«Βόμβα» ο υπέργηρος πληθυσμός και το brain drain

Αν και οι δημογραφικές εξελίξεις αναμένεται στη διάρκεια των επόμενων 40 ετών να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη, στις αποταμιεύσεις, στη συσσώρευση πλούτου, στο βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων, στα φορολογικά και ασφαλιστικά συστήματα, παίζοντας ρόλο ακόμα και στην κλιματική αλλαγή, εν τούτοις συχνά υποεκτιμώνται από τους επενδυτές και τον επιχειρηματικό κόσμο ως και τις κυβερνήσεις που αντιμετωπίζουν το δημογραφικό πρόβλημα ως… καυτή πατάτα.

Η γήρανση και η συνταξιοδότηση του εργατικού δυναμικού αναδεικνύουν πάντως ως βασικό το ερώτημα για το ποιος θα αναλάβει το κόστος των ηλικιωμένων, παρατηρούσε η ΒlackRock.
Παράλληλα, τα επόμενα 20-30 χρόνια προβλέπεται και σημαντική μείωση στον ρυθμό ανάπτυξης του πληθυσμού της Γης, ιδίως στον ανεπτυγμένο κόσμο, παράγοντες οι οποίοι όμως συνιστούν μακροπρόθεσμα προβλήματα, τα οποία θα προκαλέσουν σημαντικές αλλαγές στα μοντέλα της κατανάλωσης, της αποταμίευσης και των επενδύσεων.

Για την Ελλάδα, όπως αναφέρει το ΒΗΜΑ, πρόσφατη είναι μελέτη του Ινστιτούτου του Βερολίνου που εκτιμούσε πως ο πληθυσμός της χώρας μας θα μειωθεί στα 9,9 εκατομμύρια ως το 2030 και στα 8,9 εκατομμύρια ως το 2050, από περίπου 10,6 εκατομμύρια σήμερα. Με δείκτη ολικής γονιμότητας 1,33 (ο προβλεπόμενος μέσος αριθμών παιδιών ανά γυναίκα), η Ελλάδα έχει σήμερα σχεδόν τη χαμηλότερη επίδοση στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ η Ελλάδα έχει πλέον έναν από τους πιο γερασμένους πληθυσμούς στην Ευρώπη, καθώς πάνω από το ένα πέμπτο των κατοίκων της (το 21%) είναι άνω των 65 ετών.

Σαν να μην έφθανε αυτό, μια μελέτη των Μαρί-Νοέλ Ντυκέν και Δημήτρη Καρκάνη για το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων αναδεικνύει και το φαινόμενο της διαρκούς και δυσανάλογης αύξησης του «υπέργηρου» πληθυσμού (80 ετών και άνω) που αποτελεί μια από τις συνιστώσες του δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα.

Η ταχύτατη αύξηση του υπέργηρου πληθυσμού στην Ελλάδα καθώς και οι προοπτικές εξέλιξής του στα επόμενα χρόνια θέτουν σημαντικά ερωτήματα σε σχέση με τις πολιτικές για την ικανοποίηση των αυξημένων αναγκών τους σε ένα ευρύτατο φάσμα υπηρεσιών, ενώ σε συνδυασμό με τη φυγή των νέων και ειδικότερα της «εκροής εγκεφάλων», η οποία έλαβε σημαντικές διαστάσεις στην Ελλάδα μετά το 2010, οι προκλήσεις για την επόμενη ημέρα αυξάνονται.

Σύμφωνα με υπολογισμούς μελέτης της Eurobank υπολογίζονται ότι πάνω από 450.000 ηλικίας κάτω των 45 ετών, κατά μεγάλο ποσοστό υψηλού μορφωτικού επιπέδου και τεχνικής κατάρτισης, βρέθηκαν εκτός Ελλάδος (brain drain) με την ετήσια συμμετοχή στο ΑΕΠ των χωρών υποδοχής από Έλληνες την περίοδο Ιανουαρίου 2008 – Ιουνίου 2016 να ανέρχεται σε 12,9 δισ. ευρώ, το φορολογικό αποτέλεσμα να ξεπερνά τα 9 δισ. ευρώ, την ώρα που τα κόστη της εκπαίδευσής τους για το ελληνικό κράτος ανέρχονταν σε 8 δισ. ευρώ.

in.gr