Πολλαπλή Σκλήρυνση: Καθοριστική η έγκαιρη έναρξη της αγωγής

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ), χάρη στην πρόοδο της Ιατρικής, έχει μετατραπεί σε μια χρόνια νόσο που σπανίως πλέον απειλεί τη ζωή των ασθενών. Καθοριστικής σημασίας για τη διατήρηση μιας καλής ποιότητας ζωής και την πρόληψη της αναπηρίας είναι η έγκαιρη έναρξη της θεραπείας. Ο Δρ Μπορις Αλεξάντερ Καλλμανν, νευρολόγος, επικεφαλής του Κέντρου Πολλαπλής Σκλήρυνσης του Μπάμπεργκ της Βαυαρίας, στο περιθώριο του 4ου Πανελληνίου Συνεδρίου της Ελληνικής Ακαδημίας Νευροανοσολογίας (ΕΛΛΑΝΑ), που διεξήχθη στη Θεσσαλονίκη (14-17 Δεκεμβρίου) μίλησε στο in.gr για την αξία της έγκαιρης φαρμακευτικής παρέμβασης.

Δρ Καλλμανν, σήμερα υπάρχουν πλέον φάρμακα για κάθε στάδιο της νόσου. Ο φουμαρικός διμεθυλεστέρας (DMF) έχει ένδειξη χορήγησης στα πρώιμα στάδια της πάθησης. Τι επιτυγχάνει η αγωγή αυτή;

Πράγματι, ο DMF χορηγείται στα πρώιμα στάδια της ΠΣ σε νεοδιαγνωσμένους ασθενείς καθώς συμβάλλει καθοριστικά στην σταθεροποίηση του ασθενή. Και καθώς προς το παρόν δεν μπορούμε να επιτύχουμε ίαση της νόσου, είναι πολύ σημαντικό γεγονός να πετυχαίνουμε την σταθεροποίησή της, δηλαδή να μένουν οι ασθενείς στάσιμοι στην κατάσταση που βρίσκονται στο στάδιο της διάγνωσης, χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος υποτροπής ή αναπηρίας. Αυτή, θα έλεγα, πως είναι μια εξαιρετική επιλογή που μας έχει δοθεί τα τελευταία χρόνια.

Δεδομένου ότι, γίνεται μεγάλη κουβέντα διεθνώς για τα real world data, δηλαδή τα στοιχεία από την πραγματική χρήση των φαρμάκων, θα λέγατε ότι αυτά συνηγορούν με τα δεδομένα από τις κλινικές μελέτες στην περίπτωση του DMF;

Ναι, ευτυχώς υπάρχει ομοφωνία ως προς την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου στην ΠΣ. Τα real world data μας είναι πολύτιμα, διότι αυτά αντικατοπτρίζουν την αποτελεσματικότητα κάθε θεραπείας σε πραγματικές συνθήκες, πέραν του αυστηρά ελεγχόμενου πεδίου των κλινικών μελετών.

Επειδή αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο τους ασθενείς είναι οι παρενέργειες της θεραπείας, σε πραγματικές συνθήκες ο DMF έχει περισσότερες ή λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από τις κλινικές μελέτες;

Δεν παρατηρούμε σημαντική διαφορά. Το ουσιαστικότερο, όμως, που πρέπει να αναφέρουμε είναι ότι οι παρενέργειες είναι όλες διαχειρίσιμες.

Υπάρχουν ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία;

Όπως δεν μπορούμε να πετύχουμε ίαση της ΠΣ προς το παρόν, όπως προανέφερα, έτσι δεν ανταποκρίνονται όλοι οι ασθενείς γενικώς στα διαθέσιμα φάρμακα για την ΠΣ. Και είναι καθήκον της ιατρικής κοινότητας να παρακολουθεί στενά κάθε ασθενή, με τη βοήθεια όλων των διαγνωστικών μέσων, και να παρεμβαίνει αναλόγως ώστε να διασφαλίζεται η σταθερή ποιότητα ζωής του και η αποτροπή της αναπηρίας.

Πόσο εύκολα πείθεται ο ασθενής να ξεκινήσει θεραπεία για την ΠΣ; Γνωρίζω πως πολλά άτομα έχουν άρνηση.

Για πολλά χρόνια, που οι θεραπείες της νόσου ήταν ενέσιμες, γενικώς υπήρχε μια δυσκολία στην αποδοχή της κατάστασης και στη συμμόρφωση. Και αυτό είναι λογικό, καθώς το να «τσιμπιέσαι» δεν είναι και το πιο ευχάριστο πράγμα. Η από του στόματος θεραπεία ήρθε να αλλάξει τα δεδομένα και αυξήσει τη συμμόρφωση των ασθενών. Από την εμπειρία μου, οι νεοδιαγνωσμένοι ασθενείς είναι πιο συνειδητοποιημένοι και ξεκινούν άμεσα την αγωγή με τα από του στόματος φάρμακα.

Μιας και αναφέρατε τα ενέσιμα σκευάσματα για την ΠΣ, πόσο συνετό είναι να αλλάξει θεραπεία ο ασθενής και να πάρει από του στόματος αγωγή;

Δεν θα άλλαζα ποτέ ένα πετυχημένο θεραπευτικό σχήμα. Αλλά όλα διαμορφώνονται από το ποιος είναι ο ασθενής και οι ανάγκες του. Αν είναι ευχαριστημένος με τη θεραπεία, δε την αλλάζουμε. Αλλά συνήθως όσοι παίρνουν ενέσιμη αγωγή, μετά από 10-15 χρόνια κουράζονται και αυτό είναι κατανοητό. Ζητούν, λοιπόν, κάποια αλλαγή που όμως δεν θα αποσταθεροποιήσει την κατάστασή τους.

Για να γίνει με ασφάλεια το πέρασμα από το ένα φάρμακο στο άλλο, θα πρέπει να μεσολαβήσει περίοδος εκκαθάρισης του οργανισμού;

Προσωπικά μιλώντας δεν θέλω να χάνω χρόνο. Συνεπώς η αλλαγή πρέπει να γίνεται γρήγορα.. Αν τα εργαστηριακά αποτελέσματα είναι φυσιολογικά, ως προς βασικούς δείκτες (αριθμό αιμοσφαιρίων, ηπατικά ένζυμα, νεφρική λειτουργία, κ.α.) τότε μπορούμε να κάνουμε την αλλαγή εντός δύο εβδομάδων. Βέβαια να σημειώσω ότι υπάρχουν και περιπτώσεις ασθενών που έχουν κάνει συνδυαστική θεραπεία, με ενέσιμα και από του στόματος φάρμακα, χωρίς κανένα πρόβλημα.

Από τα ενέσιμα περάσαμε στα από του στόματος. Μετά τι ακολουθεί άραγε;

Νομίζω πως τα από του στόματος είναι ιδανικά σε ότι αφορά την ποιότητα και αποτελεσματικότητά τους. Οι ασθενείς τα θεωρούν εύχρηστα, καθώς πολλοί συνεχίζουν να έχουν μια απαιτητική καθημερινότητα. Δύσκολα θα μπορούσα να φανταστώ ιδανικότερο τρόπο χορήγησης. Ίσως θα μπορούσαμε να τα χορηγούμε μέσω κάποιας αλοιφής ή επιθέματος αλλά προσωπικά πιστεύω ότι οι τρόποι χορήγησης που έχουν σήμερα δεν θα αλλάξουν σημαντικά στο άμεσο μέλλον. Εξάλλου το βασικότερο είναι η στενή ιατρική παρακολούθηση του ασθενή χωρίς να ξεχνάμε ότι ο καθένας είναι μοναδικός.

Ποιος είναι ο απόλυτος στόχος ως προς την ΠΣ;

Μα φυσικά η ίαση.

Πόσο εύκολο είναι να επιτευχθεί;

Ιδανικά θα θέλαμε μια φαρμακευτική αγωγή που να χορηγείται άπαξ. Αλλά η ΠΣ δεν είναι μια απλή ασθένεια. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές και οι προσδοκίες μας είναι η επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος με τις υπάρχουσες θεραπείες. Φυσικά, ανυπομονώ και για την κυκλοφορία περισσοτέρων φαρμάκων, όπως και βιοδεικτών που θα μας βοηθήσουν να γνωρίσουμε σε βάθος την ΠΣ. Και αυτό είναι μια πραγματικά δύσκολη δουλειά, που μόνο επιστήμονες και φαρμακευτικές εταιρείες μπορούν να φέρουν εις πέρας από κοινού.

Θεωρείτε ρεαλιστικό στόχο ένα φάρμακο που θα αποκαθιστά την απώλεια της μυελίνης, χαρακτηριστικό στοιχείο της νόσου;

Αυτό θα ήταν τέλειο. Αλλά, νομίζω πως θα πρέπει να εστιάσουμε σε μια προφυλακτική θεραπεία, αντί να προσπαθήσουμε να επιδιορθώσουμε αυτό που έχει ήδη συμβεί.

Παρά το γεγονός ότι οι επιστημονικές προκλήσεις εξακολουθούν να είναι πολλές σήμερα ως προς την ΠΣ, οι ασθενείς θα λέγατε πως είναι σε σαφώς καλύτερη κατάσταση απ’ ότι πριν από 20 χρόνια;

Όταν άρχισαν να ασχολούμαι με την ΠΣ, τη δεκαετία του 1990, οι προγνώσεις των ασθενών ήταν δυσοίωνες. Σήμερα, από τη στιγμή που έχουμε μια ξεκάθαρη διάγνωση, ξεκινάμε άμεσα τη θεραπεία. Αυτό έχει επιφέρει τεράστια αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης της νόσου. Βέβαια, υπάρχουν αρκετά πράγματα που παραμένουν δυσνόητα αλλά σαφώς η ΠΣ σήμερα δεν οδηγεί απαραιτήτως στην αναπηρία. Το μονοπάτι για την ίαση είναι μακρύ, αλλά θα τολμούσα να πω ότι έχουμε ήδη διανύσει τη μισή απόσταση. Διότι έχουμε πλέον πολλά φάρμακα στη θεραπευτική μας φαρέτρα και μπορούμε ανά πάσα στιγμή να παρέμβουμε και να δώσουμε επιλογή στον ασθενή που δεν τα πάει καλά. Εξάλλου, ακόμα και στην περίπτωση της υποτροπιάζουσας – διαλείπουσας πολλαπλής σκλήρυνσης (RRMS) στο 90-95% των περιπτώσεων μπορούμε να πετύχουμε την σταθεροποίηση της και να εγγυηθούμε την καλή ποιότητα ζωής των ασθενών, δύο παράμετροι που μας κάνουν να αισιοδοξούμε ότι η ίαση δεν είναι άπιαστο όνειρο.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr