Μια από τις αμέτρητες λέξεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας που διατηρούνται αναλλοίωτες στη νέα ελληνική γλώσσα είναι το ρήμα διαφεύγω. Ο λόγος που μας ώθησε στη σύνταξη του παρόντος άρθρου είναι ο λανθασμένος κατά κανόνα τρόπος με τον οποίο συντάσσεται το διαφεύγω όταν δέχεται ως συμπλήρωμα το ουσιαστικό προσοχή, προκειμένου να δηλωθεί κάτι που δε γίνεται αντιληπτό, περνά απαρατήρητο ή παραμένει άγνωστο: «Δυστυχώς, το λυπηρό αυτό γεγονός διέφυγε της προσοχής μου».

Όμως, πριν επιχειρήσουμε να διορθώσουμε το συνηθέστατο αυτό συντακτικό λάθος, επιβάλλεται να κάνουμε μια σύντομη αναφορά στο σημασιολογικό περιεχόμενο του ρήματος διαφεύγω.

Κατ’ αρχάς, το διαφεύγω έχει την πρωταρχική έννοια τού ξεφεύγω ή απομακρύνομαι λάθρα (χωρίς να γίνομαι αντιληπτός) από κάποιον ή κάτι: «Σύμφωνα με το πόρισμα των διωκτικών αρχών, οι αδίστακτοι εγκληματίες κατάφεραν να διαφύγουν στο εξωτερικό πριν από δύο εβδομάδες».

Επίσης, απαντά ως τριτοπρόσωπο ρήμα, αφενός μεν ως συνώνυμο τού διαρρέω για υγρά ή αέρια («Διέφυγαν τοξικά αέρια», «Διέφυγε υγραέριο»), αφετέρου δε μαζί με τη γενική της προσωπικής αντωνυμίας, προκειμένου να δηλωθεί κάτι που δε θυμόμαστε, κάτι που δεν έχουμε αντιληφθεί ή δεν έχουμε καταλάβει ξεκάθαρα τη σημασία του: «Αυτήν τη στιγμή μού διαφεύγει το επώνυμό του», «Είμαι της γνώμης ότι σας διαφεύγει μια παράμετρος καθοριστικής σημασίας».

Ως μεταβατικό ρήμα που δέχεται πάντοτε συμπλήρωμα σε αιτιατική, το διαφεύγω έχει την έννοια τού κατορθώνω να αποφύγω κάτι αρνητικό, μια δυσμενή εξέλιξη ή μια ανεπιθύμητη κατάσταση: διαφεύγω τον κίνδυνο, τη σύγκρουση, τη σύλληψη, την τιμωρία, το θάνατο, τις συνέπειες, τις κυρώσεις.

Έχοντας πλέον κατά νουν ότι το διαφεύγω συντάσσεται με αιτιατική και σε καμία περίπτωση με γενική, θα προχωρήσουμε τώρα στη διόρθωση του σφάλματος στο οποίο υποπίπτουν πολλοί εξ όσων χρησιμοποιούν το ουσιαστικό προσοχή ως συμπλήρωμα τού διαφεύγω: «Δυστυχώς, το λυπηρό αυτό γεγονός διέφυγε την προσοχή μου».

Ιδού και άλλα παραδείγματα ορθής χρήσης του ρήματος διαφεύγω μαζί με το ουσιαστικό προσοχή:

«Όσο κι αν σου φαίνεται απίθανο, το συγγραφικό αυτό έργο διέφυγε την προσοχή των λογοκριτών της εποχής εκείνης», «Η όλη συμπεριφορά του δεν πρέπει να διαφύγει την προσοχή σου», «Νομίζω ότι η πολιτική διάσταση του ζητήματος διαφεύγει την προσοχή σας».

Αξίζει να σημειώσουμε ότι σε όλα τα παραδείγματα που προαναφέρθηκαν, αντί του ρήματος διαφεύγω, μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί το ρήμα διαλανθάνω, που έχει την ίδια ακριβώς σημασία. Π.χ.: «Όσο κι αν σου φαίνεται απίθανο, το συγγραφικό αυτό έργο διέλαθε την προσοχή των λογοκριτών της εποχής εκείνης».

*Η φωτογραφία του παρόντος άρθρου σχετίζεται με ένα συγγραφικό έργο που διέφυγε την προσοχή των λογοκριτών.

Headlines