21η Απριλίου 1967: Η κατάληψη της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο

Ήταν βράδυ της 28ης Απριλίου του 1967. Μια ολόκληρη εβδομάδα μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα και στην οδό Upper Brook του Λονδίνου -διεύθυνση της ελληνικής πρεσβείας- κανείς δεν είχε υποπτευθεί το φορτηγό-βαν που σταματά μπροστά στην ελληνική πρεσβεία.

Δύο γυναίκες που κρατάνε συμβολικά λουλούδια-νάρκισσους, κατεβαίνουν και χτυπούν την πόρτα. O θυρωρός ανοίγει και τότε.. ταχύτατα, από το πίσω μέρος του φορτηγού θα ξεπηδήσουν 50 διαδηλωτές που θα τρέξουν μέσα και θα κάνουν κατάληψη. Ήταν -ίσως- η πρώτη μεγάλη διεθνής θεαματική αντίδραση στην χούντα των συνταγματαρχών, που για χρόνια δεν έγινε γνωστή και μόνο όταν άνοιξαν προφανώς τα εθνικά βρετανικά αρχεία, (πιθανολογείται το 2004) ήρθε στη δημοσιότητα στην Μεγάλη Βρετανία.

Σύμφωνα με το ερευνητικό περιοδικό Searchlight που δημοσιεύει αφιέρωμα στην επέτειο των 50 χρόνων από τη χούντα, oι διαδηλωτές ήταν -κυρίως- υποστηρικτές της «Eπιτροπής των 100», μιας μη βίαιης και ειρηνευτικής οργάνωσης «άμεσης δράσης» αλλά και μερίδας φοιτητών τότε, του London School of Economics.

«Διεισδύσαμε στο κτίριο, προσέχοντας να μην βλάψουμε τίποτα και να μην προκαλέσουμε καμία καταστροφή», δήλωσε περιγράφοντας την ιστορία η ακτιβίστρια Diana Shelley που πήρε μέρος στην κατάληψη.

Σαράντα λεπτά αργότερα η αστυνομία έφτασε. Ένας διαδηλωτής, που μεταδίδει ειδήσεις με «ντουντούκα» από την κατάληψη από ένα παράθυρο, τελείωσε με τις λέξεις: «Η αστυνομία εισέρχεται τώρα σε αυτό το δωμάτιο στο κτίριο. Θα πρέπει να σταματήσουμε τη μετάδοση. Σώστε τη δημοκρατία στην Ελλάδα!»

«Είχαμε μεταφερθεί σε κλούβες της αστυνομίας, λέει η Diana Shelley, χωρίς να αντισταθούμε. Σε μία όμως από τις αστυνομικές κλούβες, οι συλληφθέντες ξέφυγαν όταν είδαν την πόρτα ξεκλειδωμένη και κανένας αξιωματικός της αστυνομίας δεν καθόταν πίσω.. Σαράντα δύο άτομα κατηγορήθηκαν για «προσβολή» και «απειλητική συμπεριφορά», και ο Terry Chandler ιδιαίτερα για επίθεση εναντίον ενός αστυνομικού.»

Ένα μήνα αργότερα, υπογραμμίζει η Diana Shelley, αντικαταστάθηκαν με σοβαρότερες κατηγορίες: υποκίνηση ταραχών και βιαίας εισόδου, η τελευταία κατέπεσε στις διαδικασίες κράτησης, μαζί με όλες τις κατηγορίες κατά ενός κατηγορούμενου που ήταν έξω από την Πρεσβεία.

Στο Old Bailey (Ποινικό Δικαστήριο Αγγλίας και Ουαλλίας) ήμασταν αντιμέτωποι με έναν συμβιβασμό και μετά από πολλά επιχειρήματα συμφωνήσαμε ότι όλοι θα παραδεχόμασταν μόνο την ενοχή για παράνομη συνάθροιση – όπως επίσης και «ταραχή αλλά χωρίς βία» και έτσι η κατηγορία της «συνωμοσίας για κατάληψη δημόσιου κτιρίου» όσο και η υποτιθέμενη επίθεση του Terry θα κατέπιπταν. Χωρίς να υπάρχουν αποδείξεις όμως, το Δικαστήριο αποφάσισε να χαρακτηρίσει «αρχηγούς» από προηγούμενες καταδικαστικές αποφάσεις τους και έτσι: ο Terry καταδικάσθηκε σε 15 μήνες, ο Michael Randle σε 12 και ο Del Foley έξι. Σε 12 άτομα επιβλήθηκαν πρόστιμα και οι υπόλοιποι απαλλάχθηκαν υπό όρους.

Η κατάληψη αυτή κατέδειξε, σύμφωνα με την Diana Shelley, την αντίθεση στο πραξικόπημα, την ίδια μέρα που η κυβέρνηση των Εργατικών αναγνώρισε το καθεστώς των συνταγματαρχών. Στην Ελλάδα οι πολιτικοί κρατούμενοι όμως, και άλλοι άκουσαν και ενθουσιάστηκαν από αυτή την πράξη διεθνούς αλληλεγγύης.»

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ αναζήτησε σε βρετανικά αρχεία τις αναφορές στο συγκεκριμένο περιστατικό. Σε έκθεση που φέρει τον κωδικό FCO 9/225 και υπάρχει στο διαδίκτυο με τίτλο «αφορά τις διπλωματικές και διεθνείς επιπτώσεις της κατάληψης της ελληνικής πρεσβείας 28-4-1967, μία εβδομάδα μετά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών. (Αρχείο Γραφείου Εξωτερικών & Κοινοπολιτείας, βλέπε 13-8-04» μεταξύ των άλλων αναφέρονται με την μορφή σημειώσεων τα εξής:

«Αρκετά έγγραφα έχουν ημερομηνία 29-4-67 (την επόμενη ημέρα από τα γεγονότα):

-Ο Έλληνας Πρέσβης πρότεινε εντελώς ανεπίσημα, χωρίς να ενημερώσει την Αθήνα, το υπουργείο εξωτερικών να εκδώσει ανακοίνωση για εκδήλωση χουλιγκανικών ταραχών – του είπαν στη μέση της νύχτας ότι μετάνιωσαν για το SoS… το μήνυμα στάλθηκε.

-η επίσημη δήλωση πριν από την εκδήλωση διαμαρτυρίας μπορεί να φανεί υπερβολική

-έθεσε ερωτήματα: τι συνέβη, πόσοι μπήκαν, πώς μπήκαν, ποιες προφυλάξεις για να αποφευχθούν παρόμοια στο μέλλον; Ετοιμάστηκε έκθεση. 42 συμπεριλαμβανομένων των κυριότερων αρχιταραξιών συνελήφθησαν οπότε υπήρχε πιθανότητα περαιτέρω ζημίας.

-στην Αθήνα: 1 νεαρή Ελληνίδα και άλλοι όλοι Βρετανοί; η αστυνομία λέει ότι είναι μια μικτή ομάδα που περιλαμβάνει αναρχικούς, τροτσκιστές και C100, και πολλοί είναι «επαγγελματίες υποκινητές».

-Ο Πρεσβευτής είπε ότι τέτοια πράγματα δεν συνέβησαν ούτε καν στην Κούβα και την Αλβανία. Την ιστορία ότι 15 διέφυγαν από την ξεκλείδωτη κλούβα της αστυνομίας, την αρνήθηκε η αστυνομία.

-η αστυνομία είχε ειδοποιηθεί για πιθανό πρόβλημα, αλλά δεν είχε καμία ένδειξη εκ των προτέρων. 2 ήταν σε υπηρεσία με έναν τρίτο σε επιφυλακή. Οι εισβολείς μπήκαν μέσα με τέχνασμα. Υποτιθέμενη απειλή για την απαγωγή του πρεσβευτή και κράτησή του ως ομήρου. Συμβάντα στην Ελλάδα.

-η σχέση μεταξύ της αξιοπιστίας της πολιτικής εξέλιξης στην Ελλάδα και της αποτελεσματικότητας της ταραχής.

-στην Αθήνα: ίσως θελήσετε να λάβετε προφυλάξεις εναντίον πιθανών αντιδιαδηλώσεων

-Μοναδικός τραυματίας ένα αστυνομικός, όχι σοβαρά»

Πρεσβευτής της Ελλάδας στο Ηνωμένο Βασίλειο εκείνη την περίοδο ήταν ο κ. Δημήτριος Νικολαρεΐζης (από το 1964 ως το τελευταίο τρίμηνο του 1967).