του για το πρόγραμμα του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή, Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, λέγοντας πως «προηγουμένως είχαμε αποκλειστεί».

Για τις «εξετάσεις» που καλείται να περάσει ο πολιτισμός μιλά, ακόμη, ο κ. Χουβαρδάς και με μια διεισδυτική ματιά πάνω στα προβλήματα του σήμερα, επισημαίνει: «Θα περίμενε κανείς από μια αριστερή κυβέρνηση να δώσει πολλαπλάσιο προϋπολογισμό στο υπουργείο Πολιτισμού».

Ύβρις, φόνος και ενοχή συνθέτουν τη θεματολογία του έργου «Ορέστεια». Η εκδίκηση και το μίσος που αισθάνεται η Κλυταιμνήστρα για τον Αγαμέμνονα πόσο κοντά βρίσκονται στη λογική; Στη συμπεριφορά της τραγικής ηρωίδας παρατηρούνται φεμινιστικά στοιχεία;
Το ενδιαφέρον στο αρχαίο δράμα είναι ότι υπάρχουν αντιφάσεις στη στάση των προσώπων. Το θέμα του φεμινισμού το βλέπω από μια διαφορετική οπτική γωνία. Είναι μια στοιχειώδης αυτοάμυνα και μια προσπάθεια να διατηρήσει η Κλυταιμνήστρα την αξιοπρέπειά της. Από την άλλη, ο τρόπος με τον οποίο το προσπαθεί αυτό, η πλεκτάνη δηλαδή, η κρυφή σχέση με τον Αίγισθο που καταλήγει σε κατακρεούργηση του Αγαμέμνονα, μοιάζει με τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού και αυτό είναι και το ενδιαφέρον στην αρχαία τραγωδία. Ότι τίποτα δεν είναι μαύρο ή άσπρο.

Συμβιώνει με τις τύψεις η Κλυταιμνήστρα;
Ο τρόπος με τον οποίο η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη υποδύεται τον ρόλο δείχνει πόσο έχει φαγωθεί και διαβρωθεί από τις τύψεις η Κλυταιμνήστρα. Στο δεύτερο, μάλιστα, έργο κάνουμε ένα άλμα χρόνου και βλέπουμε μια Κλυταιμνήστρα αλλοιωμένη εξωτερικά. Έχει περάσει όλο το βάρος του φόνου και των συνεπειών του επάνω της.

Φαίνεται η αλαζονεία να κινεί τα νήματα, να τυφλώνει δημιουργώντας διαμάχες και μίση
Αλαζονεία έχουν όλοι. Η ύβρις του Αγαμέμνονα είναι η θυσία της κόρης του. Είναι ύβρις προς το αίμα του, την ίδια του την ύπαρξη και τη συνέχιση της ζωής, οπότε πληρώνει τις συνέπειες των πράξεών του. Η ύβρις της Κλυταιμνήστρας είναι ότι αφαιρεί ανθρώπινη ζωή και επιπλέον τη ζωή του πιο κοντινού της ανθρώπου, του συζύγου της. Δυστυχώς εκείνη την εποχή ο άνδρας εθεωρείτο ανώτερος από τη γυναίκα τόσο κοινωνικά όσο και σαν ον. Όλα τα πρόσωπα, σχεδόν, διαπράττουν μια ύβρη και επομένως έρχεται η ανταπόδοση. Για να το συνδέσουμε με το σήμερα, η αλαζονεία και η ύβρις είναι η καθημερινότητά μας. Αλαζονεία σημαίνει να βάζεις τον εαυτό σου πιο πάνω από τους άλλους, να τον εξισώνεις με τους Θεούς.

Η ύβρις στην «Ορέστεια» θα λέγαμε ότι συνδέεται με τον δυτικό πολιτισμό;
Η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό είναι ένα κεντρικό σημείο σε όλα τα αρχαία δράματα. Ο Θεός είναι το μέτρο μέσω του οποίου ο άνθρωπος καταλαβαίνει σε ποιο επίπεδο πρέπει να βρίσκεται. Όταν χάνει αυτό το επίπεδο κι ανεβαίνει προς τα πάνω, τότε διαπράττει ύβρη.

Μιλώντας για τον σύγχρονο πολιτισμό, τι θα χαρακτηρίζατε ιδιαίτερα ανησυχητικό στις μέρες μας ;
Τη διαφθορά που περιέχει το μικρόβιο της εξαπάτησης που υπάρχει στην πολιτική. Ο πολιτικός έχει ταυτίσει πια τον εαυτό του με την απάτη. Αυτό με ανησυχεί περισσότερο, ότι έχει διαρραγεί η εμπιστοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους και τους πολιτικούς που τους εκπροσωπούν.

Ο πολιτισμός περνά καθημερινά από «τεστ» αντοχής. Επιτυγχάνει;
Περνά τις εξετάσεις και αποτελεί αχτίδα φωτός για να δώσει παρηγοριά στον κόσμο και να του προτείνει κάποια ανοίγματα και χαραμάδες, μέσα από τις οποίες μπορεί να δει κάτι. Ποτέ όμως ο πολιτισμός ή οι τέχνες δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την πολιτική πράξη, ούτε την πολιτική σκέψη του θεατή. Ο θεατής μπορεί να έχει ερεθίσματα μέσα από την τέχνη και τον πολιτισμό για να στραφεί προς τα κάπου, ποτέ όμως δεν μπορείς να τον πάρεις από το χέρι και να τον οδηγήσεις εκεί που θέλεις. Πρέπει ο ίδιος να διανύσει την απόσταση, κι εδώ εμφανίζεται το εξής κρίσιμο ερώτημα: Μπορεί να διανύσει αυτή την απόσταση ή έχει κουραστεί χάνοντας την εμπιστοσύνη ακόμη και στον εαυτό του;

Όταν ανακοινώθηκε το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών αισθανθήκατε ανακούφιση;
Σίγουρα ανακουφιστήκαμε ως παραγωγή, γιατί προηγουμένως είχαμε αποκλειστεί. O Φαμπρ, όπως φάνηκε, απέκλεισε τις ελληνικές παραγωγές. Τελικά όμως δόθηκε λύση και είμαστε μέσα στο Φεστιβάλ. Τα είχαμε όλα έτοιμα ως παραγωγή, είχαμε ξεκινήσει πρόβες. Είναι πολύ θετικό ότι ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος κατόρθωσε σε ένα μικρό διάστημα να στήσει πρόγραμμα. Δεν θα στεκόταν κανένα φεστιβάλ στην Ελλάδα που να μη δίνει βήμα σε έλληνες καλλιτέχνες.

«Σκοτεινές» κινήσεις, κινήσεις που «μυρίζουν» αδικία πόσο φανερές είναι στον πολιτισμό;
Δεν είμαι υπέρ της βίαιης απομάκρυνσης καλλιτεχνών από τη θέση τους. Με ενόχλησε ο τρόπος με τον οποίο έφυγε ο Γιώργος Λούκος και απαξιώθηκε το έργο του. Το βασικό πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι οι θέσεις αυτές θεωρούνται πολιτικές. Οι θέσεις αυτές δεν είναι πολιτικές, αλλά καλλιτεχνικές. Η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες όπου διορίζονται από τον υπουργό καλλιτεχνικοί διευθυντές οργανισμών, και από εκεί ξεκινούν όλα τα προβλήματα. Αυτά είναι αστεία πράγματα, πρέπει να υπάρχουν αδιάβλητες διαδικασίες και καλλιτεχνικά κριτήρια, όχι πολιτικά.

Πόσο ψηλά ή χαμηλά κατατάσσει την τέχνη η πολιτεία;
Περιμένει κανείς από μια αριστερή κυβέρνηση να δώσει πολλαπλάσιο προϋπολογισμό στο υπουργείο Πολιτισμού.

entertainment.in.gr