Βόιο Κοζάνης, ανεξερεύνητο και μαγευτικό

Στα θεμέλια της Πίνδου, ανάμεσα στους γίγαντες του Γράμμου, του Σμόλικα και της Βασιλίτσας, βρίσκεται το Βόιο.

Από εδώ ξεκινούν οι ψηλές οροσειρές, τα περήφανα πέτρινα χωριά και ο μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας, ο Αλιάκμονας. Από τα δυτικά του Βοΐου ξεκινά άλλος ένας ιστορικός ποταμός, ο Σαραντάπορος ο Πρασινονέρης, ο οποίος, διασχίζοντας την Ήπειρο, ενώνεται με τον Αώο.

Το Βόιο τέμνει με τέτοιον τρόπο τη  γη της Δυτικής Μακεδονίας, ώστε τα νερά της ανατολικής πλευράς του καταλήγουν στο Αιγαίο πέλαγος, ενώ αυτά της δυτικής πλευράς του στο Ιόνιο πέλαγος.

Πρόκειται για ένα από τα πιο δασωμένα και πυκνοκατοικημένα βουνά της Ελλάδας. Στα πλούσια οικοσυστήματά του, που περιλαμβάνουν πολλά μικτά δάση, κυριαρχούν η βελανιδιά, η καστανιά, η οξιά, το πεύκο, το έλατο, ενώ υπάρχουν επίσης και ρόμπολα. Η χαμηλή βλάστηση του βουνού περιλαμβάνει πλούσιο τσάι, σαλέπι, πρασσάκο και πολλές τριανταφυλλιές.

Το Βόιο αποτελεί βιότοπο για κάθε είδος άγριας πανίδας που μπορεί να συναντήσει κανείς στη Βόρεια Ελλάδα (ελάφια, ζαρκάδια, λύκοι, αγριόχοιροι, αρκούδες, αετοί, γεράκια, μπούφοι, σκίουροι, αλεπούδες, αγριόγατες, αλλά και ψάρια).

Τα χωριά του Βοΐου, τα λεγόμενα Καστανοχώρια ή Μαστοροχώρια, σχηματίζουν ένα ξεχωριστό σύνολο με μοναδική φύση, παράδοση και αρχιτεκτονική.

Το κύριο χαρακτηριστικό της περιοχής του Άνω Βοΐου είναι το γεγονός ότι αποτελεί μια καταπράσινη ημιορεινή περιοχή, που, σε συνδυασμό με το υγιεινό εύκρατο κλίμα, προσφέρεται στους φυσιολάτρες και σε όσους θέλουν να περιδιαβούν σε όμορφους μικρούς οικισμούς.

Τα Όντρια όρη, που δεσπόζουν στην περιοχή, εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες με καταπληκτικά φυσικά τοπία, πολύμορφα βράχια, μοναδική χλωρίδα και πανίδα. Αίσθηση προκαλούν οι παλαιοί θρύλοι για τους λάκκους που υπάρχουν εκεί.

Ο Δήμος Βοΐου, με πρωτεύουσα τη Σιάτιστα και ιστορική πρωτεύουσα τη Νεάπολη, μετά την εφαρμογή του Σχεδίου Καλλικράτη περιλαμβάνει τα Δημοτικά Διαμερίσματα Τσοτυλίου, Νεαπόλεως, Ασκίου, Πενταλόφου και Σιάτιστας.

Το Δημοτικό Διαμέρισμα Τσοτυλίου είναι ένα γραφικότατο κομμάτι της Κοζάνης. Σε υψόμετρο από 600 έως 1.100, φωλιασμένο ανάμεσα στις οροσειρές Σινιάτσικο – Μπούρινο και Βόιο – Σμόλικα, ξεδιπλώνει τις αμέτρητες πλαγιές και τις χαράδρες του σε ένα πανέμορφο τοπίο.

Οι ρίζες της ιστορίας του Δημοτικού Διαμερίσματος Νεαπόλεως φθάνουν στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Το φυσικό περιβάλλον του Δημοτικού Διαμερίσματος Ασκίου προσδιορίζεται από το ομώνυμο ορεινό συγκρότημα, το Άσκιο. Τα έξι χωριά του δημοτικού διαμερίσματος (Γαλατινή, Εράτυρα, Καλονέρι, Νάματα, Πελεκάνος και Σισάνι) βρίσκονται στις δυτικές, νότιες και ανατολικές υπώρειες του Σινιάτσικου, της ψηλότερης κορυφής του Άσκιου, που έχει υψόμετρο 2.111. Από τις βόρειες πλαγιές της κορυφής αυτής πηγάζει ο Μύριχος, ο χειμαρροπόταμος που διασχίζει το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής του Δήμου και καταλήγει στον Αλιάκμονα.

Η περιοχή του Πενταλόφου, σκαρφαλωμένη στο νότιο τμήμα του Βοΐου, μεταξύ των Περιφερειακών Ενοτήτων Καστοριάς και Γρεβενών, αποτελεί το δυτικότερο και ίσως το ωραιότερο κομμάτι της Κοζάνης. Γειτονικά της χωριά είναι το Επταχώρι, η Σαμαρίνα, η Καλλονή, το Δοτσικό, ο Αυγερινός και η Μόρφη. Σε αυτόν τον τόπο βρίσκονται ο Ζουπανιώτικος Αηλιάς, η μία από τις δύο ψηλότερες κορυφές του βουνού, η τεχνητή λίμνη του Βυθού στο φράγμα του ποταμού Πραμόριτσα, τα μικτά δάση του Τάλιαρου πίσω από το Δίλοφο και το πέτρινο γεφύρι της Σβόλιανης.

Τέλος, η Σιάτιστα, με τα ξακουστά αρχοντικά της, είναι μια κωμόπολη που ξέρει να υποδέχεται και να φιλοξενεί, με πλούσια παράδοση και ιστορία.

Η ύπαρξη του ορεινού όγκου του Βοΐου παρέχει δυνατότητες ανάπτυξης ειδικών μορφών τουρισμού, δασικών οικοσυστημάτων και δραστηριοτήτων, με κυρίαρχο σκοπό την περιβαλλοντική προστασία και την αναβάθμιση της περιοχής, με ευεργετικές επιδράσεις κυρίως στον τομέα της συγκράτησης αλλά και της προσέλκυσης πληθυσμού στην περιοχή.

Στη Σιάτιστα αξίζει να επισκεφθείτε: τη Δημόσια Μανούσεια Βιβλιοθήκη Σιάτιστας, το Τραμπάντζειο Γυμνάσιο, την Παλαιοντολογική Συλλογή Σιατίστης, τα  χωριά-κάστρα, τα γεφύρια, τους καταρράκτες, τα αρχοντικά, τα μουσεία και τις εκκλησίες, τα μοναστήρια, τον Ζουπανιώτικο Αηλιά, το μνήμα Νεσάτ Πασά, τη «βρύση του έρωτα», την κοιλάδα του Μεσιού Νερού (ανήκει στο δίκτυο Natura 2000), το Καταφύγιο Άγριας Ζωής – τεχνητό φράγμα, τα επισκέψιμα κελάρια, τις επιχειρήσεις γούνας, τους γυναικείους συνεταιρισμούς παραγωγής προϊόντων.