Ησιόδου έργα και ημέραι (Μέρος Δ’)

Το δεύτερο ποίημα του Ησιόδου, που φέρει τον τίτλο Έργα και Ημέραι, είναι επίσης ένα ιδιόρρυθμο έργο. Το πρώτο μέρος του ποιήματος, σε ό,τι αφορά την εσωτερική δομή του, καθορίζεται από δύο αντιθετικά εννοιολογικά ζευγάρια: αφενός μεν τη φιλονικία του Ησιόδου με τον αδελφό του, τον Πέρση, για τη διανομή της πατρικής κληρονομιάς, αφετέρου δε τη μάχη που διεξάγεται μέσα στην ψυχή του ποιητή ανάμεσα στην απαισιόδοξη θεώρηση του κόσμου και την πίστη σε αιώνιες αξίες.

Το ποίημα Έργα και Ημέραι αρχίζει με έναν ύμνο στον ύψιστο των θεών, τον Δία, που έχει τη δύναμη να γκρεμίζει και να ανυψώνει, αλλά και να επιβάλλει τη δικαιοσύνη.

Στη συνέχεια ο Ησίοδος επιχειρεί μια διαφορετική προσέγγιση της Έριδας σε σχέση με τη Θεογονία, όπου η θεά της φιλονικίας συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα παιδιά της Νύχτας. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μόνο μία Έριδα, αλλά δύο, εντελώς διαφορετικές: η κακή Έριδα, που τη στέλνουν οι θεοί σαν συμφορά, για να προκαλέσει πόλεμο και διχόνοια, και η καλή, η αγαθή Έριδα, που την επιτυχία του ενός την κάνει κίνητρο για τον άλλον, ώστε να επιτύχει κάτι ανάλογο ή και ανώτερο.

Βάσει των ανωτέρω, ο Πέρσης πρέπει να εγκαταλείψει την κακή Έριδα ανάμεσα στους δύο αδελφούς και να συμμορφωθεί με το πνεύμα της αγαθής Έριδας, φροντίζοντας ο ίδιος για τη συντήρησή του με τίμια εργασία.

Οι κόποι, τα βάσανα και τα προβλήματα αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της ζωής του ανθρώπου, επειδή οι θεοί τού απαγόρευσαν την εύκολη απόκτηση των αγαθών. Για τον άνθρωπο η εργασία είναι μια θεόσταλτη ανάγκη, για τον ενάρετο ο ιδρώτας προηγείται της επιτυχίας.

Η Δίκη (δικαιοσύνη) είναι, κατά τον Ησίοδο, η σωτήρια δύναμη, το μέσο που έδωσε ο Δίας στον άνθρωπο, για να εμποδιστεί η ηθική κατάπτωση του ανθρώπινου γένους, η πορεία προς τη διάλυση όλων των δεσμών και την πλήρη ανομία. Ο άνθρωπος ωφελείται όταν τιμά τη Δίκη και αντιμάχεται την αδίστακτη Βία και τη μισητή Αδικία.

Τα διδακτικά μηνύματα του ποιήματος Έργα και Ημέραι είναι σαφή. Η ζωή είναι ένας αδιάκοπος αγώνας ανάμεσα στη Δίκη (δικαιοσύνη) και την Αδικία. Ο άνθρωπος, με τη σκληρή και τίμια εργασία του, μπορεί να συμβάλει στην εξυγίανση της κοινωνίας, στο θρίαμβο του καλού. Συμπαραστάτες του είναι ο ίδιος ο Δίας, ακοίμητος φρουρός της Δίκης, η Ελπίδα, αγαθό και έσχατο όπλο για τους πάσχοντες και βασανισμένους ανθρώπους, η Αιδώς, η ηθική συστολή, και η Νέμεσις, η δίκαιη αγανάκτηση.

Αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Ησιόδου έργα και ημέραι (Μέρος Α’)

Αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Ησιόδου έργα και ημέραι (Μέρος Β’)

Αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Ησιόδου έργα και ημέραι (Μέρος Γ’)