Χαιρώνεια, η μάχη και ο λέων

Γενέτειρα του σπουδαίου βιογράφου, λαογράφου και φιλοσόφου Πλουτάρχου (46-125 μ.Χ.), η Χαιρώνεια Βοιωτίας καταλαμβάνει μια ξεχωριστή θέση στις δέλτους της ελληνικής ιστορίας, καθώς αποτέλεσε το πεδίο καθοριστικής στρατιωτικής αναμέτρησης μεταξύ Ελλήνων το 338 π.Χ.

Η περιοχή της Χαιρώνειας κατοικήθηκε από τους Προϊστορικούς Χρόνους (θέση «Μαγούλα Μπαλωμένου»). Υποτελής στον Ορχομενό έως τα τέλη σχεδόν του 5ου αιώνα π.Χ., η Χαιρώνεια αυτονομήθηκε στη συνέχεια και αποτέλεσε μέλος της Βοιωτικής Ομοσπονδίας έως τη διάλυσή της, το 338 π.Χ., μετά την περιώνυμη μάχη που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή μεταξύ των Μακεδόνων και των συνασπισμένων Αθηναίων, Θηβαίων, Κορινθίων, Μεγαρέων κ.ά. Η νίκη των πρώτων σηματοδότησε μια νέα εποχή στην ελληνική ιστορία, με την ανάδειξη του Φιλίππου Β’ σε ηγέτη της Ελλάδας.

Επί Ρωμαιοκρατίας η Χαιρώνεια απέλαυε δικαιωμάτων αυτονομίας. Αναφέρεται ότι καταστράφηκε από σεισμό το 551 μ.Χ.

Τα σημαντικότερα μνημεία της περιοχής είναι ο λέων της Χαιρώνειας, αναστηλωμένο μαρμάρινο επιτύμβιο μνημείο, σήμα του κοινού τάφου πεσόντων (σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, των θηβαίων Ιερολοχιτών) στην ομώνυμη μάχη του 338 π.Χ., το θέατρο και η ακρόπολη, με τείχος Ελληνιστικών Χρόνων.

Ο λέων της Χαιρώνειας, που έχει ύψος 5,30 μ. και αναπαρίσταται καθιστός στα πίσω πόδια, αποκαλύφθηκε έπειτα από ανασκαφές το 1818.

Στο ύψωμα πάνω από το σύγχρονο οικισμό της Χαιρώνειας σώζεται ο οχυρωματικός περίβολος της ακρόπολης. Στα ριζά του εν λόγω υψώματος διακρίνονται λαξευμένα στο βράχο τα εδώλια του αρχαίου θεάτρου.

Τα εκθέματα του ανακαινισμένου Αρχαιολογικού Μουσείου της Χαιρώνειας χρονολογούνται από τους Προϊστορικούς έως τους Πρώιμους Χριστιανικούς Χρόνους. Μεταξύ άλλων, εκτίθενται ομοίωμα οικίσκου Νεολιθικών Χρόνων, αντικείμενα καθημερινής χρήσης του προϊστορικού ανθρώπου, συλλογή χάλκινων αγγείων από την περιοχή του Ορχομενού, όπλα, αγγεία και μικροαντικείμενα πεσόντων στη μάχη της Χαιρώνειας, αγγεία και αντικείμενα από την άσκηση λατρείας προς τους θεούς, νομίσματα και γλυπτά.