Ίμβρος: Το νησί με την ελληνική μειονότητα και τα ταραγμένα χρόνια

Η Ίμβρος, όπως και η Τένεδος, είναι τα νησιά που ξέμειναν πίσω. Η πολυτάραχη πορεία του στην ιστορία αντανακλάται ακόμα και σήμερα με μία μόλις επίσκεψη στα χωριά των ξεριζωμένων.

Βρίσκεται στο Βόρειο Αιγαίο, στην είσοδο του Ελλήσποντου. Στους περίπου 8.600 κατοίκους οι 400 είναι Έλληνες. Στις αρχές του 20ου αιώνα το νησί κατοικούνταν από 8.000 Έλληνες, που αποτελούσαν και το σύνολο του πληθυσμού. Όμως, λόγω της στρατηγικής του θέσης η Ίμβρος παρέμεινε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου.

Με τη Συνθήκη των Σεβρών το 1920 παραχωρείται στην Ελλάδα. Ωστόσο, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, η Συνθήκη της Λωζάνης παραχωρεί το νησί στην Τουρκία. Ωστόσο, εξαίρεσε τους Έλληνες κατοίκους των δύο νησιών από την ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε, και προέβλεψε γι’ αυτούς εκτενή αυτονομία. Στο μέλλον η Συνθήκη πρόκειται να καταπατηθεί βίαια.

Η πρώτη καταπάτηση της Συνθήκης έρχεται μόλις 3 χρόνια αργότερα, το 926, όταν  ο νέος Αστικός Κώδικας της Τουρκίας ανακάλεσε όλα τα δικαιώματα των μειονοτήτων, μεταξύ αυτών και των κατοίκων της Ίμβρου.

Στη συνέχεια νόμος του 1927 απαγορεύει τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία και η διά της νομίμου οδού επεκτατική πολιτική της Τουρκίας ξεκινά να εφαρμόζεται.  Η πρόβλεψη για ύπαρξη τοπικής αστυνομίας, ελεγχόμενης από την ελληνική μειονότητα στο νησί δεν εφαρμόστηκε ποτέ.

Η Ίμβρος ονομάστηκε Gökçeada και έλαβε χώρα εκτεταμένος εποικισμός από την ενδοχώρα της Τουρκίας, με σκοπό την αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης. Ξεκινούν οι πρώτες απαλλοτριώσεις ιδιοκτησιών των Ελλήνων.

Η άγρια δεκαετία του 1960

Το 1964 η τουρκική κυβέρνηση εφαρμόζει πρόγραμμα εποικισμού στο νησί, με αφορμή και τα πρώτα γεγονότα στην Κύπρο. Έτσι, κλείνει όλα τα ελληνικά σχολεία και απαγορεύει την διδασκαλία των ελληνικών ακόμα και στα σπίτια. Την ίδια χρονιά επιβάλλει το κρισιμότερο χτύπημα: Προχωρά σε απαλλοτριώσεις γης δίνοντας εξευτελιστικά ποσά ως αποζημίωση -της τάξης του κόστους μερικών αυγών. Σταδιακά το τουρκικό κράτος κατέχει το 98% του συνόλου του γόνιμου εδάφους του νησιού, αναγκάζοντας του κατοίκους να φύγουν για να γλιτώσουν την εξαθλίωση.

Από κοντά, ξεκινά και η στρατηγική του εκφοβισμού. Δημιουργούνται οι διαβόητες  «ανοικτές αγροτικές φυλακές» στο χωριό Σχοινούδι, το μεγαλύτερο χωριό του νησιού. Μεταφέρονται, λοιπόν, βαρυποινίτες οι οποίοι έχουν ελευθερία κινήσεων, δηλαδή δεν είναι έγκλειστοι.

Η λεηλασία είναι κινηματογραφική: Λεηλατούν, σκοτώνουν, βιάζουν. Παράλληλα, στο νησί αναπτύσσεται στρατιωτικό τάγμα υπεύθυνο ακόμα και για περιπτώσεις δολοφονιών Ελλήνων, ενώ εκκλησίες -ως ταυτοτικό στοιχείο της ελληνικής παρουσίας- καταστρέφονται για να μετατραπούν σε στρατόπεδα.  Τέλος, το τουρκικό κράτος στέρησε την υπηκοότητα σε Ίμβριους που διέμεναν στο εξωτερικό ώστε να μην μπορούν να γυρίσουν πίσω.

Το μοντέλο του εποικισμού στην Ίμβρο στάθηκε μοτίβο για την διαδικασία που ακολουθήθηκε μετά την εισβολή στην Κύπρο.

Σήμερα

Σχεδόν 50 χρόνια μετά την αγριότητα της εποικιστικής περιόδου, οι τουρκικές αρχές προχώρησαν στην ίδρυση τελωνείων στην Ίμβρο και στην Τένεδο. Η απόφαση έγινε δεκτή  καθώς αποτελούσε πάγιο αίτημα των Ελλήνων αλλά και του Πατριαρχείου.

Το Οκτώβριο του 2015 άνοιξε ξανά ελληνικό σχολείο στο νησί στο χωριό Αγρίδια και η ελληνική γλώσσα ξεκίνησε να διδάσκεται ξανά. Αυτή η κίνηση χαρακτηρίστηκε σπουδαία όχι μόνο για ιστορικούς λόγους, αλλά κια γιατί έδωσε την ελπίδα παραμονής των Ελλήνων γονέων στο νησί. Τώρα τα παιδιά τους έχουν πού να πάνε σχολείο.